Υπάρχουν φυσικά πολλές αναγνώσεις των αποτελεσμάτων της θεαματικής επίσκεψης του κ. Ερντογάν στη χώρα μας.
Σύμφωνα με τους φανατικούς του αντιτουρκισμού, που περιλαμβάνουν και ξεκάθαρα ρατσιστικές θέσεις στον υπερπατριωτισμό τους, ο δικός μας πρωθυπουργός είναι εθνικά απαράδεκτος και ο τούρκος ηγέτης ήρθε, είδε και έφυγε χωρίς να αλλάξει: παραμένει Τούρκος. Δηλαδή, ύπουλος ανθέλληνας και επικίνδυνος λύκος! Λες και στόχος της επίσκεψης ήταν η «ελληνοποίησή» του.
Πιο ρεαλιστική είναι η διαπίστωση ότι δημόσια τουλάχιστον ο κ. Ερντογάν δεν είπε κάτι το καινούργιο για το Αιγαίο και την Κύπρο. Η αισιόδοξη ερμηνεία είναι ότι δεν το μπορεί ακόμη- έχει να σκέφτεται το φθινοπωρινό δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση που θα τον απελευθερώσει σε μεγάλο βαθμό από το «βαθύ κράτος» και δεν θα ήθελε ως τότε μια κρίση για τα «εθνικά». Η απαισιόδοξη είναι ότι δεν το θέλει. Μολοντούτο μπορούμε να καταμετρήσουμε και διαπιστώσεις σίγουρα θετικές.
Οι μεν είναι λεκτικέςκαι όλοι γνωρίζουμε το βάρος των όρων στις διπλωματικές εξελίξεις. Σε αυτές συγκαταλέγονται: η με χωρίς δισταγμούς αναγνώριση της οικουμενικότητας του Πατριαρχείου, καθώς και η υπόσχεση ότι όποιος κληρικός θελήσει να είναι υποψήφιος στο Φανάρι θα μπορέσει εύκολα να αποκτήσει την απαραίτητη τουρκική υπηκοότητα· και η συστηματική από μέρους του αναφορά στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης αποφεύγοντας τον όρο «τουρκική», παρά την έκδηλη για την πλειονότητα των μελών της αφοσίωση στην τουρκική ρίζα της.
Οι δε είναι πολιτικές. Περιλαμβανομένου του ελέγχου του μεταναστευτικού κύματος, απαιτούν σίγουρα υπομονή και αναμονή αποτελεσμάτων. Αυτό αφορά και το Κυπριακό. Πρέπει να εξεταστούν οι τουρκικές προτάσεις χωρίς παρωπίδες σταθμίζοντας τις σημερινές ισορροπίες δυνάμεων στο νησί. Ουσιαστικά ο κ. Ερντογάν πρότεινε ένα νέο Μπούργκενστοκ: διαπραγμάτευση των δύο κοινοτήτων με τη συμμετοχή της Ελλάδας, της Τουρκίας, του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Εξάλλου, άτυπα, αυτό συμβαίνει από όταν ξανάρχισε ο διάλογος που θέλουμε να στηρίζεται στις αποφάσεις του ΟΗΕ και στο ευρωπαϊκό κεκτημένο. Ανάλογοι προβληματισμοί καλό ίσως θα ήταν να μας απασχολήσουν και για τα όσα υπονοήθηκαν σχετικά με το Αιγαίο.
Η εντυπωσιακή πρόοδος στα ζητήματα της λεγόμενης «χαμηλής πολιτικής» και της οικονομικής συνεργασίας δίνει πάντως τον τόνο. Προϋπόθεση: η συνέχεια και από τις δύο πλευρές. Γιατί τα ανάλογα προηγούμενα συνεργασιών χωρίς συνέχεια είναι πολλά. Από τη δεκαετία του… 1960 ήδη.
Με μία διαφορά όμως: ότι στο μεταξύ οι ελληνοτουρκικές οικονομικές σχέσεις προχώρησαν πολύ. Με αμοιβαίες επενδύσεις. Με κοινά σχέδια. Παρά τις κραυγές για «προδοσίες» που είχαν για παράδειγμα συνοδεύσει την τόσο εποικοδομητική και για τις δύο πλευρές εξαγορά της τουρκικής Finanzbank από την Εθνική. Μιας μικρής τράπεζας τότε. Αλλά εντυπωσιακά μεγαλύτερης σήμερα…
