Ενδιαφέρουσα αυτή η περίοδος στην Ευρώπη. Τόσο για την Ελλάδα όσο και για τη Βρετανία. Η Ελλάδα, που καλείται τώρα να πληρώσει τον λογαριασμό για το τζάμπα φαγοπότι, είναι σήμερα το πιο μισητό μέλος της λέσχης του ευρώ. Η Βρετανία έχει χτυπηθεί από την κατάρα της Ευρώπης, με τη μορφή των κυβερνήσεων συνεργασίας. Ο Ντέιβιντ Κάμερον και οι ευρωσκεπτικιστές Τόρις του μοιάζουν έτοιμοι να συνεργαστούν με τους φιλοευρωπαίους Φιλελεύθερους Δημοκράτες του Νικ Κλεγκ: ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα κάνει τον συνασπισμό των Εργατικών με τη θρησκευτική Δεξιά στο Ισραήλ να μοιάζει ιδεολογικά αρμονικός.
Είναι δύσκολο να πούμε αν πρέπει να γελάσουμε ή να κλάψουμε. Υπάρχει κάτι ακαταμάχητα κωμικό σχετικά με την Ευρώπη της μετά τη Λισαβόνα εποχής, με όλη αυτή τη συζήτηση για το πώς θα επιβληθεί στη διεθνή σκηνή- και το ευρώ υποτίθεται ότι ήταν ένα πολιτικό εργαλείο- να έχει καταντήσει σε έναν καβγά για το πώς θα ξεφορτωθούν την Ελλάδα, ενώ ο Κλεγκ προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του ότι οι παράφρονες δεξιοί σύμμαχοι του Κάμερον από τη Λετονία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν έχουν εν τέλει καμία σημασία. Το μενουέτο για την Ελλάδα μεταξύ της βραδυκίνητης Ανγκελα Μέρκελ και του νευρικού Νικολά Σαρκοζί της Γαλλίας είναι επίσης τόσο αγωνιώδες- η οργή που κρύβεται πίσω από την αναγκαστική φιλία- που αξίζει τον γέλωτά μας.
Ανθρωποι πεθαίνουν όμως στην Ελλάδα, πράγμα που είναι σοβαρό, και οι Αμερικανοί βλέπουν τις επενδύσεις των συνταξιούχων τους να εξανεμίζονται από την ελληνική μολυσματική νόσο. Και το πιο σημαντικό πολιτικό πείραμα του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα- η Ευρωπαϊκή Ενωση- έχει ουσιαστικό πρόβλημα, πράγμα που είναι πιο σοβαρό απ΄ όσο φαίνεται. Υπάρχει λοιπόν λόγος να σταματήσουμε τα γέλια.
Ας ψάξουμε να βρούμε τον φταίχτη, ένα παιχνίδι που είναι τόσο αγαπητό στους ευρωπαίους ηγέτες. Εχω βαρεθεί να ακούω όλες αυτές τις ανοησίες για τους κερδοσκόπους. Στην απελπισία τους να αποφύγουν την ευθύνη, οι υπουργοί της Ευρώπης κατηγορούν τους οίκους αξιολόγησης επειδή πήραν είδηση ότι η Ελλάδα χρεοκόπησε- αυτή είναι η δουλειά τους!- ενώ οι ίδιοι πριν από λίγο κατηγορούσαν τους οίκους αυτούς ότι αγνοούσαν τους κινδύνους – αυτό δεν είναι η δουλειά τους- μετά την κρίση του 2008.
Οχι, η ευθύνη για το ελληνικό μπάχαλο είναι πολύ βαθύτερη: βρίσκεται στο ότι επέτρεψαν στη Ελλάδα να μπει στο ευρώ μέσα στην ευφορία του 2000 και στη συνέχεια χαλάρωσαν τους όρους του Συμφώνου Σταθερότητας για τη Γαλλία και τη Γερμανία. Φταίει επίσης η σημερινή κατάσταση στη Γερμανία, και η κατάρρευση κάθε συνεκτικής ευρωπαϊκής φιλοδοξίας, καθώς επικρατεί η βρετανική αντίληψη για ένα χαλαρό εμπορικό σύμφωνο αντί για μια πολιτική ένωση.
Η Ελλάδα έκρυβε την αναποτελεσματικότητά της. Είναι ΟΚ να μην πληρώνεις φόρους αν μπορείς να επιβάλεις φορολογία με τη μορφή των υποτιμήσεων. Αυτό κατέστη αδύνατον με το ευρώ, αλλά οι συνήθειες- της φοροδιαφυγής, της διαφθοράς και των 14 μισθώνπαρέμειναν, ώσπου ο κόσμος αντιλήφθηκε ότι η Αθήνα εκτός από ένα καινούργιο αεροδρόμιο που χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ έχει και ένα έλλειμμα της τάξεως του 13%.
Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλη σοβαρή εναλλακτική λύση από το πακέτο σωτηρίας των 140 δισ. δολαρίων της ΕΕ και του ΔΝΤ. Και η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού για τη χρηματοδότηση σε περιπτώσεις ανάγκης θα συμβάλει στην εμπέδωση της εμπιστοσύνης. Αλλά το βασικό πρόβλημα- ότι το ευρώ συγκεντρώνει χώρες που δεν έχουν μεγάλη σχέση μεταξύ τους σε ένα σύστημα χωρίς ενιαία νομισματική και δημοσιονομική πολιτική- θα χειροτερεύει.
Θα χειροτερεύει επειδή η Γερμανία απομακρύνθηκε από την Ευρώπη. Οι παρελκυστικές τακτικές της Μέρκελ ήταν επαίσχυντες, δαπανηρές- και αποκαλυπτικές. Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη είναι σήμερα μια κακιά λέξη στη Γερμανία, όταν αυτή ήταν κάποτε η οδός της διαφυγής της χώρας από τη μεταπολεμική ντροπή. Είναι κάπως αισχρό να βλέπουμε τους Γερμανούς να κουνούν το δάχτυλο στους Ελληνες επειδή πέρασαν το φανάρι με κόκκινο.
Αν χαθεί η αλληλεγγύη, θα χαθεί και η Ευρώπη. Η συνοχή δεν έχει όμως μεγάλη πέραση. Είπα προηγουμένως ότι το ευρώ ήταν ένα πολιτικό σχέδιο. Ηταν. Για τους Γάλλους είχε μεγάλη σχέση με την ενότητα της Ευρώπης, με την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ιδέας και με μια ισχυρή πολιτικά Ευρώπη. Με τον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου, αυτό τελείωσε. Η «διεύρυνση» αντικατέστησε την εμβάθυνση, προς ικανοποίηση της Βρετανίας και με τίμημα το ενιαίο νόμισμα.
Μια κυβέρνηση Κάμερον δεν θα το διορθώσει αυτό, με ή χωρίς τον Κλεγκ. Μένει να δούμε αν η στερλίνα θα βουλιάξει λόγω του βρετανικού ελλείμματος ή αν θα ευνοηθεί επειδή είναι έξω από το ευρωμπάχαλο. Το πάρτι τελείωσε, αλλά ας υψώσουμε όλοι ένα ποτήρι (με ούζο) προς τιμήν του βυθιζόμενου πλοίου της Ευρώπης. Τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι και χειρότερα.
