Πανεπιστημιακοί το θεωρούν αντισυνταγματικό, νομικοί το χαρακτηρίζουν ατελές και… μικρόψυχο, οι κληρικοί αιρετικό και οι πολίτες «δώρον άδωρον»: ο λόγος για το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, στο οποίο οι Ελληνες φαίνεται να γυρνούν την πλάτη. Σχεδόν δύο χρόνια μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου, τα ζευγάρια που έχουν επιλέξει αυτή τη μορφή νομικής κατοχύρωσης της σχέσης τους δεν ξεπερνούν τις λίγες δεκάδες σε ολόκληρη τη χώρα. Και όσα το έχουν κάνει αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα στις συναλλαγές τους με το Δημόσιο και άλλους φορείς, ώστε μάλλον το έχουν μετανιώσει!
Ο κ. Γιώργος Μητρόπουλος και η κυρία Δανάη Παναγιωτοπούλου συνήψαν σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης στις 7 Μαΐου του 2009. Το σύμφωνο ήταν το 14ο που καταχωρίστηκε στο Ληξιαρχείο Αθηνών έξι ημέρες αργότερα, στις 13 Μαΐου. «Ο λόγος που επιλέξαμε αυτή τη διαδικασία είναι επειδή ήταν η πιο απλή και επειδή προϋποθέτει τη μικρότερη εμπλοκή τρίτων» αναφέρει η Δανάη και προσθέτει ότι στις αρχές του 2010, έγκυος στο δεύτερο παιδί της με τον Γιώργο, ζήτησε από το ΙΚΑ Κεραμεικού να της χορηγηθεί περίθαλψη έμμεσα ασφαλισμένης, ως μέλος της οικογένειας του συντρόφου της. Η προϊσταμένη του υποκαταστήματος αρνήθηκε, με το επιχείρημα ότι «άλλο σύζυγος, άλλο σύντροφος». «Εμεινα έκπληκτη και οργισμένη. Ενιωσα ότι με κορόιδευαν» λέει η Δανάη. «Εκεί καταλάβαμε ότι το χαρτί αυτό δεν μας εξασφαλίζει σε σημαντικά ζητήματα και δεν έχει κανένα αντίκρισμα.Γι΄ αυτό και στο τέλος αποφασίσαμε και κάναμε τελικά έναν πολιτικό γάμο» εξηγεί ο κ. Μητρόπουλος.
Η Δανάη υπέβαλε και γραπτώς το αίτημά της στο ΙΚΑ, χωρίς να έχει πάρει επίσημη απάντηση ως σήμερα. Το σχετικό ζήτημα εκκρεμεί στη Διεύθυνση Ασφάλισης Ασθένειας και Μητρότητας του ΙΚΑ. Το πρόβλημα της Δανάης, καθώς και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις, έχουν απασχολήσει και τον Συνήγορο του Πολίτη, η σχετική εισήγηση του οποίου εκκρεμεί επίσης. Ισως επειδή στην πράξη το πρόβλημα δεν είναι και τόσο ευρύ, αφού, όπως διαβεβαιώνουν εκπρόσωποι των συμβολαιογράφων, αν περίμεναν να ζήσουν από τα σύμφωνα συμβίωσης, θα λιμοκτονούσαν!
«Προσωπικά, δεν έχω υπογράψει ούτε ένα, αλλά και από συζητήσεις με συναδέλφους μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι είναι σπάνιες οι περιπτώσεις ζευγαριών που επιλέγουν να νομιμοποιήσουν τη σχέση τους με τον τρόπο αυτόν» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Γ.
Ρούσκος, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Συμβολαιογράφων Αθήνας. «Αν παρόμοια σύμφωνα δεν υπογράφονται στην πρωτεύουσα,είμαι βέβαιος ότι στην περιφέρεια ο θεσμός αυτός έχει ακόμη μικρότερη ανταπόκριση». Ο κ. Ρούσκος υπογραμμίζει ότι «το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα είναι οι ασάφειες που αφήνει η σχετική νομοθετική ρύθμιση για τα δικαιώματα του ζευγαριού, σε αντίθεση με τον γάμο που εξασφαλίζει πιο ξεκάθαρα τα θέματα αυτά» και προσθέτει πως όταν είχε ψηφιστεί ο σχετικός νόμος υπήρξε κάποια εκδήλωση ενδιαφέροντος, η οποία όμως έχει πλέον ατονήσει. «Λίγοι το κουβεντιάζουν και πολύ λιγότεροι το αποφασίζουν» σημειώνει. Ο κ. Ρούσκος κάνει επίσης λόγο για την ψυχολογία των Ελλήνων που θεωρούν ότι ο γάμος είναι πιο σταθερός θεσμός, ενώ τονίζει ότι η ελληνική κοινωνία είναι πιο συντηρητική σε τέτοια ζητήματα από άλλες…
Τα ομόφυλα ζευγάρια
Το σύμφωνο συμβίωσης είχε απασχολήσει και τους ομοφυλόφιλους, αλλά σήμερα, όπως δηλώνουν,δεν τους αφορά,αφού δεν τους συμπεριλαμβάνει.Οπως τονίζουν εκπρόσωποί τους,το σύμφωνο συμβίωσης έχει νομιμοποιηθεί στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες κατά κύριο λόγο για να δίνει λύση δέσμευσης στα ομόφυλα ζευγάρια.«Το σύμφωνο προϋποθέτει οι συμβαλλόμενοι να είναι άτομα διαφορετικού φύλου,κάτι το οποίο δεν προβλέπεται ούτε καν στον Αστικό Κώδικα για τον γάμο,άρα ο νόμος βάσει και των διατάξεων της Ευρώπης είναι αντισυνταγματικός.Τι νόημα έχει να κάνει μια χώρα ένα σύμφωνο συμβίωσης αν με αυτό δεν μπορούν να κατοχυρωθούν τα άτομα του ιδίου φύλου;» διερωτάται ο κ. Γιώργος Τσιτιρίδης, υπεύθυνος του περιοδικού «Screw».«Εμείς προτείνουμε να αναγνωριστεί ο πολιτικός γάμος στα άτομα του ιδίου φύλου και επίσης να μπορούν να συνάψουν και το σύμφωνο συμβίωσης αν το θέλουν» καταλήγει.
H ΩΡΑ Η ΚΑΛΗ ΣΤΟΝ… ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΟ
* Το σύμφωνο συμβίωσηςείναι ένα ιδιωτικό συμφωνητικό που υπογράφεται σε συμβολαιογράφο μεταξύ δύο ενήλικων ετερόφυλων.
* Ισχύει από την κατάθεση ενός αντίγραφου του συμφώνου στον ληξίαρχο του τόπου κατοικίας των συμβαλλομένων,το οποίο καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο.
* Δεν επιτρέπεται η σύναψη συμφώνου συμβίωσης αν υπάρχει γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης των ενδιαφερόμενων προσώπων ή του ενός από αυτά,μεταξύ συγγενών εξ αίματος και εξ αγχιστείας και μεταξύ εκείνου που υιοθέτησε και αυτού που υιοθετήθηκε.
* Οταν παραβιάζεται μίααπό τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις,το σύμφωνο συμβίωσης είναι άκυρο.
* Λύεται είτε με συμφωνία των συμβληθέντων που γίνεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο,είτε με μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση,αφότου αυτή κοινοποιηθεί στον άλλον,είτε αυτοδικαίως, αν συναφθεί γάμος,είτε μεταξύ των συμβληθέντων,είτε μεταξύ ενός από αυτούς και τρίτου προσώπου.
* Το σύμφωνο δεν μεταβάλλει το επώνυμο των συμβληθέντων.Ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιεί στις κοινωνικές σχέσεις του το επώνυμο του άλλου ή να το προσθέτει στο δικό του.
* Τα παιδιά που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια του συμφώνου,ή εντός 300 ημερών από τη λύση του,τεκμαίρεται ότι έχουν πατέρα τον άνδρα με τον οποίο η μητέρα κατάρτισε το σύμφωνο.Η ακύρωση του συμφώ Πυρά Εκκλησίας και εμπόδια Πολιτείας
Η ελληνική Εκκλησία επιμένει στην πάγια θέση της να αποκηρύσσει οποιαδήποτε απόπειρα της πολιτείας να εκσυγχρονίσει το καθεστώς που διέπει τις σχέσεις συμβίωσης των πολιτών, αναγνωρίζοντας τον θρησκευτικό γάμο ως τη μία και μοναδική επιλογή. «Εάν όντως συμπεριλαμβάνονται στη ρύθμισηόλα αυτά που μου μεταφέρθηκαν,τι άλλο από νομιμοποίηση της πορνείας και της ανηθικότηταςείναι; Δυστυχώς έτσι θα ανοίξει και η πόρτα για τη νομιμοποίηση των ομοφυλοφίλων που συμβιώνουν» δήλωνε την άνοιξη του 2008 ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Ανθιμος .
«Στη δημόσια διαβούλευση, απέναντι στο προσχέδιο κυριάρχησε ο λόγος συντηρητικών δυνάμεων της κοινωνίας που θεώρησαν ότι απειλούνται. Πρωτοστάτησε και ένα μειοψηφικό κομμάτι της ιεραρχίας και οι δηλώσεις του κ. Ανθιμου πυροδότησαν το κλίμα» τονίζει η κυρία Δήμητρα Κογκίδου , κοινωνιολόγος και καθηγήτρια στην Παιδαγωγική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Παρά το γεγονός ότι από τα δεδομένα προκύπτουν ενδείξεις μελλοντικών αλλαγών στον θεσμό του γάμου, είναι πολύ νωρίς ακόμη για να προβλέψουμε πόσο θα επηρεαστεί αυτή η πρακτική των ζευγαριών από τη θεσμική ασφάλεια ή ανασφάλεια που παρέχει το σύμφωνο» προσθέτει.
«Η νομική αναγνώριση της ελεύθερης συμβίωσης συνιστά μια σημαντική εξέλιξη, με ρυθμίσεις όπως η επέκταση του τεκμηρίου καταγωγής από γάμο στα τέκνα που γεννιούνται κατά τη διάρκεια του συμφώνου» υπογραμμίζει ο κ. Παντελής Ραβδάς, δικηγόρος. Επίσης, αναφέρει ότι έχει γενικότερη κοινωνιολογική αξία ως αναγκαίο στάδιο μιας ευρύτερης μετεξέλιξης του οικογενειακού δικαίου. Από την άλλη, όπως τονίζει, παρατηρείται μια μάλλον πολιτικά μικρόψυχη απαλοιφή της διάταξης, η οποία θα προέβλεπε ρητά την ανάλογη εφαρμογή όλων των διατάξεων (μισθολογικών, ασφαλιστικών, φορολογικών κτλ.) που αναφέρονται σε «συζύγους» και στα συμβαλλόμενα με το σύμφωνο πρόσωπα. «Με μια στείρα προσήλωση στο γράμμα του νόμου, το σύμφωνο αντιστρατεύεται τις προσδοκίες δεκάδων ζευγαριώνπου ήδη το συνήψανγια ένα πλήρες και λειτουργικό πλαίσιο συμβίωσης και καταλήγει σε προφανή δυσμενή μεταχείριση των οικογενειών που δημιουργούνται με τη σύναψη του συμφώνου,χωρίς να υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος για αυτό» επισημαίνει.
