ΤΡΕΙΣ είναι οι λόγοι που χαρακτηρίζουν την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα ως τη μήτρα της αναγέννησης του νεότερου ελληνικού Αθλητισμού. Για την εκτίμηση αυτή δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ενασχόληση με τα όσα συνέβησαν μετά την «εισαγωγή» των τεσσάρων Ζάππειων Ολυμπιάδων (όπως συνηθίζεται να αποκαλούνται τα «Ολύμπια»). Ανεκτίμητη προσφορά του μεγάλου Ελληνα Ευαγγέλη Ζάππα στο μικρό κράτος που είχε ανακύψει με την Επανάσταση του 1821 (το 1830) και αναζητούσε μέσα από χίλιες δυο αντιξοότητες την ταυτότητά του. Το εθνικοπολιτικό και ταυτόχρονα ευνόητης κοινωνικής σημασίας τρίπτυχο της περιόδου από το 1890 μέχρι την ανατολή του 20ού αιώνα συγκροτείται από την «ανασύσταση» στην Αθήνα του 1896 των Ολυμπιακών Αγώνων, χάρη στην αποκοτιά και την ακαταμάχητη θέληση του Δημητρίου Βικέλα ενώ χρονολογικά συνέβησαν και δύο άλλα βαρυσήμαντα γεγονότα.
***
ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ της τελευταίας δεκαετίας του 19ου αιώνα- με την ιδεολογική παρότρυνση ότι η Ελλάδα είχε δικαίωμα (φύσει και θέσει) για την αναβίωση στον χώρο των Ολυμπιακών- σημειώνεται ραγδαίος πολλαπλασιασμός ίδρυσης σωματείων αθλητικών, τόσο μέσα στα μίζερα σύνορα της μικρής χώρας όσο και στο μεγάλο πεδίο δράσης τού εκτός συνόρων Ελληνισμού. Δεν πρέπει, ωστόσο, να ξεχνάμε ότι πρωτοπορία ως προς τη σύσταση αθλητικού σωματείου συνέβη μερικά χρόνια πριν (1885) με την εμφάνιση του Ομίλου Ερετών (Πειραιά).
***
ΤΟ ΤΡΙΤΟ γεγονός αφορά το ότι ο σωματειακός αθλητισμός στην Αθήνα, στη Σμύρνη, στην Κύπρο, στη Θεσσαλονίκη, στην Αίγυπτο και αλλού προσπαθούσε να ριζώσει και η άθληση, με σαφή πια προσανατολισμό στο κοινωνικό (και εθνικό) γίγνεσθαι, να χαράξει την κατά περιοχή μοίρα της. Εδώ ακριβώς συναντάμε τη σημασία των Τηνίων του 1895 ως δοκιμή των επερχόμενων Ολυμπιακών Αγώνων μετά από ένα χρόνο στην Αθήνα. Οι άνθρωποι του νεοσυσταθέντος (1893) συλλόγου, Εθνικού Γ.Σ., με κινητήρια δύναμη έναν νεαρό νομικό και γυμναστή Τηνιακό- και με την οργανωτική μέριμνα του μεγάλου ταγού της Αθλησης και της Παιδείας Ιωάννη Φωκιανού- συνεργάστηκαν στην οργάνωση των Τηνίων υπό τριπλή σκέπη. Αθληση, Θρησκεία και την παρουσία όλου του Ελληνισμού, με τους φορείς της Τήνου. Βέβαια, αν κι αυτό είναι μάλλον ξεχασμένο, δίχως το πάθος, την πειθώ και το όραμα του Ξενοφώντα Σώχου, ενθουσιώδους ιδρυτικού μέλους του Εθνικού, ίσως να μη μιλούσαμε για τα Τήνια ως προπομπό των Ολυμπιακών του 1896.
***
ΤΑ ΟΣΑ γράφηκαν είχαν σκοπό την εμπέδωση ότι τα Τήνια του 1895 είναι ένα σπουδαίο ορόσημο στην πορεία της Ελλάδας και γι΄ αυτό προσεχής διοργάνωση, δεύτερη, των συγχρόνων Τηνίων με τη γόνιμη συνεργασία του Εθνικού Γ.Σ. και όλων των πνευματικών και πολιτισμικών φορέων του νησιού της Μεγαλόχαρης, έχει προσλάβει έναν πολυδύναμο χαρακτήρα (6-8 Μαΐου) της σύζευξης του Αθλητισμού με τον Πολιτισμό. Εκδήλωση όχι κοινότοπης αναμνησιολογίας, αλλά ως στόχος και επίτευγμα για το πόσο πλατύς και ελκυστικός είναι ο ορίζοντας όταν σμίγουν και αλληλοστηρίζονται οι αθλητικές και πολιτισμικές εκδηλώσεις.
***
ΑΡΚΕΙ η αναφορά μερικών από τα «δρώμενα των Τηνίων 2010» για να καταδειχθεί η σημασία, η γενναία προσφορά στην κοινωνία του ιστορικού νησιού και μιας σύγχρονης δυναμικής της ρίζας του ένδοξου παλιού με το δημιουργικό σήμερα. Το αφιέρωμα στους σπουδαίους τήνιους καλλιτέχνες στον περιλάλητο Πύργο της Τήνου και το σπίτι του μεγάλου Γιαννούλη Χαλεπά, έκθεση τεκμηρίων της εποχής των Τηνίων (1895), ειδική αναφορά στον Νικόλαο Γύζη, παρουσίαση βιβλίων και έκθεση ζωγραφικής συγχρόνων καλλιτεχνών για την Τήνο, έκθεση γλυπτικής τήνιων καλλιτεχνών, εκδήλωση για τον εμπνευστή των Τηνίων Ξενοφώντα Σώχο κ.ά. Αυτή είναι η μία πλευρά. Παράλληλα με τις πολιτισμικές εκδηλώσεις στην πόλη της Τήνου, στον Πύργο, στο Σκλαβοχωριό (γενέτειρα του Γύζη), στο χωριό Κώμη, στον Δήμο Εξωμβούργου, στην Αγκάλη, στην Πάνορμο θα αναπτυχθεί ένα πολύπλευρο πρόγραμμα με αγώνες Μπάσκετ, Βόλεϊ, Διελκυστίνδας, Ελληνορωμαϊκής Πάλης, Ιστιοπλοΐας, αγώνα δρόμου επί δημοσίας οδού, τοξοβολίας κ.τλ. Αυτός ο πολύμορφος και πολυθεματικός συνδυασμός ενός μεστού προγράμματος αποτελεί προσφορά σε αυτό το συνεχώς επαναλαμβανόμενο και σπάνια σχηματοποιούμενο, στην επιθυμητή διάσταση, «Αθλητισμός- Πολιτισμός».
