Ε Γ Κ Υ Κ Λ Ι Ο Σ
ΘΕΜΑ: Εκτέλεση προϋπολογισμού νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, οικ. έτους 2010 (εξαιρούνται οι Ο.Τ.Α. α΄και β΄ βαθμού).
Εισαγωγή
Με την αρ. 2/94816/30.12.2009 εγκύκλιο περί «εκτέλεσης προϋπολογισμού οικ. έτους 2010» επισημαίνονται οι βασικοί στόχοι της δημοσιονομικής πολιτικής που συνίστανται σε :σημαντική μείωση του ελλείμματος και συγκράτηση του ρυθμού αύξησης του δημόσιου χρέους, ενίσχυση της διαφάνειας της δημοσιονομικής διαχείρισης και εξάλειψη της σπατάλης, στήριξη των αδύναμων εισοδηματικά ομάδων καιεφαρμογή των αναγκαίων διαρθρωτικών αλλαγών για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας της οικονομίας.
Για την επίτευξη των στόχων αυτών θα πρέπει όλοι οι φορείς του Δημοσίου να συνεισφέρουν, υιοθετώντας προγραμματισμό δράσης που οδηγεί στην πιστή εκτέλεση του προϋπολογισμού τους, στον περιορισμό της σπατάλης και στην καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων. Τονίζεται ότι, οι διοικήσεις των φορέων θα πρέπει να παρακολουθούν συνεχώς τα μεγέθη του προϋπολογισμού και σε περίπτωση αποκλίσεων στο σκέλος των εσόδων να προβαίνουν έγκαιρα σε διορθωτικές ενέργειες, ώστε να προσαρμόζουν ανάλογα τα έξοδα και να μη δημιουργούν ελλείμματα. Την προσαρμογή αυτή, μπορούν να την επιτύχουν, καθορίζοντας προτεραιότητες στους στόχους τους και επανεξετάζοντας την αναγκαιότητα κάποιων κατηγοριών δαπανών
Διοίκηση εσόδων και εξόδων
1. Γενικά Η είσπραξη των εσόδων και η πληρωμή των δαπανών θα γίνεται με βάση τις προβλέψεις του προϋπολογισμού του φορέα και τις ισχύουσες δημοσιολογιστικές διατάξεις για τα ν.π.δ.δ. ή σύμφωνα με τις καταστατικές διατάξεις και λογιστικές αρχές για τα ν.π.ι.δ. Το ισχύον νομικό πλαίσιο και οι σχετικές διοικητικές πράξεις και εγκύκλιοι που έχουν εκδοθεί προσδιορίζουν αναλυτικά τη διαδικασία υλοποίησης τόσο του σκέλους των εσόδων, όσο και του σκέλους των εξόδων του προϋπολογισμού και η εφαρμογή τους θεωρείται αυτονόητη για όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες κατά την εκτέλεσή του. Ειδικότερα, επισημαίνονται τα ακόλουθα:
α) Έσοδα Έσοδα του προϋπολογισμού του οικ. έτους 2010 είναι τα ποσά που βεβαιώνονται κατά τη διάρκεια αυτού, ανεξάρτητα από τη χρονική περίοδο από την οποία προέρχονται, καθώς και τα έσοδα του προηγούμενου οικ. έτους, που δεν έχουν εισπραχθεί. Τα έσοδα, που έχουν βεβαιωθεί και δεν εισπράχθηκαν μέχρι τη λήξη του οικ. έτους 2009, θα διαγραφούν λογιστικά από το έτος αυτό και θα επαναβεβαιωθούν ως έσοδα του οικ. έτους 2010, σύμφωνα με το άρθρο 5 του Ν.Δ. 496/74. Όλα τα έσοδα του νομικού προσώπου (επιχορηγήσεις, ίδια έσοδα, τόκοι, έκτακτα, επενδυτικά προγράμματα κ.λπ.) βεβαιώνονται, εισπράττονται και εμφανίζονται στους οικείους κωδικούς αριθμούς εσόδων του προϋπολογισμού του.
β) Έξοδα Έξοδα του προϋπολογισμού του νομικού προσώπου, οικ. έτους 2010 είναι οι πληρωμές που πραγματοποιούνται σε βάρος των πιστώσεων αυτού, ανεξάρτητα από τον χρόνο που δημιουργήθηκε η υποχρέωση για την πληρωμή και εμφανίζονται στους οικείους κωδικούς αριθμούς εξόδων του προϋπολογισμού του. Η ανάληψη υποχρεώσεων σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού θα γίνεται κατά τα οριζόμενα στα άρθρα 12 και 13 του Ν.Δ. 496/74. Ανάληψη υποχρεώσεων καθ’ υπέρβαση των εγκεκριμένων πιστώσεων δεν επιτρέπεται.
γ) Δημόσιες ΕπενδύσειςΤα έσοδα και τα έξοδα του Π.Δ.Ε. εμφανίζονται στην κατηγορία 9000 του Κώδικα Κατάταξης Εσόδων και Εξόδων του προϋπολογισμού ν.π.δ.δ. (αρ. εγκ. 1 αρ. πρωτ. οίκ. 2/47285/0094/02.08.01).Εφιστάται η προσοχή όλων για τον ορθό καταλογισμό και την ακριβή εμφάνιση αυτών των δαπανών ανάλογα με την πηγή προέλευσης και το σκοπό χρηματοδότησής τους.
δ) Κατάργηση ειδικών λογαριασμών Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1 και 2 του ν. 3697/08 (ΦΕΚ 194Α’) και την αρ. 2/83149/Α0024/13.11.08 εγκύκλιο “περί κατάργησης ειδικών λογαριασμών κ.λπ.”, τα έσοδα των ειδικών λογαριασμών που ενσωματώνονται στα οικεία ν.π.δ.δ., βεβαιώνονται και εισπράττονται στους αντίστοιχους κ.α. εσόδων και τα έξοδα καταλογίζονται σε βάρος του προϋπολογισμού τους, στους αντίστοιχους κ.α. εξόδων με το διακριτό στοιχείο (λ) ή οποιοδήποτε άλλο διακριτό στοιχείο, ανάλογα με τις δυνατότητες του μηχανογραφικού συστήματος.
ε) Ταμειακά υπόλοιπα Τα ταμειακά υπόλοιπα του έτους 2009 δεν αποτελούν έσοδα του προϋπολογισμού του επόμενου έτους. Για το λόγο αυτό εμφανίζονται σε ιδιαίτερο πίνακα, χωρίς κωδικό αριθμό και αναγράφονται στην ανακεφαλαίωση των εσόδων και εξόδων. Διαχωρίζονται δε, σε εκείνα που προέρχονται από τα τακτικά έσοδα του προϋπολογισμού και σε εκείνα που προέρχονται από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Τα υπόλοιπα αυτά μπορούν να χρησιμοποιούνται για την ισοσκέλιση του προϋπολογισμού, ανάλογα με την προέλευσή τους, θα πρέπει όμως να διατίθενται κατά προτεραιότητα για την εξόφληση υποχρεώσεων παρελθόντων ετών, λαμβανομένων πάντοτε υπόψη και των διατάξεων που ισχύουν για τις Δημόσιες Επενδύσεις.
2. Εκτέλεση προϋπολογισμού
Προγραμματισμός δαπανών Όλοι οι φορείς θα πρέπει να προγραμματίσουν τις ανάγκες τους με βάση τα έσοδα που πρόκειται να εισπράξουν κατά το έτος 2010, συνεκτιμώντας και τις μεταβολές που θα επέλθουν λόγω των ειδικών οικονομικών συνθηκών. Οι υποχρεώσεις πρέπει να αναλαμβάνονται εντός των ορίων των εγγεγραμμένων-εγκεκριμένων πιστώσεων του προϋπολογισμού με ταυτόχρονη παρακολούθηση της πορείας των εισπράξεων. Ειδικά οι επιχορηγούμενοι, από τον κρατικό τακτικό προϋπολογισμό, φορείς, κατά την έγκριση των δαπανών θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και τις αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών για την διάθεση των πιστώσεων του προϋπολογισμού οικ. έτους 2010.Σύμφωνα με την αρ. 2/94816/0020/30.12.09 εγκύκλιο “περί εκτέλεσης προϋπολογισμού, οικονομικού έτους, η εγγραφή πιστώσεων στον κρατικό προϋπολογισμό για επιχορήγηση φορέων, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη και υποχρέωση καταβολής τους. Για την είσπραξή τους από το συγκεκριμένο νομικό πρόσωπο θα λαμβάνεται υπόψη ο σκοπός διάθεσής της και οι επιμέρους ανάγκες που θα καλυφθούν, μετά από συνεκτίμηση της οικονομικής κατάστασης των υπό επιχορήγηση φορέων. Όλες οι διοικητικές πράξεις, αποφάσεις, κ.λπ., για καθορισμό ύψους πρόσθετων αμοιβών μελών συμβουλίων, επιτροπών, ομάδων εργασίας ή έγκρισης υπερωριών κ.λπ., θα πρέπει να μη δεσμεύουν μεγάλο μέρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού από την αρχή του έτους και να λαμβάνονται με τέτοιο τρόπο ώστε οι σχετικές δαπάνες να μπορούν να μεταβάλλονται εύκολα. Στο κείμενο των κανονιστικών πράξεων θα πρέπει υποχρεωτικά να αναγράφονται όλα τα στοιχεία που προβλέπονται στο αρθ. 90 του Π.Δ. 63/2005 «Κωδικοποίηση της Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα κυβερνητικά όργανα» (ΦΕΚ. 98 Α).
α) Μισθοδοσία προσωπικού Οι αμοιβές που καταβάλλονται στο προσωπικό των επιχορηγούμενων φορέων δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα ποσά που αντιστοιχούν σε παρόμοιο προσωπικό του εποπτεύοντος Υπουργείου των ιδίων κλάδων, κατηγοριών και κλιμακίων, πλην των περιπτώσεων ειδικών μισθολογίων (ερευνητών, εμπειρογνωμόνων, κ.λπ.). Κονδύλια που χορηγούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό για μισθοδοσία προσωπικού δεν επιτρέπεται να διατεθούν για λειτουργικές δαπάνες. Σε καμία, επίσης, περίπτωση δεν θα πρέπει να διατεθούν για πρόσθετες αμοιβές, αν δεν έχει εξασφαλισθεί η πλήρης και σε ετήσια βάση πληρωμή των τακτικών αποδοχών. Στις περιπτώσεις που τα εγκριθέντα κονδύλια για μισθοδοσία δεν επαρκούν, η συμπλήρωσή τους θα γίνει από τα ίδια έσοδα του φορέα ή τα αποθεματικά του. Όσοι φορείς λαμβάνουν «μικτές επιχορηγήσεις» στις οποίες περιλαμβάνονται κονδύλια για πληρωμή αποδοχών, αλλά και λειτουργικών δαπανών, θα κατανείμουν τα εγκριθέντα ποσά κατά απόλυτη προτεραιότητα για τακτικές αποδοχές προσωπικού και στη συνέχεια για λοιπές δαπάνες.
β) Υπερωριακή εργασία Η υπερωριακή απασχόληση των υπαλλήλων των Ν.Π.Δ.Δ. επιτρέπεται μόνο για την αντιμετώπιση εποχικών, έκτακτων ή επειγουσών υπηρεσιακών αναγκών και εγκρίνεται με απόφαση του καθ’ ύλην αρμόδιου οργάνου, σύμφωνα με το άρθρο 16 του Ν. 3205/03 « Μισθολογικά λειτουργών, υπαλλήλων Δημοσίου, ΝΠΔΔ-ΟΤΑ κ.λπ. », όπως τροποποιήθηκε και ισχύει κάθε φορά.
Αν, κατά την έναρξη του οικ. έτους, δεν έχει εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα ο εμπρόθεσμα υποβληθείς προϋπολογισμός τους, τότε κατά το α’ εξάμηνο του τρέχοντος έτους μπορούν να εκδίδονται αποφάσεις υπερωριακής απασχόλησης, με την προϋπόθεση ότι η προκαλούμενη δαπάνη δεν μπορεί να υπερβεί το 50% των αντίστοιχων πιστώσεων του προϋπολογισμού του λήξαντος οικ. έτους, σύμφωνα με το αρθ. 4 του Ν.Δ. 496/74 « Περί Λογιστικού των Ν.Π.Δ.Δ.».
Σε περίπτωση που εκ παραδρομής εκδοθούν αποφάσεις υπερωριακής απασχόλησης καθ’ υπέρβαση των παραπάνω αναφερομένων ορίων των πιστώσεων του προϋπολογισμού, αυτές θα πρέπει να τροποποιούνται προσαρμοζόμενες στην κείμενη νομοθεσία.
Δαπάνες υπερωριακής, νυκτερινής και Κυριακών ή εξαιρέσιμων ημερών εργασίας που πραγματοποιούνται το τελευταίο δίμηνο κάθε έτους, δύνανται να επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους, με την προϋπόθεση ότι είχαν προβλεφθεί οι σχετικές πιστώσεις στον προϋπολογισμό του οικονομικού έτους κατά τη διάρκεια του οποίου πραγματοποιήθηκαν και δεν κατέστη δυνατή η πληρωμή τους.
γ) Λοιπές δαπάνες Οι μετακινήσεις υπαλλήλων θα πρέπει να μειωθούν και να περιοριστούν στις απόλυτα επιβεβλημένες και σύμφωνα με όσα καθορίζονται στις σχετικές οδηγίες, οι δε λειτουργικές δαπάνες και προμήθειες θα πρέπει να συγκρατηθούν στα χαμηλότερα δυνατά επίπεδα και να μειωθούν με τη λήψη διοικητικών ή άλλων δραστικών μέτρων (περιορισμός δαπανών σταθερής τηλεφωνίας, δαπανών κινητής τηλεφωνίας, κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος, έλεγχος διάθεσης αναλώσιμων υλικών, ορθολογική διαχείριση του χρόνου λειτουργίας της θέρμανσης και του κλιματισμού, αυστηρός έλεγχος και εντός των ορίων διάθεσης των πιστώσεων για πραγματοποίηση δαπανών δημοσίων σχέσεων κ.λπ.). Επισημαίνουμε ιδιαίτερα την ανάγκη έγκαιρης καταβολής των δαπανών για παροχή υπηρεσιών ΔΕΚΟ (ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ κ.λπ.).
Τα νομικά πρόσωπα που επιχορηγούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό θα πρέπει να γνωρίζουν αναφορικά με τις δαπάνες τους ότι ο κρατικός προϋπολογισμός δεν μπορεί να αναλάβει το οικονομικό βάρος όλων των επιλογών των διοικήσεών τους, οι οποίες οφείλουν να καθορίσουν τις προτεραιότητές τους, να ιεραρχήσουν τις ανάγκες τους και να προσαρμόσουν τους προϋπολογισμούς τους στο ύψος των αντίστοιχων πιστώσεων στον κρατικό προϋπολογισμό ως επιχορήγηση και των ιδίων εσόδων τους.
Ειδικά για την ανάληψη υποχρεώσεων, οι οποίες προβλέπεται ότι θα βαρύνουν είτε τμηματικά είτε εξ’ ολοκλήρου επόμενα οικονομικά έτη, απαιτείται προηγούμενη έγκριση των αρμοδίων για την έγκριση του προϋπολογισμού οργάνων, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 12 του Ν.Δ. 496/74.
Σημειώνεται ότι οι μισθώσεις και εκμισθώσεις γενικά των Ν.Π.Δ.Δ. διέπονται από τις διατάξεις του Π.Δ. 715/79 όπως αυτό ισχύει.
δ) Εμφάνιση δαπανών (διάκριση σε τρέχοντος και παρελθόντων ετών)
Οι πιστώσεις που αφορούν προμήθειες καταναλωτικών και διαρκούς χρήσης αγαθών, καθώς και επενδύσεων που εκτελούνται από τα έσοδα των νομικών προσώπων (ΚΑΕ 1000, 7000 και 9700) διαχωρίζονται ανά κωδικό αριθμό εξόδου σε τρέχοντος και παρελθόντος έτους με τα στοιχεία (α) ή (01) και (β) ή (02) αντίστοιχα. Το άθροισμα των (α) + (β) ή (01)+(02) θα δίνει το σύνολο του Κ.Α.Ε. Η έκδοση των σχετικών ενταλμάτων πληρωμής θα γίνεται στους οικείους κωδικούς αριθμούς εξόδων με τις πιο πάνω αναφερόμενες ενδείξεις, η δε επιλογή μεταξύ αλφαβητικού ή αριθμητικού τρόπου εμφάνισης εξαρτάται από το μηχανογραφικό πρόγραμμα του φορέα. Κριτήριο του διαχωρισμού αυτού αποτελεί η χρονολογία έκδοσης του σχετικού με τη δαπάνη δικαιολογητικού στοιχείου (τιμολόγιο κ.λπ.).
Για όλες τις λοιπές δαπάνες, πλην των ανωτέρω, ο παραπάνω διαχωρισμός είναι προαιρετικός.
Αν, κατά την έναρξη του οικ. έτους, δεν έχει εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα ο εμπρόθεσμα υποβληθείς προϋπολογισμός, η εκτέλεσή του, κατά το α΄ εξάμηνο του έτους αυτού, ενεργείται μέχρι ποσοστού 50% των αντίστοιχων πιστώσεων του προϋπολογισμού του έτους που έχει λήξει, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 4 του Ν.Δ. 496/74. Στην περίπτωση αυτή οι δαπάνες μπορούν να ενταλματοποιούνται με την ένδειξη (α) ή (01) και (β) ή (02) κατά περίπτωση, εφόσον αθροιστικά δεν υπερβαίνουν το 50% του συνόλου των αντίστοιχων πιστώσεων κατά Κ.Α.Ε. του προηγούμενου οικονομικού έτους. Μετά την έγκριση του προϋπολογισμού θα πρέπει αμέσως να γίνουν οι τυχόν αναγκαίες τροποποιήσεις για τη λογιστική απεικόνιση των μεγεθών αυτού.
ε) Τροποποιήσεις
Οι φορείς θα πρέπει να παρακολουθούν την εκτέλεση του προϋπολογισμού τους και σε περίπτωση μείωσης των εσόδων να προβαίνουν άμεσα σε μείωση των πιστώσεων των εξόδων, ώστε να μη δημιουργούνται ελλείμματα (σύγκριση πραγματοποιηθέντων εσόδων με αναληφθείσες υποχρεώσεις) με μετακύλιση υποχρεώσεων στην επόμενη χρήση.
Οι τροποποιήσεις του προϋπολογισμού θα πρέπει να εξετάζονται με μεγάλη προσοχή και να είναι πλήρως αιτιολογημένες. Κάθε τροποποίηση πρέπει να συνοδεύεται από εμπεριστατωμένη αιτιολογική έκθεση, αντίγραφο της εγκριτικής πράξης του συλλογικού οργάνου διοίκησης του νομικού προσώπου, απόφαση έγκρισης της εποπτεύουσας αρχής και τυχόν παραστατικά που να αποδεικνύουν την αναγκαιότητα της πράξης αυτής.
Εφιστούμε ιδιαιτέρως την προσοχή όλων των νομικών προσώπων στο θέμα των αναμορφώσεων του προϋπολογισμού. Τροποποιήσεις αυτού θα προωθούνται για έγκριση στις υπηρεσίες μας κατά διαστήματα, όχι συντομότερα του τριμήνου. Οι δε τελευταίες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού θα υποβληθούν μέχρι 30/11/2010, ώστε να είναι δυνατή αφ’ ενός η επεξεργασία και η έγκρισή τους πριν από τη λήξη του έτους, και αφ’ ετέρου η εκ μέρους των φορέων εκτέλεση αυτών, δηλαδή εκκαθάριση, ενταλματοποίηση και πληρωμή των σχετικών δαπανών κατά το υπόλοιπο χρονικό διάστημα μέχρι τη λήξη του οικ. έτους (31/12/2010).
Αναμορφώσεις προϋπολογισμού που θα υποβάλλονται πέραν της ανωτέρω ημερομηνίας (30/11/2010) θα επιστρέφονται χωρίς έγκριση, με εξαίρεση τις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες αποδεδειγμένα ο φορέας χρηματοδοτείται έκτακτα ή συμπληρωματικά.
στ) Κλείσιμο οικ. έτους 2010
Καταληκτική ημερομηνία εκτέλεσης του προϋπολογισμού είναι η 31/12/2010, τόσο για την είσπραξη των εσόδων, όσο και για την πληρωμή των δαπανών. Για τη μη παραβίαση της αρχής της αυτοτέλειας των χρήσεων, τη μη μετακύλιση των υποχρεώσεών τους στο επόμενο έτος και την αποφυγή ταλαιπωρίας των πιστωτών, οι Οικονομικές Υπηρεσίες θα πρέπει να φροντίσουν για την έγκαιρη συγκέντρωση των δικαιολογητικών του συνόλου των δαπανών, τον έλεγχο, την εκκαθάριση, την έκδοση των αντίστοιχων χρηματικών ενταλμάτων και την εξόφληση αυτών έως την ανωτέρω ημερομηνία.
ζ) Απολογισμός οικ. έτους 2010
Τα ν.π.δ.δ. είναι υποχρεωμένα να καταρτίσουν και να υποβάλουν στα αρμόδια όργανα τον απολογισμό εσόδων και εξόδων έως 30-06-2011, σύμφωνα με το άρθ. 30 του Ν.Δ. 496/74.
Η μη κατάρτιση και υποβολή απολογισμών επισύρει, κατά τις ισχύουσες διατάξεις, κυρώσεις, μεταξύ των οποίων και τη μη καταβολή ή την περικοπή της επιχορήγησης για όσα ν.π.δ.δ. επιχορηγούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό (άρθ. 6 του Ν. 2362/95 ).
Απολογισμοί που παρουσιάζουν υπερβάσεις δαπανών, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 30 του Ν.Δ. 496/74, δεν εγκρίνονται από τις υπηρεσίες μας.
Τέλος, για κάθε επιπλέον πληροφορία ή διευκρίνιση οι φορείς μπορούν να απευθύνονται εγγράφως στην υπηρεσία μας. Οι αρμόδιες για εγκρίσεις προϋπολογισμών και απολογισμών Υ.Δ.Ε. παρακαλούνται για την πιστή εφαρμογή της παρούσας.
