Αν το πλοίο βυθίζεται, θα σώσετε τον εαυτό σας ή θα βοηθήσετε τους άλλους; Εξαρτάται, όπως φαίνεται, από το πόσο γρήγορα το πλοίο βυθίζεται. Αν ένα πλοίο ναυαγήσει πολύ γρήγορα, όπως συνέβη στο «Λουζιτάνια» το 1915, τότε οι άνδρες θα κυριαρχηθούν από την αδρεναλίνη και το εγωιστικό ένστικτο της αυτοσυντήρησης και θα ανταγωνισθούν με τις γυναίκες και τα παιδιά για το ποιος θα πρωτο-σωθεί.
Αν όμως πάρει χρόνο μέχρι το πλοίο να βυθιστεί οριστικά, όπως συνέβη με τον «Τιτανικό» το 1912, τότε οι άνδρες έχουν χρόνο να βγάλουν τον αλτρουισμό και τον «ιπποτισμό» τους και να δώσουν προτεραιότητα στα γυναικόπαιδα για να σωθούν. Αυτά είναι τα συμπεράσματα μιας νέας πρωτότυπης συγκριτικής επιστημονικής έρευνας, που μελέτησε τις συνθήκες διαφορετικών ναυαγίων και τις διαφορετικές συμπεριφορές, που δείχνουν οι άνθρωποι και ιδίως οι άνδρες.
Η μελέτη, υπό τον καθηγητή Μπρούνο Φρέι του ελβετικού πανεπιστημίου της Ζυρίχης και τον καθηγητή Μπένο Τόργκλερ του αυστραλιανού πανεπιστημίου του Κουίνσλαντ, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PNAS της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, σύμφωνα με τους «Τάιμς της Ν.Υόρκης», τους «Λος Άντζελες Τάιμς» και τους «Τάιμς του Λονδίνου». Τα ναυάγια του «Τιτανικού» και του «Λουζιτάνια» επιλέχθηκαν για τη σύγκριση, επειδή θεωρούνται παρόμοια από άποψη δομής, ποσοστού διασωθέντων, χρόνου και τόπου συμβάντος (στο βόρειο Ατλαντικό).
Ο «Τιτανικός» προσέκρουσε σε παγόβουνο στο παρθενικό ταξίδι του στις 14 Απριλίου 1912 και βυθίστηκε μέσα σε δύο ώρες και 40 λεπτά, ενώ το «Λουζιτάνια» τορπιλίστηκε από γερμανικό υποβρύχιο στα ανοικτά της Ιρλανδίας, στις 7 Μαΐου 1915, στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, και βυθίστηκε μέσα σε μόλις 18 λεπτά.
Πάνω από 2.700 ήταν τα θύματα των δύο ναυαγίων. Από τους 706 διασωθέντες του ναυαγίου του «Τιτανικού» (πνίγηκαν 1.517) η κατηγορία με το μικρότερο ποσοστό επιβίωσης ήσαν οι άνδρες ηλικίας 16 έως 35 ετών. Αντίθετα, στο «Λουζιτάνια» (όπου πνίγηκαν 1.198 από τους συνολικά 1.949 επιβάτες), οι περισσότεροι διασωθέντες ήταν νέοι άνδρες και γυναίκες ηλικίας 16 – 35 ετών, που μπόρεσαν να «παλέψουν» για τη σωτηρία τους.
Οι ερευνητές ανέλυσαν λεπτομερώς τις λίστες τόσο των επιβατών όσο και των διασωθέντων των δύο πλοίων από άποψη ηλικίας, φύλου, θέσης, εθνικότητας, οικογενειακών σχέσεων κλπ. Στον «Τιτανικό» ήταν 14,8% πιθανότερο να επιβιώσουν τα παιδιά σε σχέση με τους ενήλικες, ενώ αντίθετα στο «Λουζιτάνια» ήταν 5,3% λιγότερο πιθανό. Οι γυναίκες ήταν 53% πιο πιθανό σε σχέση με τους άνδρες να επιβιώσουν στον «Τιτανικό», ενώ ήταν 1,1% λιγότερο πιθανό σε σχέση με τους άνδρες να σωθούν στο «Λουζιτάνια». Είναι φανερό ότι στον «Τιτανικό» οι άνδρες έκαναν ό,τι μπορούσαν για να βοηθήσουν γυναίκες και παιδιά, ενώ στο «Λουζιτάνια» επικράτησε το «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η πίεση χρόνου είναι κρίσιμος παράγοντας για τη συμπεριφορά που θα δείξει κάποιος σε μια ακραία κατάσταση ζωής ή θανάτου. Όσο πιο πολύς χρόνος υπάρχει, τόσο περισσότερο διατηρούνται οι «καλοί τρόποι» και οι κοινωνικές «νόρμες» («οι κυρίες πρώτα» κλπ).
Τα πορίσματα της έρευνας επίσης υποστηρίζουν μάλλον την εκδοχή των γεγονότων στην ταινία «Τιτανικός» του Τζέημς Κάμερον, όπου οι επιβάτες με πλούτο και υψηλό κοινωνικό στάτους είχαν τον απαραίτητο χρόνο για να αποκτήσουν μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα επιβίωσης έναντι των μη προνομιούχων (μέσω δωροδοκίας του πληρώματος κλπ.), ενώ στο «Λουζιτάνια» δεν υπήρχε χρόνος οι πιο πλούσιοι να επωφεληθούν σε βάρος των φτωχών.
