Πλησιάζοντας στο τέλος του 2008, η διεθνής οικονομική δραστηριότητα επιβραδύνεται σημαντικά. Η διάρκεια και το μέγεθος της επιβράδυνσης θα εξαρτηθούν κυρίως από την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις τραπεζικές και τις πιστωτικές αγορές και από την ταχύτητα της εξισορρόπησης της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ, παράγοντες οι οποίοι παραμένουν, εν πολλοίς, ρευστοί. Ωστόσο αρχίζουν να υπάρχουν ορισμένα αισιόδοξα μηνύματα που δίνουν προσδοκίες ανάκαμψης της διεθνούς οικονομίας στο δεύτερο ήμισυ του 2009. Συγκεκριμένα, πρώτον, οι οικονομικές αρχές, παγκοσμίως, λαμβάνουν πρωτοφανή μέτρα επεκτατικής νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής· δεύτερον, οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου και των εμπορευμάτων υποχωρούν ενισχύοντας το πραγματικό εισόδημα των καταναλωτών και βοηθούν τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων· και, τρίτον, οι αναδυόμενες οικονομίες (που σήμερα αντιπροσωπεύουν το 44% της παγκόσμιας οικονομίας), αντανακλώντας τις σημαντικές προσπάθειες αναδιάρθρωσής τους τα τελευταία χρόνια, εμφανίζονται λιγότερο ευάλωτες στην παγκόσμια κρίση σε σχέση με παλαιότερες περιόδους. Οιγειτονικές χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΝΑΕ) και η Τουρκία έχουν αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες στον τομέα των διαρθρωτικών αλλαγών. Παρ΄ όλα αυτά ακούγεται συχνά ότι οι χώρες της περιοχής είναι στα πρόθυρα κρίσεως. Προσωπικά πιστεύω ότι αυτές οι χώρες θα διαψεύσουν τις «Κασσάνδρες». Στο παρελθόν οι κρίσεις στις αναδυόμενες αγορές συνοδεύονταν από αδυναμίες στη διαχείριση του τραπεζικού συστήματος και του δημοσιονομικού τομέα. Στις προαναφερθείσες χώρες, ο τραπεζικός κλάδος έχει πλέον πολύ αυστηρές εποπτικές αρχές, υψηλή κεφαλαιοποίηση και κερδοφορία, ενώ ας μη λησμονούμε πως οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά έχουν πολύ χαμηλό δανεισμό σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας. Είναι επίσης σημαντικό ότι στη ΝΑΕ η συντριπτική πλειονότητα των τραπεζών ανήκει πλέον σε τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης, οι οποίες αναμφίβολα θα προστατέψουν τις επενδύσεις τους.
Οσον αφορά τη δημοσιονομική θέση, το δημόσιο χρέος των χωρών αυτών είναι πολύ χαμηλό, τα ελλείμματα μικρά (και στην περίπτωση της Βουλγαρίας υπάρχει σημαντικό πλεόνασμα). Επίσης, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής σύγκλισης, οι χώρες της ΝΑΕ και η Τουρκία παραμένουν μεσοπρόθεσμα ελκυστικές για ξένες επενδύσεις, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, της ύπαρξης εξειδικευμένου και σχετικά χαμηλού κόστους προσωπικού και των σχετικά ευέλικτων θεσμικών πλαισίων, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές.
Οι ανησυχίες γύρω από αυτές τις οικονομίες προέρχονται από αναμνήσεις άλλων εποχών αλλά και από τα σχετικά υψηλά ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών και το επακόλουθο υψηλό εξωτερικό χρέος, παρά το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των ελλειμμάτων χρηματοδοτούνταν από άμεσες ξένες επενδύσεις. Μια σύντομη ανάλυση του χρέους των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης αποδεικνύει ότι προέρχεται στην πλειονότητά του από μητρικές εταιρείες- ειδικά τράπεζες – προς τις θυγατρικές τους στις χώρες αυτές και ως εκ τούτου δύσκολα αναστρέφεται. Να θυμηθούμε ότι σε προηγούμενες κρίσεις αναδυόμενων αγορών η κρίση άρχιζε από το κλείσιμο πιστωτικών γραμμών από ξένες τράπεζες προς τον επιχειρηματικό κόσμο της χώρας. Με κανένα τρόπο δεν θα ήθελα να υποτιμήσω τις δυσκολίες του 2009 για όλους μας. Αναμφισβήτητα η ανάπτυξη γενικότερα στην περιοχή θα επιβραδυνθεί σημαντικά (από 7% το 2008 σε περίπου 3% το 2009, και στην Τουρκία περίπου στο 2% το 2009). Εν τούτοις η ανάπτυξη προβλέπεται να παραμείνει θετική σε αντίθεση με τη Δυτική Ευρώπη και σε επίπεδο το οποίο δεν θα δημιουργήσει ιδιαιτέρως μεγάλα προβλήματα ανεργίας και επισφαλειών που θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.
