Υπό επιτήρηση βρίσκονται πλέον η ελληνική κτηνοτροφία και η παραγωγή κρέατος. Η Ευρωπαϊκή Ενωση απειλεί να βάλει «φρένο» στη διακίνηση ελληνικών προϊόντων ζωικής προέλευσης στην κοινοτική αγορά και τρίτες χώρες. Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στον τομέα ελέγχου κτηνοτροφικών προϊόντων άφησε «άναυδους» τους κοινοτικούς επιθεωρητές που βρέθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα στην Αθήνα. Διαπίστωσαν ανεπάρκεια δειγματοληπτικών ελέγχων στα ζωικά τρόφιμα για την ύπαρξη καταλοίπων (βαρέα μέταλλα και ουσίες επιβλαβείς για τη δημόσια υγεία), έλλειψη εργαστηριακής υποδομής, ανεπάρκεια σε εκπαιδευμένο κτηνιατρικό προσωπικό, κενά στην εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας και έλλειψη πιστοποιημένων εργαστηρίων. Οι εμπειρογνώμονες της ΕΕ προειδοποίησαν ότι η περίοδος χάριτος για την Ελλάδα έχει τελειώσει και, σύμφωνα με πληροφορίες, άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο τον ερχόμενο Φεβρουάριο, αν η Ελλάδα δεν λάβει σοβαρά μέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης, να εκδώσουν ακόμη και «ταξιδιωτική οδηγία» για τη χώρα. Με άλλα λόγια απειλούν εμμέσως με άρση της σφραγίδας καταλληλότητας της ΕΕ για τα ελληνικά προϊόντα ζωικής προέλευσης.
▅ «Η Ελλάδα έχει πιάσει πάτο»
Οι επιθεωρητές του γραφείου Τροφίμων και Κτηνιατρικών Θεμάτων της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Προστασίας των Καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έβαλαν στο μικροσκόπιο των ελέγχων τους τις δραστηριότητες της Κτηνιατρικής Υπηρεσίας, αξιολογώντας το προφίλ της χώρας στον τομέα των ζωικών τροφίμων. «Η Ελλάδα έχει πιάσει πάτο» ήταν το συμπέρασμα που έβγαλαν οι εμπειρογνώμονες, κατατάσσοντας τη χώρα ως προς τον έλεγχο των ζωικών τροφίμων στην… 28η θέση μεταξύ των 27 κρατών-μελών της ΕΕ. Οι διαπιστώσεις από την τελευταία επίσκεψη κάνουν ορατό τον κίνδυνο επιβολής προστίμων και απαξίωσης της χώρας σε ό,τι αφορά τη δημόσια υγεία. Το θέμα μάλιστα κρίνεται τόσο σοβαρό ώστε αύριο στις 10 το πρωί ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Κ.Κιλτίδης θα συναντηθεί με τους υπευθύνους των Διευθύνσεων Κτηνιατρικής και του Συντονιστικού Διυπουργικού Οργάνου. Οι εξηγήσεις που δόθηκαν από την κεντρική κτηνιατρική υπηρεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ), κατά τη διάρκεια του κοινοτικού ελέγχου, δεν θεωρήθηκαν αξιόπιστες. Γι΄ αυτό οι επιθεωρητές κάλεσαν την ηγεσία του ΥΠΑΑΤ να δεσμευθεί για την επίλυση των σοβαρότατων αδυναμιών της κεντρικής υπηρεσίας. Παρ΄ όλα αυτά ο γενικός γραμματέας του υπουργείου κ. Χρ. Αυγουλάς απέφυγε να αναλάβει σαφείς πολιτικές δεσμεύσεις.
Ετσι, δεδομένων των προβλημάτων, οι ευρωπαίοι επιθεωρητές σκοπεύουν να «εγκατασταθούν» στην Αθήνα για να μας επιτηρούν. Είναι ενδεικτικό ότι όρισαν εννέα κοινοτικούς ελέγχους, έναν κάθε μήνα, αρχίζοντας από την 9η Ιανουαρίου! Στόχος τους είναι να «ξεσκονίσουν» όλους τους τομείς ελέγχου: τρόφιμα, ζωοανθρωπονόσους, κατάλοιπα, σφαγεία, εκτροφές, στελέχωση υπηρεσιών κ.ά.
Τα τελευταία χρόνια οι διαπιστώσεις από τους κοινοτικούς ελεγκτές αφορούν, κατ΄ εξακολούθηση, τεράστιες «τρύπες» στον έλεγχο των τροφίμων ζωικής προέλευσης. Κενά στους τελωνειακούς ελέγχους και στις διαδικασίες που ακολουθούνται για τη σφαγή των ζώων, όπως επίσης ανεπάρκεια στη διαχείριση των αποβλήτων και ελλείψεις στον εντοπισμό επικίνδυνων για τη δημόσια υγεία καταλοίπων (αντιβιοτικά και άλλα φάρμακα, τοξίνες, βαρέα μέταλλα κ.λπ.) και υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων. Οι επιθεωρητές έδωσαν έμφαση στην αναποτελεσματικότητα του ελεγκτικού μηχανισμού που αφορά τα κατάλοιπα στα ζωικά προϊόντα. Επισήμαναν μάλιστα, σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ότι αν δεν ολοκληρωθεί το πρόγραμμα ελέγχου καταλοίπων (ως τις 31 Δεκεμβρίου) τότε η Ευρωπαϊκή Ενωση σκοπεύει να απαγορεύσει τις εξαγωγές ελληνικών ζωικών προϊόντων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε έκθεση των επιθεωρητών κτηνιάτρων του Γραφείου Τροφίμων και Κτηνιατρικών Θεμάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το περασμένο καλοκαίρι (7695/ Ιούλιος 2008) αναφερόταν ότι μόνο ένα στα τέσσερα δείγματα – 10.600 θα έπρεπε να έχουν ελεγχθεί βάσει του Εθνικού Σχεδίου Ελέγχου Καταλοίπων- μπήκε τελικά στο μικροσκόπιο των 15 εργαστηρίων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης τον περασμένο χρόνο. Το 2007 είχαν συλλεγεί τελικά μόνο 6.930
δείγματα από τα 10.600 που όριζε το Εθνικό Σχέδιο Ελέγχου Καταλοίπων, εκ των οποίων τελικά ελέγχθηκαν 2.863, δηλαδή μόλις το 27%! Αιτία της αναποτελεσματικότητας των κτηνιατρικών υπηρεσιών- επισημαίνεται σχεδόν σε όλες τις εκθέσεις της Ενωσης- αποτελεί η έλλειψη επιστημονικού προσωπικού. Για το θέμα αυτό η χώρα μας έχει παραπεμφθεί στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Επίσης, ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που επισημαίνουν οι κοινοτικοί είναι η μη ολοκλήρωση του προγράμματος ελέγχου του μελιταίου πυρετού των αιγοπροβάτων. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο να απαγορευθεί η παράδοση αιγοπρόβειου γάλακτος στα τυροκομεία της χώρας από εκτροφές που δεν έχουν ελεγχθεί για τον μελιταίο πυρετό, με ανυπολόγιστες οικονομικές συνέπειες για την αιγοπροβατοτροφία στη χώρα μας.
▅ Επικίνδυνες χημικές ουσίες
Το 2007, όπως αναφέρεται σε έκθεση των κοινοτικών για το Εθνικό Σχέδιο Ελέγχου Καταλοίπων, οι έλεγχοι ήταν ελάχιστοι. Στα εργαστήρια των Σερρών και της Κοζάνης δεν ελέγχθηκε κανένα δείγμα, στο ένα από τα δύο εργαστήρια της Αθήνας ελέγχθηκε μόλις το 1,6% των δειγμάτων, στη Λάρισα το 6,7% των δειγμάτων, στα Χανιά το 8,4% κ.λπ. Επιπλέον τα εργαστήρια δεν διαθέτουν τα κατάλληλα αντιδραστήρια ή οι υπάλληλοι δεν έχουν την τεχνογνωσία, με συνέπεια τα δείγματα να μην ελέγχονται για ορισμένες χημικές ουσίες, παρ΄ ότι χρησιμοποιούνται στην ελληνική κτηνοτροφία. Ετσι δεν ελέγχονται για ουσίες όπως: στιλβένια (ουσίες με οιστρογόνο δράση), στεροειδή (αναβολικά), ζερανόλη (τοξίνη με οιστρογόνο δράση), κοκκιδιοστατικά (παρασιτοκτόνα για τα κοκκίδια), καρδαμιδικά (αντισταμινικά και ηρεμιστικά) και πυρεθροειδή (εντομοκτόνα). Αλλά και για άλλες ουσίες ο έλεγχος είναι ελλιπής. Για παράδειγμα το 2007 μόλις 3 δείγματα ελέγχθηκαν σε όλη την Ελλάδα για θυρεοστατικά, 12 για μυκοτοξίνες και 27 για οργανοφωσφορικές ουσίες. Ακόμη πολλά από τα δείγματα που φτάνουν στα εργαστήρια δεν είναι κατάλληλα για ανάλυση καθώς δεν έχουν τηρηθεί οι απαιτούμενες διαδικασίες όσον αφορά τη σφράγιση, την ψύξη, τη φύλαξη, τον χρόνο αποστολής κ.ά. Στο εργαστήριο της Δυτικής Αττικής υπήρχε δείγμα για το οποίο ο χρόνος από την ημέρα που ελήφθη ως την έκδοση του αποτελέσματος έφτασε τους πέντε μήνες! Οι καθυστερήσεις μειώνουν την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας των επανελέγχων.
Τι λέει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης
«ΤΟ ΒΗΜΑ» επικοινώνησε με τον υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Κ. Κιλτίδη σχετικά με τους κοινοτικούς ελέγχους και τα προβλήματα δημόσιας υγείας σε σχέση με τα ζωικά προϊόντα και την κτηνιατρική υπηρεσία.
«Το πρόβλημα της αναποτελεσματικότητας, την οποία καταγράφουν οι έλεγχοι των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη δημόσια υγεία και τις κτηνιατρικές υπηρεσίες στην Ελλάδα, έχει βάθος εικοσαετίας. Από εξαμήνου, αναλήφθηκε πρωτοβουλία από το υπουρ γείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με την αρμόδια Επίτροπο Υγείας κυρία Αντρούλα Βασιλείου και τους εμπειρογνώμονες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την υπογραφή υλοποίησης συμφώνου (action plan) των μέτρων που προτείνονται στη χώρα μας. Στα μέσα Ιανουαρίου,πιστεύουμε ότι θα έχουμε τα συγκεκριμένα μέτρα με χρονοδιάγραμμα τουλάχιστον διετίας,για την ανάληψη δράσεων από μέρους μας. Εχουν γίνει βήματα προόδου.Είμαι πεπεισμένος ότι η λύση είναι το σχέδιο δράσης».
ΙΣΤΑΜΙΝΗ ΣΤΑ ΨΑΡΙΑ
Ο ΕΦΕΤ επιβεβαιώνει «Το Βήμα»
Την παρουσία ισταμίνης στα ψάρια που αποκάλυψε «Το Βήμα» την περασμένη Κυριακή (14 Δεκεμβρίου) επιβεβαιώνει και ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ). Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Φορέα κ. Α.Ζαμπέλα, στο πλαίσιο των τακτικών προληπτικών ελέγχων που έχουν διενεργηθεί, έχει βρεθεί ισταμίνη πάνω από το όριο σε ποσοστό περίπου 5%. «Σε όλες τις περιπτώσεις έχουν επιβληθεί οι από τον νόμο προβλεπόμενες διοικητικές και ποινικές κυρώσεις.Οπου απαιτείται δε,έχει ενημερωθεί και η ΕΕ» αναφέρεται σε ανακοίνωση του ΕΦΕΤ. Σχετικά με την έρευνα του Τμήματος Μικροβιολογίας Τροφίμων της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσίευσε «Το Βήμα», ο ΕΦΕΤ έχει στην κατοχή του τα σχετικά στοιχεία προκειμένου να τύχουν περαιτέρω διερεύνησης.
Η ισταμίνη είναι μια τοξική αμίνη που αναπτύσσεται κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις σε διάφορα αλιεύματα. Η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν μεγάλες ποσότητες ισταμίνης προκαλεί ένα είδος σοβαρής τροφικής δηλητηρίασης (σκομβροειδής δηλητηρίαση). Υποπτα για παρουσία ισταμίνης είναι όλα τα μπαγιάτικα ψάρια ή τα αλιεύματα που δεν έχουν διατηρηθεί όπως θα έπρεπε.
