1Η μυστικότητα στην εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας
Η μυστικότητα της ψήφου αποτελεί βασική αρχή της ψηφοφορίας στις δημοκρατίες. Απαλλάσσει τον ψηφοφόρο από κάθε εξάρτηση, πίεση ή φόβο για τις ενδεχόμενες εναντίον του αντιδράσεις. Διευκολύνει και διασφαλίζει την ελεύθερη και αβίαστη εκδήλωση της βούλησής του. Και αυτό ισχύει πρωτίστως σε κάθε περίπτωση κατά την οποία, πέρα από θέσεις και πολιτικές, κρίνονται συγκεκριμένα πρόσωπα.
Την αρχή της μυστικότητας υιοθέτησε ο Συνταγματικός Νομοθέτης ακόμη και για τις ψηφοφορίες της Βουλής στις οποίες κυριαρχεί το προσωπικό στοιχείο, όταν δηλαδή η Βουλή κρίνει πρόσωπα. Και η επιλογή αυτή σε αντίθεση προς τον κανόνα που θέλει τους βουλευτές να τοποθετούνται δημόσια καταδεικνύει την πρόθεσή του να θέσει στο απυρόβλητο τα αποτελέσματα των ψηφοφοριών αυτών. Να απαλλάξει δηλαδή τα μέλη του κοινοβουλίου από πιέσεις, εξαρτήσεις και κομματικές ή άλλες σκοπιμότητες. Να παράσχει πλήρη ελευθερία στην κρίση και στη βούληση του βουλευτή.
Στον κανόνα αυτόν επέφερε καίριο πλήγμα η Συνταγματική Αναθεώρηση του ΠαΣοΚ το 1986, κατά την οποία καταργήθηκε η μυστικότητα της ψηφοφορίας της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας υπό το κράτος σκοπιμοτήτων της εποχής. Τα προηγηθέντα ωστόσο, τα «λευκά και μπλε, ομοιόμορφα ψηφοδέλτια» και η ασφυκτική παρακολούθηση των βουλευτών με στόχο τον εκβιασμό συγκεκριμένου αποτελέσματος, είναι αποκαλυπτικά της σκοπιμότητας που επεκράτησε. Η κατάργηση της μυστικότητας της ψηφοφορίας απέβλεψε στην αιχμαλωσία των βουλευτών και στην υποταγή τους στη βούληση και στις επιλογές της κομματικής ηγεσίας.
Είναι προφανές ότι τυπικά και ουσιαστικά η μυστικότητα της ψήφου κατά την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας αναβαθμίζει και τη Βουλή και τους βουλευτές. Οπως το ίδιο συμβαίνει όταν εκλέγεται ο Πρόεδρος της Βουλής, και αυτός θεσμικός παράγων.
Η αποκατάσταση της μυστικής ψηφοφορίας είναι καθήκον όλων μας. Τώρα που βρισκόμαστε μπροστά στη συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
2 Η μυστικότητα στην άρση της ασυλίας των βουλευτών
Σκέψεις για περαιτέρω περιορισμό των μυστικών ψηφοφοριών στη Βουλή ακούστηκαν και πάλι, μόλις πρόσφατα, εξαιτίας της κατάχρησης του θεσμού της βουλευτικής ασυλίας και των δυσμενών, πράγματι, εντυπώσεων που προκαλούνται στην κοινή γνώμη. Αναντίλεκτα το αποτέλεσμα των ψηφοφοριών αυτών αντιβαίνει προς το πνεύμα του Συντάγματος το οποίο καθιερώνει τη βουλευτική ασυλία για να διευκολύνει την ελεύθερη πολιτική δράση και όχι για να άρει τους βουλευτές υπεράνω των νόμων. Αλλά αυτή η εξέλιξη οδηγεί σε πολύ επικίνδυνα συμπεράσματα.
Είναι ωστόσο προφανές ότι η κατάργηση της μυστικότητας της ψηφοφορίας μπορεί να δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα χωρίς να επιλύσει τα υπάρχοντα. Μπορεί δηλαδή να αναγνωρίζεται ασυλία για αδικήματα του κοινού ποινικού δικαίου, ακόμη και όταν η ψηφοφορία είναι φανερή. Μπορεί μάλιστα κάτω από συνθήκες και όρους κομματικής πειθαρχίας να συντελείται κατάχρηση του θεσμού υπέρ των μελών της πλειοψηφίας. Και αντιστρόφως μπορεί (με φανερή ψηφοφορία και κομματική πειθαρχία) να αίρεται η ασυλία μελών της μειοψηφίας ακόμη και για τις περιπτώσεις που απαγορεύεται από το Σύνταγμα. Ενδέχεται δηλαδή και η καταστρατήγηση του θεσμού να συνεχισθεί υπέρ της πλειοψηφίας και πλήρης κατάργησή του να επέλθει σε βάρος της εκάστοτε μειοψηφίας. Και αυτό ακριβώς σημαίνει ότι τα όποια ζητήματα παρατηρούνται δεν οφείλονται στη μυστικότητα της ψηφοφορίας και δεν αντιμετωπίζονται με την κατάργηση της μυστικότητας. Αντιθέτως μάλιστα. Αλλού βρίσκεται η λύση στον καθορισμό των ενδεχομένων αδικημάτων που σχετίζονται με την κοινοβουλευτική λειτουργία και την πολιτική δραστηριότητα.
Αν λοιπόν υπάρχει προβληματισμός όσον αφορά τη μυστικότητα ή μη των ψηφοφοριών στη Βουλή προς την αντίθετη μάλλον κατεύθυνση πρέπει να στραφεί. Προς την επέκταση της μυστικότητας. Και η αρχή δεν μπορεί να είναι άλλη από την επαναφορά της προϊσχύουσας διάταξης περί την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Η κατάργηση της μυστικής ψήφου και οι προτάσεις για επέκτασή της είναι φανερά επιζήμιες για το πολίτευμα και την πολιτική.
Ο κ. Δημήτρης Σιούφας είναι κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΝΔ.
