Ο πυρηνικός εφιάλτης αναγεννάται διεθνώς αλλά και στη «γειτονιά» μας -με την Τουρκία να οδεύει προς την είσοδό της στο «πυρηνικό κλαμπ» για παραγωγή ενέργειας και τη Βουλγαρία να απαντά στο κλείσιμο του πυρηνικού σταθμού στο Κοζλοντούι με σχέδια για κατασκευή νέου σε άλλη περιοχή της. Στον χορό… με σταθερό ρυθμό και χώρες στην καρδιά της Ευρώπης (Γαλλία, Βρετανία), ενώ οι ΗΠΑ «ξεπαγώνουν» την κοινή γνώμη από το σοκ που προκάλεσε το 1979 το μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία της χώρας τους στον αντιδραστήρα του Λονγκ Αϊλαντ. Οι ενεργειακές ανάγκες και οι κλιματικές αλλαγές εξαιτίας της χρήσης ορυκτών καυσίμων εμφανίζονται ως άλλοθι για την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων που διαφημίζονται ως η «καθαρή» λύση, από τους υπερμάχους τους και εννοείται από την πυρηνική βιομηχανία. Στον αντίποδα, το μέτωπο αντίδρασης από πολίτες, κοινωνικούς φορείς, περιβαλλοντικές οργανώσεις και επιστήμονες που λένε όχι στην υποθήκευση του μέλλοντός τους ως… ραδιενεργού αποβλήτου. Ηδη η επαναφορά από την Τουρκία του σχεδίου της για κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων στο έδαφός της και σε απόσταση αναπνοής από την Κύπρο και την Ελλάδα έχει κινητοποιήσει φορείς και επιστήμονες της περιοχής μας σε συντονισμένη δράση. Την περασμένη εβδομάδα, το Αντιπυρηνικό Παρατηρητήριο Μεσογείου έστειλε επιστολή προς τον πρωθυπουργό κ. K. Καραμανλή αλλά και στο Κοινοβούλιο, σε αρμόδιους υπουργούς, σε ευρωβουλευτές ώστε να αφυπνιστούν και να αποτραπεί η εγκατάσταση πυρηνικών αντιδραστήρων στην Τουρκία.
«H πυρηνική τεχνολογία και η παραγωγή ενέργειας από πυρηνικούς αντιδραστήρες αποτελούν μια μόνιμη απειλή για τη ζωή και το περιβάλλον», επισημαίνει ο κ. Θανάσης Αναπολιτάνος, πολιτικός μηχανικός – μέλος Αντιπροσωπείας Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και συντονιστής Αντιπυρηνικού Παρατηρητηρίου Μεσογείου. Από την ως τώρα εμπειρία έχουν προκύψει προβλήματα τα οποία, όπως επισημαίνει ο κ. Αναπολιτάνος, αφορούν:
* Τις τεράστιες δυσκολίες στη διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων.
* Την αδυναμία αντιμετώπισης με αποτελεσματικό τρόπο ατυχημάτων και συνεπακόλουθα μεγάλων καταστροφών.
* Το υψηλό κόστος επένδυσης, λειτουργίας και συντήρησης σε συνδυασμό με τη μικρή ζωή των πυρηνικών αντιδραστήρων που δεν μπορούν να λειτουργήσουν για πάνω από 30-40 χρόνια.
Το Παρατηρητήριο τονίζει τους κινδύνους από την υλοποίηση των σχεδίων της τουρκικής κυβέρνησης, η οποία εμφανίζεται να προωθεί επενδύσεις -στο πλαίσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας -για την κατασκευή πυρηνικών σταθμών δυναμικότητας 54.000 Μεγαβάτ ως το 2020, με στόχο ως το 2012 να έχουν κατασκευαστεί τρεις πυρηνικοί σταθμοί δυναμικότητας 4.500 Μεγαβάτ, με πρώτο αυτόν που έχει σχεδιαστεί να κατασκευαστεί στην περιοχή της Konya (Ικόνιο) που βρίσκεται 350 χιλιόμετρα ανατολικά της Ρόδου. H έμφαση που δίνεται από την τουρκική κυβέρνηση φαίνεται, σύμφωνα με τον κ. Αναπολιτάνο, και στο ύψος των κονδυλίων που κατευθύνονται το 2005 προς την Τουρκική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας αλλά και στην εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας (3,8 δισ. ευρώ)…
Οπως επισημαίνει μιλώντας προς «Το Βήμα» ο καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Θανάσης Γεράνιος, ελλοχεύουν σύνθετοι κίνδυνοι από την εξέλιξη αυτή, τη στιγμή που παγκοσμίως έχουν κλείσει περίπου 60 πυρηνικοί σταθμοί εδώ και χρόνια αλλά δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η διάλυσή τους γιατί υπάρχει πρόβλημα στην προσέγγισή τους -δεν έχει δοκιμαστεί ακόμη η τεχνογνωσία της τηλερομποτικής και δεν έχει λυθεί το τεχνικό ζήτημα πώς να πλησιάσει κανείς. Επιπλέον από τα 440 πυρηνικά εργοστάσια που υπάρχουν σήμερα τα μισά πρέπει να κλείσουν γιατί φθάνουν στο όριο ηλικίας τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το κόστος διάλυσης ενός αντιδραστήρα, που ο ίδιος έχει γίνει πυρηνικό απόβλητο, κοστίζει περίπου το μισό από όσο στοιχίζει να κατασκευασθεί ένας νέος πυρηνικός αντιδραστήρας (3,8 δισ. ευρώ!), ενώ η διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων είναι επίσης πανάκριβη -η διαχείριση ενός κιλού στοιχίζει περισσότερο από την αγορά ενός κιλού ουρανίου!
«H κατασκευή ενός αντιδραστήρα σε μια χώρα σεισμογενή, σε μια χώρα οικονομικά και πολιτικά ασταθή, αποτελεί εμφανώς μείζον πρόβλημα για την ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής» σημειώνει ο κ. Γεράνιος. Επιπλέον, κατά τη λειτουργία του -πέρα από το Ακούγιου, ακούγονται διάφορες θέσεις εγκατάστασης, όπως το Ικόνιο ή η Σινώπη κ.ά. -κάθε εξάμηνο θα διέρχονται πλοία στο Αιγαίο για μεταφορά αποβλήτων, π.χ., στη Γαλλία ή στην Αμερική ή στην πρώην Σ. Ενωση ώστε να γίνει επεξεργασία τους. «Το ατύχημα στις θάλασσές μας, ή ακόμη και η σκόπιμη βύθιση για να εναποτεθούν στον βυθό απόβλητα, είναι ένας ορατός κίνδυνος και ανοιχτό ενδεχόμενο -επτά τέτοια ύποπτα ναυάγια στη Μεσόγειο διερευνώνται από την εισαγγελική αρχή της Ιταλίας».
Πέρα από αυτά, ο κ. Γεράνιος υπερτονίζει τη δυνατότητα που θα έχει η Τουρκία ώστε να αξιοποιήσει τη χρήση πυρηνικής ενέργειας για στρατιωτικούς σκοπούς. H Τουρκία και άλλες χώρες έχουν υπογράψει συνθήκες βάσει των οποίων δεν θα χρησιμοποιούν για πυρηνικούς σκοπούς οποιαδήποτε γνώση προκύπτει από τη χρήση πυρηνικής ενέργειας και θα δέχεται τον έλεγχο της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας.
Το άρθρο 10 της συμφωνίας όμως αναφέρει ότι μια χώρα μπορεί να ανατρέψει την υπογραφή της αν συντρέχουν λόγοι εθνικής ανάγκης, με την προϋπόθεση τρεις μήνες πριν να προειδοποιήσει σχετικά τον Διεθνή Οργανισμό ατομικής ενέργειας και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. «Το άρθρο αυτό αποτελεί ένα μεγάλο παράθυρο. H Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας παρακολουθεί αν από το πυρηνικό απόβλητο έχει αφαιρεθεί το πλουτώνιο. Αν άρει κάποια χώρα την υπογραφή της, τότε θα μπορεί να ανακτήσει ανενόχλητα το πλουτώνιο από τα απόβλητα» εξηγεί ο κ. Γεράνιος.
Το 1998 ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών είχε αξιολογήσει σε σχετική επιστημονική έκθεση για λογαριασμό του υπουργείου Αιγαίου τις επιπτώσεις από την κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού στο Ακούγιου της Νότιας Τουρκίας. «Οι επιπτώσεις ήταν αρνητικές και δημιουργούσαν μείζονες ανησυχίες για την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή» σημειώνει ο κ. Κώστας Καρτάλης, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών που είχε επιμεληθεί την έκθεση. Μάλιστα επισημαίνει ότι όλες οι παράμετροι που ίσχυαν τότε, δηλαδή γεωλογική και σεισμολογική κατάσταση, συστήματα κυκλοφορίας ως προς τη διασπορά ρύπων στην ατμόσφαιρα, αποθήκευση καταλοίπων, εξακολουθούν να ισχύουν και σήμερα. «H περιοχή δεν αντέχει στην κατασκευή πυρηνικού σταθμού» τονίζει ο κ. Καρτάλης.
Από προσομοιώσεις του Πανεπιστημίου Αθηνών είχε αναδειχθεί ότι σε περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος η διάχυση του ραδιενεργού νέφους θα είναι προς τη Συρία και στην Κύπρο (μέσα σε 72) ώρες κατά τους θερινούς μήνες (μελτέμια) και προς το Αιγαίο και την ηπειρωτική Ελλάδα (μέσα σε 36 ώρες) σε συνθήκες ενός χαμηλού βαρομετρικού συστήματος (χειμώνας).
Σχετικά με τα σχέδια κατασκευής πυρηνικών σταθμών στην Τουρκία, ο πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας καθηγητής κ. Λεωνίδας Καμαρινόπουλος επισημαίνει προς «Το Βήμα» ότι στη γείτονα χώρα συζητούν για την προοπτική κατασκευής στο άμεσο μέλλον τριών πυρηνικών εργοστασίων και πέντε ακόμη στο απώτερο μέλλον. Ενα από αυτά θα βρίσκεται στο Αιγαίο (όχι στο Ακούγιου) ή στη Μαύρη Θάλασσα. «Κάθε κράτος είναι κυρίαρχο να επιλέξει πώς θα καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του. H Ελλάδα δεν μπορεί θεσμικά να αρνηθεί να κατασκευάσει η Τουρκία πυρηνικό εργοστάσιο. Εχουμε μόνο τη δυνατότητα να εμπλακούμε στα θέματα της κατασκευής, ασφάλειας κ.ά.» παρατηρεί ο κ. Καμαρινόπουλος.
GREENPEACE Επικίνδυνη βιομηχανία για… φτωχούς
H συζήτηση για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα έφερε και πάλι στην επικαιρότητα τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας ως λύση στις κλιματικές αλλαγές, «επιχείρημα που ηχεί λογικό για κάποιους, ενώ σε κάποιους άλλους (και συγκεκριμένα στην ίδια την πυρηνική βιομηχανία) ηχεί ελπιδοφόρο» λέει ο κ. Νίκος Χαραλαμπίδης, διευθυντής στο Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace.
«Παρακολουθώντας προσεκτικά την πορεία της πυρηνικής βιομηχανίας, εύκολα θα δει κάποιος το τεράστιο οικονομικό αδιέξοδο. H αλήθεια είναι ότι η πυρηνική βιομηχανία ποτέ δεν κατάφερε να φτιάξει πυρηνικούς αντιδραστήρες που να καίνε ουράνιο όσο αποτελεσματικά καίνε… χρήματα! Είναι μια βιομηχανία που στηρίζεται αποκλειστικά σε τεράστιες και πολυετείς κρατικές επιδοτήσεις. Σε καμία άλλη περίπτωση δεν μπορεί να είναι βιώσιμη» σημειώνει.
Είναι χαρακτηριστικό ότι «τα τελευταία 10 χρόνια δεν φτιάχτηκε ούτε ένας νέος πυρηνικός αντιδραστήρας σε κάποια ανεπτυγμένη χώρα. Αντίθετα, βλέπουμε ένα έντονο ενδιαφέρον για την εξαγωγή αυτής της πανάκριβης και επικίνδυνης τεχνολογίας σε αναπτυσσόμενες χώρες. H περίπτωση της Τουρκίας και της Βουλγαρίας ανήκουν σε αυτή την κατηγορία» σημειώνει ο κ. Χαραλαμπίδης προσθέτοντας ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και βιομηχανίες βλέπουν τις χώρες αυτές σαν μια ευκαιρία αναγέννησης της πυρηνικής βιομηχανίας. «H επίσκεψη του κ. Ερντογάν στη Γαλλία και στη Γερμανία -πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου 2004 , που κέρδισε θετικές ή ήπιες δηλώσεις για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, συνοδεύτηκε και από την εξαγγελία της κατασκευής τριών πυρηνικών σταθμών στη γείτονα χώρα. Νομίζω ότι μπορείτε να φανταστείτε με σιγουριά τις χώρες προέλευσης των εταιρειών που εκδήλωσαν ενδιαφέρον!» λέει με έμφαση ο διευθυντής της Greenpeace.
