«Αναλωνόμαστε σωματικά και ψυχικά σε απίστευτα υψηλούς ρυθμούς μέχρι να “καούμε” τελείως»
Τ α επιχειρηματικά στελέχη είναι άνθρωποι ευτυχισμένοι. Υποχρεωτικά ευτυχισμένοι. Απολαμβάνουν ένα προνόμιο: είναι τα χαϊδεμένα παιδιά της επιχείρησης.
Εχουν μια αξιόλογη δουλειά, την οποία μπορούν εύκολα να αλλάξουν, καθώς η ανεργία τους απειλεί πολύ λιγότερο από ό,τι τους άλλους μισθωτούς. Εχουν έναν καλό μισθό, τον οποίο διαπραγματεύονται κάθε χρόνο. Χρησιμοποιούν το πάρκινγκ της επιχείρησης, έχουν δωρεάν συνδρομή στο γυμναστήριο και στο άνετο γραφείο τους διαθέτουν έναν αναπαυτικό καναπέ και μια τηλεόραση συντονισμένη διαρκώς στο τουρνουά τένις του Ρολάν Γκαρός. Με ποιον όμως να μοιραστούν τη χαρά τους; Με τους κλητήρες, τους ταμίες, τις τηλεφωνήτριες και τους άλλους χαμηλόμισθους εργαζομένους, με τους οποίους διασταυρώνονται ενίοτε στους διαδρόμους; Δεν θα ήταν πρέπον. Καλύτερα να κρατήσουν τον ενθουσιασμό για την επιτυχημένη καριέρα τους για να τον εκφράσουν όταν συναναστρέφονται με άλλα στελέχη στον χώρο εργασίας τους, στην πόλη ή στο Facebook.
Oλοι αυτοί οι διπλωματούχοι των «μοντέρνων επιστημών» που εργάζονται ως σύμβουλοι σε επιχειρήσεις μοιάζουν να ζουν σε ένα δικό τους κόσμο. Το επάγγελμά τους είναι της μόδας και πολύ κοινωνικό και οι επιχειρήσεις τους δεν έχουν ακόμη πληγεί από την κρίση. Ισως και να τη γλιτώσουν. Είναι τριαντάρηδες ή σαραντάρηδες, έχουν δημιουργήσει τους δικούς τους κώδικες, γελούν με τα χωρατά που μόνον αυτοί καταλαβαίνουν, σκέπτονται πάντοτε θετικά και είναι πρόθυμοι να δοκιμάσουν νέες εμπειρίες, διαθέτοντας, βεβαίως, σε υψηλό βαθμό το αίσθημα επιβίωσης.
O Αλεξάντρ Ντεζινάρ και ο Τομάς Ζιμπέρ , 34 και 35 ετών αντιστοίχως, είναι δύο φίλοι και συνάδελφοι σε εταιρεία παροχής πρόσβασης στο Ιnternet. Απόφοιτοι της σχολής Πολιτικών Επιστημών αμφότεροι, συνδέθηκαν με στενή φιλία έπειτα από ένα επαγγελματικό ταξίδι που έκαναν στη Χιλή. Εργάζονται πάνω από δύο χρόνια ως σύμβουλοι επικοινωνίας στην ίδια επιχείρηση και ουδέποτε σκέφθηκαν ότι ίσως βρουν και αυτοί στη θυρίδα τους μια ειδοποίηση της διεύθυνσης παρόμοια με αυτή που βρήκαν την τελευταία διετία δεκάδες χαμηλόβαθμοι υπάλληλοι και εργάτες της εταιρείας που λέει «περάστε από το λογιστήριο». Είχαν επίγνωση της καλά προδιαγεγραμμένης καριέρας τους, του αυτοτροφοδοτούμενου καταναλωτισμού τους, μιας συγκρατημένης και καλά καμουφλαρισμένης ξιπασιάς που υπαγόρευε η κοινωνική και επαγγελματική τους θέση· εν τέλει είχαν επίγνωση της κωμωδίας της ευτυχίας στην οποία πρωταγωνιστούσαν. Ετσι, συμφώνησαν
Μια εικόνα «άνεσης» συγκαλύπτει ένα τεράστιο εσωτερικό κενό και ένα άγχος ανασφάλειας
να συγγράψουν από κοινού ένα βιβλίο. Το βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις γαλλικές εκδόσεις Ηachette Litterature και έχει τίτλο «Ο ανοικτός χώρος με σκότωσε». Αναφέρονται απλώς στην κατάστασή τους. Περιγράφουν την εικόνα του επαγγελματικά επιτυχημένου, επιστημονικά καταρτισμένου και πνευματικά καλλιεργημένου νέου που ενδιαφέρεται για τη ζωή· του κοινωνικού προτύπου της μεσαίας και ανώτερης εισοδηματικής τάξης της γαλλικής κοινωνίας. Πρόκειται, λένε, για μια εικόνα επίπλαστη και απατηλή, που κρύβει τις ανελέητα τραχείς και σκληρές επαγγελματικές και προσωπικές σχέσεις των ανθρώπων στις σύγχρονες κοινωνίες· μια εικόνα «άνεσης» που απλώς συγκαλύπτει το τεράστιο εσωτερικό κενό και το άγχος της ανασφάλειας που διακατέχει όσους ανήκουν στις λεγόμενες «παραγωγικές ηλικίες».
Θεωρούν ότι πίσω από την «επαγγελματική και προσωπική αλλοτρίωση των τριαντάρηδων και των σαραντάρηδων» κρύβεται ο θεσμός του «open space». Του περίφημου «ανοικτού γραφείου», του τρόπου οργάνωσης της εργασίας στις σύγχρονες χρηματοοικονομικές, ιντερνετικές ή συμβουλευτικές επιχειρήσεις, ο οποίος ενθαρρύνει την παγίωση ενός ενιαίου προτύπου ζωής που ωθεί τα νέα στελέχη στον σύγχρονο σταχανοβιτισμό· έναν ιδρυματισμό που συνθλίβει την προσωπικότητά τους. «Καταναλώνουμε το σώμα και το πνεύμα μας σε απίστευτα υψηλούς ρυθμούς μέχρι να “καούμε” τελείως» σημειώνουν οι δύο συγγραφείς. Επιστημονικές έρευνες που καταδεικνύουν τους τρόπους πνευματικής και πολιτισμικής χειραγώγησης των στελεχών από τη σύγχρονη οργάνωση της εταιρικής πυραμίδας υπάρχουν πολλές. Ο Ντεζινάρ και ο Ζιμπέρ συγκαταλέγονται μεταξύ των ελαχίστων στελεχών που καταφέρνουν σε νεαρή ηλικία- εγκαίρως γι΄ αυτούς…- να αποστασιοποιηθούν από την ίδια την καρικατούρα τους και να αντιληφθούν την πραγματική τους κατάσταση.
