Η κρίση στην περιοχή προκαλεί αναταράξεις στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις
Oσοι πίστευαν ότι εξαιτίας της εσωτερικής πολιτικής κρίσης μεταξύ ισλαμιστών- κεμαλιστών θα επηρεαζόταν η τουρκική εξωτερική πολιτική διαψεύστηκαν οικτρά. Η Αγκυρα, ακολουθώντας πιστά το δόγμα της «ρυθμικής διπλωματίας» του Αχμέτ Νταβούτογλου, του κορυφαίου συμβούλου για εξωτερικά θέματα του τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει αναλάβει τους τελευταίους μήνες σειρά πρωτοβουλιών στη Μέση Ανατολή, κυρίως με τη διαμεσολάβηση στις συνομιλίες Ισραήλ- Συρίας. Η Τουρκία δεν κάθησε με σταυρωμένα χέρια ούτε στην κρίση του Καυκάσου που ξέσπασε μετά τον πόλεμο Γεωργίας- Ρωσίας. Ωστόσο πίσω από τις κινήσεις αυτές ελλοχεύουν και κίνδυνοι για τις σχέσεις Τουρκίας – Δύσης.
Η Γεωργία είναι μια χώρα που έχει αποκτήσει βαρύνουσα σημασία για την Αγκυρα, κυρίως εξαιτίας της συμμετοχής της στον πετρελαιαγωγό Μπακού- Τιφλίδα- Τσεϊχάν. Σε μια πρώτη ανάγνωση, θα περίμενε κανείς ότι εξαιτίας ιστορικών λόγων, καθώς και της παλαιότερης αντιπαράθεσης με τη Ρωσία, η Τουρκία θα τασσόταν κυρίως με τη γεωργιανή πλευρά (άρα εμμέσως και με τις ΗΠΑ) στην πρόσφατη σύγκρουση. Τα πράγματα όμως εξελίχθησαν λίγο διαφορετικά. Η ταχεία ανάπτυξη των ρωσοτουρκικών οικονομικών και πολιτικών σχέσεων κατά την τελευταία δεκαετία φαίνεται να έχει αλλάξει ελαφρώς τη γεωπολιτική άποψη της Αγκυρας έναντι της Μόσχας. Και καθώς οι σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση και τις ΗΠΑ έχουν κάπως ψυχρανθεί, δεν είναι λίγοι στην Αγκυρα όσοι θεωρούν ότι πρέπει να υπάρξει ένας στρατηγικός αναπροσανατολισμός της Τουρκίας προς την Ευρασία και δη προς τη Μόσχα.
Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ερμηνευθεί η πρωτοβουλία του Ερντογάν για υπογραφή ενός συμφώνου συνεργασίας και σταθερότητας για τον Καύκασο, με τη συμμετοχή Τουρκίας, Ρωσίας, Γεωργίας, Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Η αρχική αντίδραση της Μόσχας ήταν θετική, της Τιφλίδας όχι και τόσο. Ωστόσο η αντιπαράθεση του Μπακού και του Ερεβάν λόγω του Ναγκόρνο-Καραμπάχ αλλά και οι παγωμένες διπλωματικές σχέσεις Τουρκίας- Αρμενίας συνιστούν εμπόδια στην υλοποίηση του τουρκικού σχεδίου.
Από την άλλη πλευρά όμως αποτελούν και πρόκληση, ώστε η Αγκυρα να υλοποιήσει την ευρύτερη πολιτική της για «μηδενικά προβλήματα» στο εγγύς εξωτερικό της. Ετσι εξηγείται και η «διπλωματία του ποδοσφαίρου» την οποία έχει ξεκινήσει η Τουρκία με την Αρμενία με σκοπό την ομαλοποίηση των σχέσεων των δύο χωρών.
Η τουρκική υπερκινητικότητα όμως έχει ενοχλήσει την Ουάσιγκτον. Μόλις λίγες ημέρες μετά την πρόταση Ερντογάν για το Σύμφωνο Συνεργασίας και Σταθερότητας, ο αμερικανός αναπληρωτής βοηθός υπουργός Εξωτερικών Μάθιου Μπράιζα εξέφρασε την έκπληξή του για την πρωτοβουλία αυτή. Παράλληλα διένεξη σημειώθηκε όταν η Αγκυρα αρνήθηκε να δώσει άδεια να περάσουν από τα Στενά δύο αμερικανικά πολεμικά πλοία που μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια στη Γεωργία, επικαλούμενη ρυθμίσεις της Σύμβασης του Μοντρέ. Τόσο ο Ερντογάν όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Αλί Μπαμπατζάν με δηλώσεις τους έχουν προσπαθήσει να ισορροπήσουν μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας.
Η κρίση στον Καύκασο προκαλεί λοιπόν αναταράξεις στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Και στην περίπτωση που επικρατήσουν στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ οι απόψεις για πιο συγκρουσιακή στάση εναντίον της Μόσχας, η Αγκυρα θα βρεθεί εν μέσω διασταυρούμενων πυρών. Αυτό θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις σε όλα τα μέτωπα που παραμένουν ανοιχτά περί των τουρκικών συνόρων.
juve@dolnet.gr
