Ακριβοθώρητα και βυζαντινά στο Λονδίνο

Από το 330 μ.Χ. όταν μέσα σε κλίμα θριάμβου η Κωνσταντινούπολη έγινε η νέα πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον Μέγα Κωνσταντίνο ως το 1453 που συρρικνωμένη και πολιορκημένη πανταχόθεν αλώθηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους, ολοκληρώνοντας τον κύκλο μιας υπερχιλιόχρονης ιστορίας. Αυτούς τους 11 αιώνες ζωής της βυζαντινής αυτοκρατορίας επιχειρεί να διηγηθεί μέσα από την παρουσίαση της βυζαντινής τέχνης μια έκθεση η οποία συνιστά ένα από τα εντυπωσιακότερα σε σημασία και μέγεθος εγχειρήματα τα οποία έχουν πραγματοποιηθεί ποτέ παγκοσμίως σε σχέση με τη συγκεκριμένη περίοδο.

Με τίτλο «Βyzantium 330-1453», η εν λόγω έκθεση- σημειωτέον η μεγαλύτερη που έχει γίνει στην Ευρώπη τα τελευταία 50 χρόνια- θα διαρκέσει από τις 25 Οκτωβρίου ως τις 22 Μαρτίου στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών του Λονδίνου σε συνδιοργάνωση της Ακαδημίας και του Μουσείου Μπενάκη, συμπεριλαμβάνοντας αντικείμενα που για πρώτη φορά θα τεθούν σε δημόσια θέα. Για να συγκεντρωθούν τα περίπου 400 αντικείμενα που λαμβάνουν μέρος στη συγκεκριμένη διήγηση χρειάστηκε να εξασφαλιστεί η συμμετοχή 72 ιδρυμάτων από περίπου 20 χώρες και μεταξύ αυτών των μεγαλύτερων μουσείων του κόσμου: Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης, Βρετανικό Μουσείο, Μουσείο του Λούβρου, Βατικανό, Θησαυρός του Αγίου Μάρκου, Ερμιτάζ, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και η Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά.

« Μπορούμε να καταλάβουμε το Βυζάντιο μέσα από την τέχνη του; » είναι το θεμελιώδες ερώτημα που εγείρει η συγκεκριμένη έκθεση, σύμφωνα με τα λεγόμενα της κυρίας Μαρίας Βασιλάκη, ιστορικού της Βυζαντινής Τέχνης και επιμελήτριας της έκθεσης μαζί με τον βρετανό καθηγητή Ρόμπιν Κόρμακ, σε χθεσινή συνέντευξη Τύπου. Την απάντηση θα τη βρει μάλλον μόνος του ο επισκέπτης, περιδιαβάζοντας μια έκθεση η οποία αρθρώνεται σε εννέα ενότητες που τηρούν τη χρονική διαδοχή « δίνοντας το έναυσμα να γίνουν περισσότερο ουσιαστικές προσεγγίσεις » σύμφωνα με τα λεγόμενα της κυρίας Βασιλάκη.

Καθεμία από αυτές τις ενότητες περιλαμβάνει έργα που προσφέρουν τεκμήρια τόσο για τους ιδιοκτήτες και τους καλλιτέχνες τους όσο ευρύτερα και για την κοινωνία μέσα στην οποία ζούσαν. Ο λόγος για τις εξής: Οι απαρχές της βυζαντινής τέχνης από τον Μέγα Κωνσταντίνο και τον Ιουστινιανό ως το τέλος της Εικονομαχίας, το Ιερό Παλάτι, το σπίτι, ο ναός, η τέχνη των εικόνων, το Βυζάντιο και η Δύση, το Βυζάντιο και οι γείτονές του και η μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά.

Ξεχωριστή σημασία ανάμεσα στα αντικείμενα αυτά κατέχει τέμπλο από τη μονή Σκριπούς του Ορχομενού Βοιωτίας, καθώς και τέσσερις από τις εννέα εικόνες που διαθέτει η μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά διότι παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό, όπως ανέφερε απαντώντας σε δημοσιογραφική ερώτηση στο περιθώριο της συνέντευξης Τύπου η κυρία Βασιλάκη. Σύμφωνα με τα λεγόμενα της ίδιας, ιδιαίτερης σημασίας επίσης είναι το Δισκοπότηρο Αντιοχείας (500-550 μ.Χ.) σε επιχρυσωμένο ασήμι που ταξιδεύει για πρώτη φορά εκτός Μητροπολιτικού Μουσείου Νέας Υόρκης. Ο λόγος για ένα αντικείμενο με ιστορία που θα ζήλευε ακόμη και ο… Νταν Μπράουν, αφού αρχικά πιστευόταν ότι επρόκειτο για το δισκοπότηρο του Μυστικού Δείπνου από το οποίο μετέλαβαν οι μαθητές του Ιησού, θεωρία την οποία απέρριψε τελικά η διεθνής επιστημονική κοινότητα. Επίσης, πολλά και σημαντικά αντικείμενα της έκθεσης προέρχονται από το Εθνικό Μουσείο Βελιγραδίου τα οποία βρέθηκαν για πρώτη φορά εκτός Σερβίας λόγω επισκευών του συγκεκριμένου Μουσείου.

« Χρειάστηκαν δυόμισι χρόνια εντατικής δουλειάς για να γίνει πραγματικότητα αυτή η έκθεση » είπε χθες ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη κ. Αγγελος Δεληβορριάς, ο οποίος μίλησε για συνεργασία των διαπρεπέστερων βυζαντινολόγων, ελλήνων και ξένων, ιδιαίτερα ως προς τη σύνταξη του 500 σελίδων καταλόγου. Ο συγκεκριμένος κατάλογος περιλαμβάνει 13 εισαγωγικά κείμενα για την ιστορία και την τέχνη του Βυζαντίου, λήμματα για το καθένα από τα 400 εκθέματα, καθώς και πλούσια εικονογράφηση. Οπως επίσης σημείωσε η πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής της έκθεσης, κυρία Αιμιλία Γερουλάνου , ο κατάλογος θα είναι στην αγγλική γλώσσα, ενώ θα διατεθεί και στην Ελλάδα από την περίοδο των εγκαινίων της έκθεσης.

« Είναι τεράστιος ο πλούτος που κλείνει μέσα της η βυζαντινή τέχνη » είπε, τέλος, ο διευθυντής της Βασιλικής Ακαδημίας Τεχνών του Λονδίνου κ. Τσαρλς Σομάρεζ Σμιθ. « Για πρώτη φορά η Ακαδημία φιλοξενεί μία και μόνο έκθεση για ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα και ελπίζω ότι οι επισκέπτες της έκθεσης θα είναι πολλοί- όχι μόνο από την Ελλάδα,αλλά και από την ευρύτερη Μεσόγειο ». Χορηγοί της έκθεσης είναι το Ιδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» και το Ιδρυμα Α.Γ. Λεβέντη.