«O όμιλος ΒΡ θα κάνει ό,τι μπορεί για να εμποδίσει τους ρώσους μετόχους να παίζουν στη Ρωσία με ορισμένους κανόνες και στον υπόλοιπο κόσμο με άλλους κανόνες» : ο Τόνι Χάιουορντ, επικεφαλής της μεγάλης βρετανικής εταιρείας υδρογονανθρά- κων, μπορεί να απειλούσε, στις 29 Ιουλίου, τους ρώσους εταίρους του στην κοινοπραξία ΤΝΚ-ΒΡ, το όπλο του ωστόσο ήταν ήδη βρεγμένο. Κάτω από τα βλέμματα συμπόνιας των χρηματιστηριακών κύκλων και μάλλον αδιαφορίας της πολιτικής ηγεσίας, παρά την πολεμική διάθεση όσον αφορά τις κινήσεις της βρετανικής κυβέρνησης, οι τρεις δισεκατομμυριούχοι Μιχαήλ Φρίντμαν, Λεονίντ Μπλαβάτνικ και Βίκτορ Βέκσελμπεργκ ετοιμάζονται να πάρουν από την ΒΡ τον έλεγχο της τρίτης ρωσικής εταιρείας υδρογονανθράκων. Οι ολιγάρχες κυκλοφορούν πλέον στο Σίτι παίρνοντας τα πάντα στο πέρασμά τους.
Μιχαήλ Φρίντμαν, Λεονίντ Μπλαβάτνικ, Βίκτορ Βέκσελμπεργκ: κανένα από τα τρία αυτά ονόματα δεν μας έλεγε απολύτως τίποτε το καλοκαίρι του 2003, όταν ιδρύθηκε η ΤΝΚ-ΒΡ. Σήμερα το τρίο είναι σε θέση να ρίξει από το βάθρο της μία από τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες του κόσμου, κατ΄ εξοχήν σύμβολο ενός βασιλείου που υπήρξε ο κύριος των ωκεανών και που κυβερνάει μια αυτοκρατορία στην οποία ο ήλιος δεν κοιμάται ποτέ. Τρεις ρώσοι επιχειρηματίες που ανήκουν στην πιο κλειστή λέσχη του Λονδίνου, με συνολικά μία ντουζίνα μέλη εντυπωσιακής ανέλιξης. Ο αποκλειστικός αυτός κύκλος συγκεντρώνει ανθρώπους όπως οι Ρόμαν Αμπράμοβιτς, Αλισερ Ουσμάτοβ, Ολεγκ Ντερίπασκα, Βλαντίμιρ Ποτάνιν, για να αναφέρουμε τους πιο διάσημους. Η εξουσία τους είναι στο ύψος της περιουσίας τους: κολοσσιαία.
Η αυτοκρατορία που έφτιαξαν σε μερικά χρόνια στις όχθες του Τάμεση είναι εντυπωσιακή. Ξεκίνησαν με την επίθεση στο χρηματιστήριο του Λονδίνου, όπου είναι εισηγμένες καμιά εκατοστή ρωσικές εταιρείες. Τρεις από αυτές ανήκουν στον FΤSΕ100, τον δείκτη των 100 μεγαλυτέρων κεφαλαιοποιήσεων του λονδρέζικου χρηματιστηρίου. Βρίσκονται στο κέντρο όλων των μεγάλων χρηματιστηριακών ελιγμών, μέσα από επενδυτικά κεφάλαια στα οποία έχει επενδυθεί ένα τμήμα των «πετροδολαρίων» τους.
Η δίψα τους για εξαγορές- περίπου 2,2 δισ. στερλίνες (2,8 δισ. ευρώ) από το 2000 έχουν διατεθεί- έχει στηρίξει την αγορά ακινήτων πολυτελείας στη βρετανική πρωτεύουσα. Η βουλιμία τους έφτασε ως τις ποδοσφαιρικές ομάδεςChelsea, Ρortsmouth, Αrsenal (τμήμα της) -, τις πιο επιφανείς της αγγλικής πρώτης κατηγορίας, που είναι το πιο πλούσιο πρωτάθλημα του κόσμου. Και σε αυτόν τον σκληρό πυρήνα των μεγάλων περιουσιών προστίθεται και μια χιλιάδα συνδεδεμένων μελών, δηλαδή Ρώσων που είναι απλώς εκατομμυριούχοι.
Γιατί το Λονδίνο; Πρώτον, η κάστα αυτή μπορεί να επωφελείται συμμετέχοντας στην κατηγορία του «μη καταχωρημένου κατοίκου» που επιτρέπει στους πλούσιους ξένους να μη φορολογούνται παρά μόνο για τα εισοδήματά τους που προέρχονται από το Ηνωμένο Βασίλειο. Σε περίπτωση προβλημάτων στη Ρωσία, η Αλβιώνα προσφέρει επιπλέον μια δεύτερη πατρίδα όπου μπορεί κανείς να εγκαταστήσει το χρηματοκιβώτιο ή και την οικογένειά του. Εξάλλου οι Αρχές δεν θέτουν ποτέ δύσκολα ερωτήματα για την τουλάχιστον μυστηριώδη προέλευση της περιουσίας τους.
Με μόνη εξαίρεση τον Μπορίς Μπερεζόφσκι οι επιχειρηματίες αυτοί διατηρούν καλές σχέσεις με το Κρεμλίνο
Πώς να εξηγηθεί η λαμπρή αυτή επιτυχία γύρω από το Σίτι του Λονδίνου;
Πρώτα πρώτα οι κουρσάροι αυτοί έχουν εμπλακεί σε χώρους δραστηριότητας που είναι πολύ ισχυροί και γεννούν τακτικά και τρομακτικά έσοδα: ενέργεια, μέταλλα, χαλυβουργία, διανομή, τρόφιμα, οικοδομές, τηλεπικοινωνίες. Αμείλικτοι στις επιχειρήσεις, ελάχιστα αυστηροί όσον αφορά τη νομιμότητα των πράξεών τους, συχνά δεν πολυενδιαφέρονται για τα συμφέροντα ούτε των μειοψηφικών μετόχων τους αλλά ούτε και των συνεταίρων τους. Η ΒΡ αντιμετωπίζει σήμερα αυτή την εμπειρία.
Κατά δεύτερον, οι νεοεισερχόμενοι πάντα προτιμούσαν τις άτυπες προσωπικές σχέσεις, τους διάσπαρτους δεσμούς πίστης που άφησαν οι ανατροπές στην τέως Σοβιετική Ενωση από τα δίκτυα που μπορούν να παγώσουν τις κατασκευές τους. Αφού συγκρούστηκαν βίαια για την αγορά του αλουμινίου, οι κκ. Ντερίπασκα και Βέκσελμπεργκ βρίσκονται τώρα σύμμαχοι στη Ρωσία. Το πιο ωραίο δίκτυο που οι επιχειρηματίες αυτοί, ελάχιστα κωλυόμενοι από τις ιεραρχίες, ενεργοποιούν δεκάδες φορές την ημέρα είναι το κινητό τηλέφωνο.
Επίσης οι άνθρωποι αυτοί, όλοι τους φτιαγμένοι από την ίδια στόφα του τυχοδιώκτη, χωρίς καμία αγγλοσαξονική κουλτούρα διαφάνειας και καλής διακυβέρνησης, τουλάχιστον στο ξεκίνημα, έμαθαν πώς λειτουργεί ο δυτικός καπιταλισμός μέσα από τους τοπικούς συνεταίρους τους. Το να κάνουν επιχειρήσεις μαζί με ξένους σήμαινε κυρίως να πλέκουν σχέσεις.
Ετσι στον χώρο του χρυσού ο κ. Αμπράμοβιτς συνδέεται με την Βarrick Gold καθώς και με τη σκωτσέζικη χρηματιστηριακή δυναστεία Φλέμινγκ. Ο κ. Ντερίπασκα συνδέεται στενά με τον Ναθάναελ Ρότσιλντ, τον πιο πλούσιο από τους απογόνους της διάσημης αγγλικής οικογένειας. Στη σύγκρουσή του με την ΒΡ ο κ. Φρίντμαν κινητοποίησε τις πολιτικές επαφές του που αμείβονται γενναιόδωρα στο Γουέστμινστερ, τον λόρδο Χαρντ, τέως υπουργό Εξωτερικών, και τον λόρδο Πάουελ, τέως διπλωματικό σύμβουλο της Μάργκαρετ Θάτσερ.
Και κυρίως, όπως και οι άραβες σεΐχηδες ή και οι έλληνες εφοπλιστές πριν από αυτούς, οι νεοφώτιστοι προσλαμβάνουν τα καλύτερα στοιχεία του Σίτι. «Το να εργάζεσαι για έναν λονδρέζο ολιγάρχη μπορεί να μην είναι εύκολο,αλλά σου δίνει άμεση πρόσβαση στο αφεντικό. Οι επενδυτικές προτάσεις γίνονται γρήγορα αποδεκτές και εφαρμοστέες» υπογραμμίζει ο Τζόναθαν Ασμπερι, υπεύθυνος της εταιρείας κυνηγών κεφαλών Sandton Group.
Τέλος, με εξαίρεση τον Μπορίς Μπερζόφσκι , που είναι ο υπ΄ αριθμόν ένα εχθρός του Κρεμλίνου, οι επιχειρηματίες αυτοί μπορεί να έχουν μεταναστεύσει αλλά κρατούν πολύ καλές σχέσεις με τη μοσχοβίτικη εξουσία. Ξέρουν να περπατούν καλά σε τεντωμένο σκοινί ανάμεσα στις διάφορες ρωσικές πολιτικές φατρίες, να αποδεικνύουν την πιστότητά τους, να χαμηλώνουν το προφίλ τους.
