Από την επομένη των τελευταίων εκλογών και με βάση τις δημοσκοπήσεις πολλοί προβλέπουν το τέλος του «Δικομματισμού». Κάποιοι τον «ξορκίζουν» και καθημερινά διατυπώνονται σενάρια για τη «διαδοχή» του… με αποκλεισμό των συνεργα
σιών! Ο «Δικομματισμός», στον οποίο οφείλουμε την πολιτική σταθερότητα για 34 χρόνια- τη μακροβιότερη του κοινοβουλευτισμού από το 1844-,
έχει τη «δική του ιστορία». Η αφήγηση και η υπενθύμιση αυτής της ιστορίας με το ανάγνωσμα που δημοσιεύει «Το Βήμα» και το οποίο θα συνεχισθεί και τις επόμενες ημέρες προσφέρουν μιαν άλλη οπτική των πολιτικών εξελίξεων.
Ο Βενιζέλος δεν είχε συγχωρήσει τον Πλαστήρα που του «πήρε» την πρωθυπουργία. Θα πάρει τη «ρεβάνς», αλλά θα ενταφιάσει την προσπάθεια ενοποίησης του Κέντρου και θα ανοίξει τον δρόμο στον Παπάγο
Εχει ήδη αναφερθεί ότι ο Παπανδρέου δεν συμφωνούσε με την πολιτική Πλαστήρα έναντι των εξορίστων και των πολιτικών κρατουμένων στις φυλακές. Πέραν της πολιτικής διαφωνίας του για την απόλυση των 95 εξορίστων, θέλησε να εκμεταλλευθεί αυτή την αφορμή για να αποκτήσει περισσότερες εξουσίες και να ελέγχει προσωπικά τον κρίσιμο τομέα της «εσωτερικής ασφάλειας».
Πιέζει τον Πλαστήρα να αναθέσει στον ίδιο το υπουργείο Δημόσιας Τάξης και το υπουργείο Εσωτερικών στον προσωπικό του φίλο Πέτρο Γαρουφαλιά. (Είναι ο ίδιος Πέτρος Γαρουφαλιάς τον οποίο ο Γεώργιος Παπανδρέου τοποθέτησε στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας το 1963. Είναι ο ίδιος «φίλος» που συνέπραξε στη συνωμοσία του ΑΣΠΙΔΑ κατά του Ανδρέα Παπανδρέου. Είναι ο ίδιος «φίλος» που συνέπραξε με τα Ανάκτορα στην ανατροπή του Γεωργίου Παπανδρέου το 1965!)
Μόλις τρεις μήνες έχουν περάσει από την ορκωμοσία της κυβέρνησης Πλαστήρα, αλλά οι τριγμοί είναι απειλητικοί για την ενότητα και τη συνοχή της. Ο Πλαστήρας υποκύπτει σε συνεχείς υποχωρήσεις, αλλά επιμένει στη βασική πολιτική του. «Σκοπός της ζωής μου» δηλώνει στις 20 Ιουλίου «είναι να ειρηνεύσει η χώρα. Αν δεν το πετύχω, δεν θα διστάσω να αποσυρθώ στον ιδιωτικό βίο…». Σε ένα μήνα θα αναγκασθεί σε παραίτηση.
Η εμμονή του στην πολιτική της «λήθης και της γενικής αμνηστίας» στρέφει εναντίον του τους κυβερνητικούς εταίρους, με πρωταγωνιστές τον Παπανδρέου και τον Βενιζέλο, τη Δεξιά και τους Αμερικανούς. Η αδυναμία εφαρμογής αυτής της πολιτικής τον αποψιλώνει από τους υποστηρικτές του. Οι Αμερικανοί έχουν πλέον έναν πρόσθετο λόγο για να τον εγκαταλείψουν. Ο Πλαστήρας απορρίπτει το αίτημα των Αμερικανών για την αποστολή ελληνικού στρατού στην Κορέα! Ο Βενιζέλος επιστρέφει στην Ελλάδα στα τέλη Ιουλίου και συνεχίζει τις επαφές του για τον σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης υπό τον Παπάγο… Και οι Αμερικανοί αρχίζουν την αντίστροφη μέτρηση για την κυβέρνηση Πλαστήρα. Ο περίφημος στρατηγός Βαν Φλιτ- ο οποίος ως αρχηγός της στρατιωτικής αποστολής των ΗΠΑ είχε αναλάβει την ανασυγκρότηση των Ενόπλων Δυνάμεων- με επιστολή του στον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ υποστηρίζει ότι σε περίπτωση γενικού πολέμου, εξαιτίας της σύγκρουσης στην Κορέα, η κυβέρνηση Πλαστήρα θα αποτελέσει την «Πέμπτη Φάλαγγα του εχθρού» και πρέπει να αντικατασταθεί από κυβέρνηση Παπάγου.
Ο Παπάγος διστάζει και ο Βενιζέλος δηλώνει ότι συνεχίζει την υποστήριξη στην κυβέρνηση. Εχει θέσει όμως όρους και προϋποθέσεις. Αυτοί οι όροι προκύπτουν από τις δηλώσεις του Πλαστήρα: «Η κυβέρνηση λαμβάνουσα υπ΄ όψιν την δημιουργηθείσαν διεθνή ατμόσφαιρα, εκ της συγκρούσεως της Κορέας, θα ευθυγραμμίση την πολιτική της με την πολιτική των Συμμάχων. Εάν βραδύτερον ήθελον μεταβληθή αι συνθήκαι θα εδημιουργούντο ίσως γενικώτεραι προϋποθέσεις, αι οποίαι θα επέτρεπον εις την κυβέρνησιν να συμπληρώση τα μέτρα επιεικείας». Το τέλος της κυβέρνησης Πλαστήρα θα γραφεί στον εορτασμό της Παναγίας στην Τήνο! Απαντώντας σε προσφώνηση του μητροπολίτη ο Πλαστήρας βρήκε ευκαιρία για να εξομολογηθεί: «Εχω παρεξηγηθεί ώστε να θεωρούμαι συνοδοιπόρος ή κομμουνιστής διότι εμμένω στα μέτρα επιεικείας… Τη στιγμήν κατά την οποίαν υπάρχουν επιεικέστεραι ποιναί, όπως τα ισόβια δεσμά, δεν δύναμαι να εννοήσω πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν άνθρωποι επιθυμούντες την αφαίρεσιν της ζωής ενός ανθρώπου. Δηλώ ότι, αν μου δοθή η πλειοψηφία να κυβερνήσω μόνος μου το έθνος, θα προβώ αμέσως στην κατάργησιν της θανατικής ποινής, συμφώνως προς τας επικρατούσας και εις άλλα πολιτισμένα έθνη αντιλήψεις».
Ο αφελής στην αγνότητά του ιδεαλιστής Πλαστήρας δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι με αυτή την εξαγγελία υπέγραφε το τέλος της πρωθυπουργίας του. Ο Βενιζέλος, που καραδοκεί, αρπάζει την ευκαιρία και δηλώνει: «Αι δηλώσεις του πρωθυπουργού δημιουργούν πολιτικόν ζήτημα». Την επομένη συγκαλεί την Κοινοβουλευτική Ομάδα των Φιλελευθέρων, η οποία δέχεται την πρόταση του Βενιζέλου να αποσυρθούν από την κυβέρνηση οι Φιλελεύθεροι υπουργοί. Ηταν τόσο σοβαρό το «πολιτικό ζήτημα» για να δικαιολογεί την απόφαση των Φιλελευθέρων; Οχι βέβαια. Υπήρχε έστω και ένας να πιστεύει ότι επρόκειτο ποτέ να αποκτήσει ο Πλαστήρας κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να καταργήσει τη θανατική ποινή;
Η αλήθεια είναι ότι ο Βενιζέλος δεν είχε συγχωρήσει τον Πλαστήρα που του «πήρε» την πρωθυπουργία μετά τις εκλογές του Μαρτίου. Στις 19 Αυγούστου θα πάρει τη «ρεβάνς», αλλά θα ενταφιάσει την προσπάθεια ενοποίησης των δυνάμεων του Κέντρου και θα ανοίξει τον δρόμο στον Παπάγο. Μετά την παραίτηση Πλαστήρα θα δοθεί στον Βενιζέλο εντολή για να σχηματίσει «κυβέρνηση εθνικής συγκεντρώσεως»! Η εντολή ήταν σαφής. Συνεργασία με το Λαϊκό Κόμμα. Εκδηλώνονται έντονες αντιδράσεις στο Κόμμα των Φιλελευθέρων. Ο Βενιζέλος αναγκάζεται να επανέλθει στα Ανάκτορα για «να διορθώσει την εντολή» προκειμένου να σχηματίσει ομοιογενή κυβέρνηση των Φιλελευθέρων ή με συμμετοχή στελεχών των άλλων κομμάτων του Κέντρου. Στις 21 Αυγούστου ορκίζεται το πρώτο κλιμάκιο της κυβέρνησης Βενιζέλου με στελέχη του Κόμματος των Φιλελευθέρων. Σε δύο ημέρες επιστρέφει από την Αμερική ο Γεώργιος Παπανδρέου. Συναντά τον Πλαστήρα, ο οποίος του δηλώνει ότι η ΕΠΕΚ θα στηρίξει την κυβέρνηση, αλλά αρνείται συμμετοχή σε αυτή.
Ο Παπανδρέου ορκίζεται αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, στην οποία θα μετάσχουν και άλλα έξι στελέχη του. Αυτή η κυβέρνηση θα έχει ζωή μόνο δέκα ημερών! Την ημέρα της ορκωμοσίας ο Τσαλδάρης ξεσκεπάζει τις αποφάσεις του παρασκηνίου. Προτείνει τον σχηματισμό κυβέρνησης Λαϊκών- Φιλελευθέρων υπό τον Παπάγο, με συμμετοχή των Κανελλόπουλου, Μανιαδάκη, Τουρκοβασίλη και Ζέρβα.
Ο Βενιζέλος συμφωνεί και επισκέπτεται στην Εκάλη τον αρχιστράτηγο, συνοδευόμενος από τον Μανιαδάκη- τον υπουργό Δημόσιας Τάξης του Μεταξά-, τον Πιπινέλη και τον Ανδρέα Μεταξά των Ανακτόρων. Ο Παπάγος αποδέχεται την πρόταση να αναλάβει την πρωθυπουργία. Την επομένη τον επισκέπτεται ο Μεταξάς και του επιδίδει τον κατάλογο των υπουργών της κυβέρνησης, τον οποίο είχε καταρτίσει προσωπικά ο βασιλιάς! Ηταν προφανές ότι δεν είχε έλθει «η ώρα του». Ο βασιλιάς δεν τον ήθελε και του έστειλε τον κατάλογο των υπουργών, βέβαιος ότι ο Παπάγος θα αντιδρούσε… Εβαλαν το «χεράκι» τους και οι Αμερικανοί. Ηθελαν να «αποτελειώσουν» το Κέντρο και να εμφανισθεί ο Παπάγος ως «σωτήρας». Του ψιθύρισαν ότι ο βασιλιάς τον προορίζει για «αχυράνθρωπο»… Ο Παπάγος υπαναχωρεί και η κυβέρνηση Βενιζέλου ετοιμάζεται να εμφανισθεί στη Βουλή με τη βεβαιότητα ότι δεν πρόκειται να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης.
Η Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΕΠΕΚ αποφασίζει να καταψηφίσει την κυβέρνηση. Τη μεταστροφή του Πλαστήρα προκάλεσαν σαφείς ενδείξεις ότι ο Βενιζέλος θα ακολουθούσε πολύ δεξιότερη πολιτική. Ο Βενιζέλος προσπαθεί να πείσει τον Τσαλδάρη να του δώσει έστω και ψήφο ανοχής. Ο αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος αντιπροτείνει συμμετοχή στην κυβέρνηση. Ο Βενιζέλος δεν το τολμά, διότι γνωρίζει ότι θα αντιδράσει το κόμμα του.
Τελικά στις 9 Σεπτεμβρίου η κυβέρνηση Βενιζέλου- Παπανδρέου καταψηφίζεται (103 υπέρ και 124 κατά). Ο Βενιζέλος ανεβαίνει στα Ανάκτορα και με την υποβολή της παραίτησής του επιχειρεί να πείσει τον βασιλιά να διαλύσει τη Βουλή και να προκηρύξει νέες εκλογές.
Τα Ανάκτορα έχουν άλλα σχέδια. Μετά το τέλος ενός μαραθωνίου διαβουλεύσεων με τους αρχηγούς των κομμάτων ανακοινώνεται τα μεσάνυχτα της Κυριακής 10 Σεπτεμβρίου η συμφωνία Βενιζέλου- ΤσαλδάρηΠαπανδρέου για τον σχηματισμό «τριμερούς κυβέρνησης». Το Κόμμα των Φιλελευθέρων απειλείται με διάσπαση. Από τους 57 βουλευτές οι 20 διαφωνούν και ζητούν νέες εκλογές. Τελικά οι 18 θα συμβιβασθούν, ο Κ. Ρέντης θα καταθέσει δήλωση στη Βουλή ότι παραμένει ανεξάρτητος Φιλελεύθερος και ο Ιωάννης Ζίγδης θα προσχωρήσει στην ΕΠΕΚ. Η «τριμερής κυβέρνηση» εμφανίζεται στη Βουλή και εξασφαλίζει ψήφο εμπιστοσύνης (153 υπέρ, 43 κατά και 54 αποχές). Θα μείνει στην εξουσία λιγότερο από δύο μήνες!
