Ο Λουίτζι Ντι Μάιο, «καλός οιωνός» για το Κίνημα 5 Αστέρων

Λίγες μέρες προτού το λαϊκιστικό, αντισυστημικό Κίνημα 5 Αστέρων τον αναδείξει συντριπτικά υποψήφιο για την πρωθυπουργία, ο 31χρονος Λουίτζι Ντι Μάιο επισκέφθηκε τον κεντρικό καθεδρικό ναό της Νάπολι για ένα προσκύνημα. Πήγε για να δει (για πρώτη φορά) το «θαύμα του Σαν Τζενάρο», στο οποίο το αποξηραμένο αίμα του πολιούχου Αγίου γίνεται υγρό και επιδεικνύεται στους πιστούς.

Οι οιωνοί για τη Νάπολι ήταν καλοί εκείνη την ημέρα του Σεπτέμβρη, καθώς το αίμα υγροποιήθηκε ασυνήθιστα γρήγορα, προκαλώντας τεράστιο χειροκρότημα. Ηταν επίσης ένα ενθαρρυντικό σημάδι για τον Ντι Μάιο, ο οποίος φίλησε τα ιερά λείψανα –όπως έκαναν πιο παραδοσιακοί πολιτικοί στο παρελθόν. «Ενιωσα ένα ισχυρό συναίσθημα» δήλωσε στους δημοσιογράφους. «Αυτή είναι μια μεγάλη στιγμή για τη θρησκεία και την πίστη μας».

Στις εκλογές της 4ης Μαρτίου ο Ντι Μάιο έκανε το δικό του πολιτικό θαύμα, οδηγώντας τα 5 Αστέρια σε σαρωτικά κέρδη στις γενικές εκλογές της Ιταλίας και ξυπνώντας το φάσμα του λαϊκισμού στην ΕΕ.

Το κόμμα, το οποίο ιδρύθηκε το 2009 ως διαδικτυακό κίνημα διαμαρτυρίας από τον πρώην τηλεστάρ κωμικό Μπέπε Γκρίλο, κέρδισε το 32% της εθνικής ψήφου, το μεγαλύτερο ποσοστό στη χώρα.

Οι νέοι, οι φτωχοί και οι κάτοικοι του Νότου της Ιταλίας στήριξαν μαζικά τον Ντι Μάιο, ο οποίος υποσχέθηκε να σταματήσει τη δημόσια διαφθορά, να τερματίσει τις πολιτικές λιτότητας της ΕΕ και να προσφέρει εισοδηματική στήριξη στους αδύναμους. Εξακολουθεί να αντιμετωπίζει έναν ανηφορικό δρόμο για να γίνει πρωθυπουργός, επειδή τα 5 Αστέρια δεν συγκέντρωσαν κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Αλλά ο Ντι Μάιο θα είναι βασικός παίκτης στις συνομιλίες για τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης συνασπισμού.

Η άνοδός του στην κορυφή της ιταλικής πολιτικής ήταν γρήγορη –μερικοί λένε τυχαία. Γεννημένος το 1986 σε μια συντηρητική, καθολική οικογένεια της μεσαίας τάξης, μεγάλωσε στο Πομιλιάνο Ντ’ Αρκο, μια βιομηχανική πόλη στα προάστια της Νάπολι, γνωστή για τα εργοστάσια αυτοκινήτων και αεροδιαστημικής. Η μητέρα του ήταν καθηγήτρια Λατινικών και ο πατέρας του ιδιοκτήτης μικρής επιχείρησης και μέλος του Ιταλικού Κοινωνικού Κινήματος, μεταπολεμικού απογόνου του φασιστικού κόμματος.

Στο σχολείο, ο Λουίτζι είχε καλούς βαθμούς και πάθος για τα κομπιούτερ και τον μαθητικό ακτιβισμό. Αγωνίστηκε για καλύτερες σχολικές εγκαταστάσεις μετά τον σεισμό του 2002 που κατέστρεψε ένα δημοτικό σχολείο στη Νότια Ιταλία και σκότωσε 28 ανθρώπους. Δεν πήρε ποτέ πτυχίο πανεπιστημίου –άρχισε να σπουδάζει νομικά αλλά τα παράτησε και έκανε διάφορες δουλειές του ποδαριού για να τα βγάλει πέρα (κουβαλούσε λάσπη σε γιαπί, έκανε το γκαρσόνι κ.λπ.).

Ο Ντι Μάιο μπήκε στο Κίνημα 5 Αστέρων νωρίς, όταν το σύνθημα ήταν «Vaffanculo» («γ@μ***») στο σύστημα. Το 2010 έβαλε ανεπιτυχώς υποψηφιότητα για δημοτικός σύμβουλος –δεν τον ψήφισε ούτε ο πατέρας του. Αλλά το 2013 εξελέγη βουλευτής με το Κίνημα 5 Αστέρων και στη συνέχεια αντιπρόεδρος της Κάτω Βουλής σε ηλικία μόλις 27 ετών.

«Στο Πομιλιάνο πολλοί τον βλέπουν απλώς σαν έναν τυχερό τύπο» λέει ο Πάολο Πικόνε, βιογράφος του. «Αλλά, όπως λέει ο Σενέκας, τύχη είναι αυτό που συμβαίνει όταν η προετοιμασία συναντά την ευκαιρία». Οι ηγέτες των 5 Αστέρων είδαν στον Ντι Μάιο τον τέλειο ηγέτη σε μια φάση που το Κίνημα προσπαθούσε να μεταμορφωθεί από δύναμη θυμωμένης διαμαρτυρίας σε πιθανό κόμμα εξουσίας.

Πάντα ντυμένος άψογα, με κοστούμι και γραβάτα, είναι επικοινωνιακός και σπάνια καταφεύγει στις προσβλητικές πολεμικές για τις οποίες είναι πιο γνωστό το Κίνημα 5 Αστέρων. «Είναι πολύ συγκρατημένος» λέει ο Πικόνε. Το στυλ του έρχεται σε αντίθεση με τον άλλον λαϊκιστή νικητή των εκλογών, τον Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος οδήγησε την ακροδεξιά Λέγκα σε μεγάλα κέρδη στη Βόρεια Ιταλία, με μια πλατφόρμα έντονης αντίθεσης στη μετανάστευση και υπέρ του οικονομικού εθνικισμού.

Ο Ντι Μάιο, ο οποίος ζει τώρα στο κέντρο της Ρώμης, προσπάθησε να κατευθύνει τα 5 Αστέρια προς πιο μετριοπαθείς θέσεις, ιδιαίτερα στο ευρώ. Συναντιέται τακτικά με ηγέτες των επιχειρήσεων και με πρεσβευτές της ΕΕ και μάλιστα πέταξε στο Λονδίνο για να καθησυχάσει τους επενδυτές. Αλλά τα 5 Αστέρια παραμένουν ένα μη συνηθισμένο κόμμα: ο θυμωμένος βιτριολικός λόγος, η φιλορωσική κλίση στην εξωτερική πολιτική και ο σκεπτικισμός για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των παιδιών εξακολουθούν να προκαλούν αντιδράσεις. Ο Ντι Μάιο τα άφησε κατά μέρος κατά τη διάρκεια των εκλογών. Οταν το αντιμεταναστευτικό συναίσθημα φούντωσε την περασμένη άνοιξη, επιτέθηκε σε φιλανθρωπικές οργανώσεις που διασώζουν τους μετανάστες στη Μεσόγειο, αλλά στη συνέχεια έριξε τους τόνους της ρητορικής του κατά τη διάρκεια της εκστρατείας.

Εχει κάνει κάποιες γκάφες υψηλού προφίλ –κυρίως όταν είπε ότι ο Χιλιανός Αουγκούστο Πινοσέτ ήταν δικτάτορας της Βενεζουέλας –και μερικές φορές χρησιμοποιεί εσφαλμένα την υποτακτική. Μερικοί υποστηρίζουν ότι είναι η μαριονέτα του Γκρίλο. Αλλοι λένε ότι είναι «ένας χαμαιλέοντας που προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες».

«Κυρίως πρόκειται για μια εφεύρεση» λέει η Αννα Ασάνι, του ηττημένου κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος. «Τον διάλεξαν επειδή είναι ο λιγότερο τρομακτικός» προσθέτει.

Ο Ντι Μάιο δεν είναι ο πρώτος ιταλός πολιτικός που δίνει μη ρεαλιστικές υποσχέσεις σε μια γενιά και μια περιοχή που θέλουν απελπισμένα την αλλαγή. Αλλά αυτή τη φορά οι ψηφοφόροι του έδωσαν το πλεονέκτημα της αμφιβολίας, καθώς επιδιώκει να γίνει ο πρώτος πρωθυπουργός της χώρας από το φτωχό Mezzogiorno από το 1989.