Ο άνθρωπος που κυνηγά μετά μανίας ο Ερντογάν

Πού βρίσκεται ο Αντίλ Οκσούζ; Είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου δολαρίων –τόσα δίνει η Τουρκία για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψη του λεγόμενου «ιμάμη της πολεμικής αεροπορίας», του 50χρονου καθηγητή Θεολογίας που θεωρείται «εγκέφαλος» του αποτυχημένου πραξικοπήματος κατά του Ερντογάν.

Οι τουρκικές αρχές υποστηρίζουν πως ο Οκσούζ συνελήφθη κοντά σε αεροπορική βάση της Αγκυρας μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το καλοκαίρι του 2016, αλλά αφέθηκε ελεύθερος δύο ημέρες αργότερα από έναν δικαστή, που ήταν και αυτός οπαδός του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, και διαφεύγει έκτοτε.

Ο Γκιουλέν δικάστηκε ερήμην γιατί ζει αυτοεξόριστος στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ, οι οποίες αρνούνται να τον εκδώσουν στην Τουρκία παρά τις επίμονες εκκλήσεις της Αγκυρας. Η Ουάσιγκτον υποστηρίζει ότι δεν τον εκδίδει επειδή δεν έχει λάβει επαρκείς αποδείξεις για τη συμμετοχή του στο πραξικόπημα.

Ερήμην δικάστηκε επίσης και ο Οκσούζ, καθηγητής Θεολογίας στο πανεπιστήμιο του Σαγγάριου, που κατηγορείται για την οργάνωση του πραξικοπήματος.

Ο Οκσούζ φιγουράρει στην «κόκκινη λίστα» με τους κορυφαίους καταζητούμενους για τρομοκρατία στην Τουρκία, η οποία προσφέρει 1,1 εκατ. δολάρια για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψή του. Γνωστός και ως «ιμάμης που το έσκασε», αν συλληφθεί και καταθέσει θα μπορούσε να παράσχει στην κυβέρνηση τα πιο ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία ότι ο Γκιουλέν ήταν όντως πίσω από το αποτυχημένο πραξικόπημα.

Η Αγκυρα υποστηρίζει ότι ο Οκσούζ χρησίμευσε ως ο κύριος σύνδεσμος μεταξύ του Γκιουλέν και εκείνων που πραγματοποίησαν το πραξικόπημα, ταξιδεύοντας μεταξύ Τουρκίας και Πενσιλβάνια για να παραλαμβάνει και να μεταδίδει τις παραγγελίες του κληρικού.

Η σύλληψη του Οκσούζ θεωρείται η καλύτερη ευκαιρία της κυβέρνησης Ερντογάν να αποδείξει τους ισχυρισμούς της –και μια ευκαιρία να πείσει τους βασικούς δυτικούς συμμάχους ότι ο Γκιουλέν ενεπλάκη προσωπικά στο πραξικόπημα. Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών λέει ότι δεν έχει λάβει αρκετά στοιχεία για να δικαιολογήσει την έκδοση του 76χρονου ιεροκήρυκα.

Είναι πολύ πιθανό ότι ο Οκσούζ είναι γκιουλενιστής. Στην επιφάνεια, ζούσε μια ήσυχη ζωή: Γεννήθηκε σε χωριό, σπούδασε Θεολογία και έγινε βοηθός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σαγγάριου, δύο ώρες μακριά οδικώς από την Κωνσταντινούπολη. Παντρεύτηκε, έχει δύο παιδιά και δεν δημοσίευσε ποτέ τίποτα εκτός από τη διατριβή του.

Αλλά το ταξιδιωτικό ιστορικό του Οκσούζ φαίνεται πράγματι υπερβολικό για το μέτριο εισόδημα ενός πανεπιστημιακού από την επαρχία. Την τελευταία δεκαετία ταξίδεψε στο εξωτερικό περισσότερο από 100 φορές, συχνά στις ΗΠΑ. Τούρκοι εισαγγελείς λένε πως ο Οκσούζ κάλεσε τον Ιούλιο του 2016 τους στρατιωτικούς συνωμότες σε μια βίλα στην Αγκυρα για να συμφωνήσουν τις λεπτομέρειες για το πραξικόπημα –κατηγορία που βασίζεται στις μαρτυρίες δύο απολυμένων αξιωματικών με τις κωδικές ονομασίες «Şapka» («καπέλο») και «Kuzgun» («κοράκι»), οι οποίοι λένε ότι ήταν παρόντες στη συνάντηση.

Λίγο μετά από αυτή τη συνάντηση ο Οκσούζ έκανε άλλο ένα ταξίδι στις ΗΠΑ. Στις 11 Ιουλίου, τέσσερις ημέρες πριν από το κίνημα του τουρκικού στρατού ενάντια στον Ερντογάν, επιβιβάστηκε σε πτήση της Turkish Airlines από το αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης προς τη Νέα Υόρκη.

Η τουρκική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι ήταν κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού του ο Οκσούζ έλαβε την τελική έγκριση του Γκιουλέν για το πραξικόπημα. Δύο μέρες αργότερα, τα τανκς απέκλεισαν τις γέφυρες του Βοσπόρου στην Πόλη, στρατιώτες κατέλαβαν την πλατεία Ταξίμ και μαχητικά αεροσκάφη απογειώθηκαν από τη βάση Ακιντζί για να βομβαρδίσουν το κοινοβούλιο της Τουρκίας.

Λένε ότι ο Οκσούζ ήταν ο «ιμάμης της πολεμικής αεροπορίας» του κινήματος των γκιουλενιστών. Αλλά η παρουσία του στη βάση Ακιντζί κατά τη στιγμή του πραξικοπήματος δεν έχει αποδειχθεί. Σε κάθε περίπτωση, όταν ο Οκσούζ συνελήφθη κοντά στην περίμετρο της βάσης το πραξικόπημα είχε ήδη αποτύχει. Χιλιάδες πολίτες είχαν βγει στους δρόμους σε ένδειξη διαμαρτυρίας, αντιμετωπίζοντας τα τανκς και τους ένοπλους στασιαστές. Περίπου 250 άνθρωποι σκοτώθηκαν, καθώς και άγνωστος αριθμός στρατιωτών από την πλευρά των στασιαστών. Ο Ερντογάν έσπευσε να κατονομάσει τον ένοχο: το κίνημα του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν ήταν πίσω από το αποτυχημένο πραξικόπημα είπε ο πρόεδρος, που εξαπέλυσε αμέσως άγριο πογκρόμ κατά των οπαδών του ιμάμη.

Η μυστηριώδης εξαφάνιση του Οκσούζ έχει προκαλέσει όργιο φημών στην Τουρκία σχετικά με τον ρόλο του στο πραξικόπημα. Τα ίχνη του έχουν χαθεί. Πληροφορίες στα τουρκικά ΜΜΕ αναφέρουν κατά καιρούς ότι έχει θεαθεί σε διάφορα μέρη, από το Μπατούμι, ένα θέρετρο της Μαύρης Θάλασσας, μέχρι την αγορά Πορτομπέλο του Λονδίνου.

Φιλοκυβερνητικοί αρθρογράφοι έγραψαν ότι ο θεολόγος ήταν πράκτορας της CIA. Οι εφημερίδες έχουν χαρακτηρίσει τον Οκσούζ «μαύρο κουτί» της απόπειρας πραξικοπήματος: θεωρείται ο άνθρωπος που κρατά όλες τις πληροφορίες σχετικά με τη συνωμοσία για την ανατροπή του Ερντογάν. Σχολιαστές και αναλυτές που βρίσκονται κοντά στην κυβέρνηση ισχυρίζονται ότι ο Οκσούζ μπορεί να μην ήταν ο ηγέτης των γκουλενιστών στην αεροπορία, αλλά ο «ιμάμης ολόκληρου του στρατού».

Ο σκεπτικισμός από το εξωτερικό έχει προσθέσει επείγοντα χαρακτήρα στις προσπάθειες της Τουρκίας να εντοπίσει τον Οκσούζ. Οι εφημερίδες της χώρας έγραψαν ότι ζούσε στη Γερμανία, και πληροφορίες ότι είχε θεαθεί στο Ανόβερο, στη Φρανκφούρτη και στο Ουλμ οδήγησαν τελικά την τουρκική κυβέρνηση να αναλάβει δράση.

Τον περασμένο Αύγουστο, η Αγκυρα παρέδωσε στη Γερμανία διπλωματική νότα που απαιτούσε την έκδοση του θεολόγου. Η σύλληψή του είναι κρίσιμης σημασίας για την Αγκυρα. Χωρίς τη μαρτυρία του Οκσούζ, τα στοιχεία που συνδέουν τον Γκιουλέν με όσους πραγματοποίησαν το πραξικόπημα είναι αδύναμα. Ο σκοπός του ταξιδιού του θεολόγου στις ΗΠΑ τον Ιούλιο του 2016 είναι άγνωστος. Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι επισκέφθηκε τον Γκιουλέν στην Πενσιλβάνια πριν από το πραξικόπημα, ούτε υπάρχουν αποδείξεις ότι ήταν ο «ιμάμης» της πολεμικής αεροπορίας. Οσο όμως ο Οκσούζ παραμένει άφαντος, οι ισχυρισμοί της Αγκυρας είναι δύσκολο να αποδειχθούν –ή να διαψευσθούν.