Βραζιλία: Τρεις λαϊκιστές στην κούρσα για την προεδρία

Γκόμες, Ντόρια, Μπολσονάρο –αυτά είναι τα ονόματα που ακούγονται στον απόηχο της πτώσης του φαβορί Λούλα. Το τεράστιο σκάνδαλο διαφθοράς και η καταδίκη σε φυλάκιση σχεδόν 10 ετών του ιστορικού ηγέτη της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα έχουν τινάξει στον αέρα κάθε πρόβλεψη για το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2018, φέρνοντας στο προσκήνιο τρεις φιλόδοξους «αντι-συστημικούς» λαϊκιστές.

Με σύσσωμη την πολιτική ελίτ μπλεγμένη στο μέγα σκάνδαλο γύρω από τον κρατικό πετρελαϊκό κολοσσό Petrobras, έχει ανοίξει διάπλατα η πόρτα στα «αουτσάιντερ» που εμφανίζονται τώρα σαν «φρέσκα και καθαρά πρόσωπα» στη μάχη για την εξουσία στη μεγαλύτερη χώρα της Λατινικής Αμερικής.

Γίγαντας στη βραζιλιάνικη πολιτική σκηνή, πρόεδρος της χώρας από το 2003 έως το 2011, ο 71χρονος Λούλα άσκησε έφεση για να ανατρέψει την καταδίκη και επανέλαβε ότι θα είναι και πάλι υποψήφιος του χρόνου. Αν όμως η ποινή επικυρωθεί από το ανώτερο δικαστήριο, ο Λούλα, ιδρυτής του αριστερού Κόμματος Εργατών, δεν θα έχει δικαίωμα να διεκδικήσει πολιτικό αξίωμα για οκτώ χρόνια.

Είναι αναμφίβολα το μεγαλύτερο θύμα ανάμεσα σε μια σειρά πολιτικών (όπως η πρώην πρόεδρος Ντίλμα Ρούσεφ και ο νυν Μισέλ Τέμερ) που έχουν βυθιστεί σε ένα επικό σκάνδαλο διαφθοράς, το οποίο έχει στιγματίσει όλα τα μεγάλα κόμματα και έχει πλήξει την οικονομία, προκαλώντας λαϊκή δυσφορία και κυνισμό στον κόσμο για την πολιτική. Μείγμα τοξικό που έχει εξαγριώσει τους ψηφοφόρους, δίνοντας χώρο και προβολή σε όσους παρουσιάζονται τώρα σαν επίδοξοι «τιμωροί» του πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου.

Ο Λούλα καταδικάστηκε από τον δικαστή Σέρζιο Μόρο, που τον έκρινε ένοχο για την αποδοχή δωροδοκίας 3,7 εκατ. ρεάις (1,15 εκατ. δολαρίων) από την κατασκευαστική εταιρεία OAS SA. Αυτό είναι το ποσό που ξόδεψε, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, η εταιρεία για την ανακαίνιση ενός παραλιακού διαμερίσματος για τον Λούλα σε αντάλλαγμα για τη βοήθειά του προκειμένου να κερδίσει η OAS συμβάσεις με την κρατική πετρελαϊκή Petroleo Brasileiro.

Η ΟΑS ήταν μέρος ενός καρτέλ προμηθευτών, που σύμφωνα με τους εισαγγελείς έβγαλαν δισεκατομμύρια δολάρια από την Petrobras μέσω φουσκωμένων συμβολαίων, διοχετεύοντας μερικά από αυτά τα παράνομα κέρδη σε πολιτικούς και πολιτικά κόμματα. Αρκετά στελέχη της OAS φυλακίστηκαν από τον Μόρο, τον σκληρό δικαστή που εποπτεύει τη μεγαλύτερη έρευνα διαφθοράς στην ιστορία της Βραζιλίας.

Οι δικηγόροι του Λούλα δήλωσαν ότι ο πρώην πρόεδρος είναι αθώος. Παραμένει ελεύθερος, ενώ οι δικηγόροι έχουν προσφύγει κατά της απόφασης, την οποία χαρακτηρίζουν πολιτικό κυνήγι μαγισσών. Αλλά το εφετείο αναμένεται να χρειαστεί τουλάχιστον οκτώ μήνες για να αποφανθεί, και στο μεταξύ η κούρσα για την προεδρία έχει ανοίξει. Παρά τις νομικές δυσκολίες του, ο χαρισματικός Λούλα παραμένει ο πιο γνωστός πολιτικός της Βραζιλίας και έχει διατηρήσει μια βάση πιστών υποστηρικτών. Ως πρόεδρος χρηματοδότησε κοινωνικά προγράμματα που έβγαλαν εκατομμύρια Βραζιλιάνους από τη φτώχεια.

Πρόσφατες έρευνες από το έγκυρο ινστιτούτο δημοσκοπήσεων Datafolha δείχνουν ότι στον δεύτερο γύρο των προεδρικών του 2018 ο Λούλα θα νικούσε άνετα όλους τους άλλους υποψηφίους, με εξαίρεση την περιβαλλοντολόγο και δύο φορές προεδρική υποψήφια Μαρίνα Σίλβα, με την οποία εμφανίζεται ισόπαλος.

Αλλά με τη συμμετοχή του Λούλα αβέβαιη, και με το 20% του εκλογικού σώματος να δηλώνει αναποφάσιστο, η κούρσα είναι ανοιχτή. Και ενώ η Σίλβα τα πάει καλά στα γκάλοπ, πολιτικοί παρατηρητές αμφιβάλλουν ότι θα μπορούσε να κερδίσει πραγματικά στις εκλογές, εν μέρει επειδή οι εκστρατείες της δεν έχουν τις φλογερές ομιλίες και τη δραματική αίσθηση που παθιάζουν τους πολλούς ψηφοφόρους.

Η δίψα του κόσμου για υποψηφίους εκτός συστήματος θα μπορούσε λοιπόν να ευνοήσει τα «αουτσάιντερ»: τον Σίρο Γκόμες, σκληρό ρήτορα, πρώην κυβερνήτη και ομοσπονδιακό υπουργό, μέλος του Κογκρέσου με το Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα. Και τον Ζοάο Ντόρια, εκατομμυριούχο μεγιστάνα των μέσων μαζικής ενημέρωσης και πρώην αστέρα της βραζιλιάνικης εκδοχής του τηλεριάλιτι «Ο Ασκούμενος» (οι ομοιότητες με τον Τραμπ δεν έχουν περάσει καθόλου απαρατήρητες).

Παρά τη μακρά σταδιοδρομία του στην πολιτική, ο Γκόμες είναι ένας τραχύς πολιτικός που εμφανίζεται σαν τιμητής του συστήματος και του κατεστημένου με πύρινες ομιλίες κατά των αντιπάλων του. Φωνακλάς και συχνά προσβλητικός, αποκαλεί τον καθόλου δημοφιλή και επίσης κατηγορούμενο για διαφθορά πρόεδρο Τέμερ «καπετάνιο του πραξικοπήματος» που οδήγησε στην καθαίρεση της τέως προέδρου Ρούσεφ πέρυσι.

Ο Ντόρια, που δεν είχε εκλεγεί προηγουμένως σε τίποτα, άφησε έκπληκτο το πολιτικό κατεστημένο πέρυσι, όταν κέρδισε την δημαρχία του Σάο Πάολο, της μεγαλύτερης πόλης της Νότιας Αμερικής, με 53% των ψήφων από τον πρώτο κιόλας γύρο. Μέλος του κεντρώου Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Βραζιλίας, θεωρείται εκλεκτός των επιχειρηματιών και έχει τραβήξει την προσοχή του κοινού με επικοινωνιακά χάπενινγκ, όπως τότε που έβαλε στολή οδοκαθαριστή, πήρε μια σκούπα και άρχισε να καθαρίζει τους δρόμους.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις του Datafolha δείχνουν Γκόμες και Ντόρια ισόπαλους σε μια υποθετική μονομαχία τους στον β’ γύρο των προεδρικών του 2018.

Η τριπλέτα των λαϊκιστών συμπληρώνεται με έναν δεξιό υποψήφιο που κατεβαίνει με πρόγραμμα υπέρ του νόμου και της τάξης. Ο Ζαΐρ Μπολσονάρο, μέλος του Κογκρέσου με το Σοσιαλιστικό Χριστιανικό Κόμμα, τα πάει επίσης καλά στα γκάλοπ, λαμβάνοντας 15% στον πρώτο γύρο στην έρευνα του Datafolha. Είναι πάντως γνωστός περισσότερο για σεξιστικά σχόλια, επιθέσεις κατά των γκέι και κάποιες δηλώσεις του υπέρ της δικτατορίας. Επιπλέον, ο Μπολσoνάρο αντιμετωπίζει δίκη ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου της Βραζιλίας για υποκίνηση βίας, επειδή είπε σε μια γυναίκα μέλος του Κογκρέσου μέσα στη Βουλή ότι «δεν θα τη βίαζε επειδή έτσι όπως είναι δεν θα άξιζε τον κόπο»…