Ο Ερντογάν θάβει το κράτος του Κεμάλ

«Εμείς θα γυρίζουμε οβελία για το Πάσχα, την ώρα που ο Ερντογάν θα σουβλίζει την τουρκική δημοκρατία». Ετσι μας λέει βετεράνος έλληνας διπλωμάτης που δεν διακατέχεται από εθνικισμό, ούτε από αντιτουρκικά αισθήματα. Απηχεί απλώς φιλελεύθερες απόψεις, που ακούγονται όλο και πιο δυνατά διεθνώς εν όψει του δημοψηφίσματος της ερχόμενης Κυριακής. Με το οποίο ο νέος «σουλτάνος» του Βοσπόρου θέλει να αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερες, απολυταρχικές υπερεξουσίες.

«Evet», ο θάνατος της Δημοκρατίας

Το «evet» («ναι») στις συνταγματικές αλλαγές έχει γίνει ζήτημα πολιτικής ζωής ή θανάτου για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που επιχειρεί να κυριαρχήσει έτσι μέχρι το 2029 (!), με όνειρο να περάσει στα βιβλία της εγχώριας Ιστορίας ως «δεύτερος Ατατούρκ», μέγας εθνάρχης και πατέρας των Τούρκων, αλλά με όραμα εντελώς διαφορετικό από του Κεμάλ.

Αν πετύχει το σχέδιό του, ο κοσμικός χαρακτήρας του κράτους που ίδρυσε ο Ατατούρκ το 1923 θα έχει πάψει να υπάρχει στην επέτειο των 100 ετών της σύγχρονης Τουρκίας. Στη θέση του ο «εσαεί πρόεδρος», όπως τον λέει ήδη η αντιπολίτευση, θέλει να επιβάλει ένα νεο-οθωμανικό, ισλαμιστικό και αυταρχικό καθεστώς, τη λεγόμενη «δεύτερη τουρκική επανάσταση» στην προπαγάνδα του. Αρχής γενομένης από το κρίσιμο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου, για την επικράτηση στο οποίο ο Ερντογάν τα «έχει δώσει όλα». Ποντάροντας σε έξαλλο εθνικισμό και επιθετική ρητορική κατά πάντων εχθρών, ντόπιων και εξωτερικών, εμφανίζεται σαν εθνάρχης με σιδηρά πυγμή και γνήσια δύναμη που πηγάζει από τη λαϊκή υποστήριξη, και όραμα την αναμόρφωση της κοινωνίας ώστε να αντικατοπτρίζει τα δικά του ιδανικά. Μια τέτοια νίκη θα οδηγήσει στην ουσία στο «τέλος της δημοκρατίας στην Τουρκία» λένε οι αντίπαλοί του. Και μάλιστα σε μια εποχή όπου η χώρα συγκλονίζεται από πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις, με τον εμφύλιο στη γειτονική Συρία να μαίνεται, με εκατομμύρια πρόσφυγες επί τουρκικού εδάφους, και την οικονομία σε αστάθεια και κάμψη.

Η προεκλογική εκστρατεία γίνεται με κραυγές από την πλευρά της κυβέρνησης, και ψιθύρους σε κλίμα φόβου από την αντιπολίτευση. Η οποία καταγγέλλει ότι εκατοντάδες δημοσιογράφοι, βουλευτές και ακτιβιστές έχουν συλληφθεί, σε συστηματική επιχείρηση εκφοβισμού και φίμωσης. Εκτός των ερντογανικών, υπέρ του «ναι» τάσσεται και το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (Γκρίζοι Λύκοι), ενώ «Οχι» λέει η αξιωματική, κεμαλική αντιπολίτευση και οι Κούρδοι του κόμματος HDP, η εκλεγμένη πολιτική ηγεσία των οποίων κρατείται στη φυλακή για «σχέσεις με την τρομοκρατία».Οταν δεν κατηγορούνται για συμμετοχή στο δίκτυο του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίον κατηγορεί ο Ερντογάν για το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου, οι αντίπαλοι του καθεστώτος παύονται και απομακρύνονται με συνοπτικές διαδικασίες κατηγορούμενοι για σχέσεις με «κούρδους τρομοκράτες». Και οι θέσεις των απολυμένων δίνονται σε όσους θεωρούνται πιστοί στο κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν.

Χιλιάδες οπαδοί του ΑΚΡ συμμετέχουν στις προεκλογικές συγκεντρώσεις υπέρ του «Ναι», με κορυφαία εκείνη στο προάστιο Καζάν της Αγκυρας. «Ναι, για ισχυρή Τουρκία!» είναι το σύνθημα που φωνάζουν ενθουσιασμένοι.

Πολύς κόσμος που τον ψηφίζει, 15 χρόνια τώρα, βλέπει στο πρόσωπο του Ερντογάν έναν δημοκρατικά εκλεγμένο ισχυρό ηγέτη που εφαρμόζει τη βούληση του λαού.

Εκεί που οι αντίπαλοι μιλούν για τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες του, εκατομμύρια Τούρκοι, ιδίως στα βάθη της φτωχής Ανατολίας, λένε πως ο πρόεδρος είναι ο μοναδικός που ορθώνει ανάστημα στην ηθικά χρεοκοπημένη Δύση και λυτρώνει τους ευσεβείς μουσουλμάνους από δεκαετίες καταπίεσης από την κοσμική ελίτ.

Είναι τέτοια η πόλωση και η σημασία της 16ης Απριλίου για το πολιτικό μέλλον του Ερντογάν, που λίγοι περιμένουν να κερδίσει το «Οχι».

Αν και μέχρι τώρα ο Ερντογάν δεν έχει κάνει νοθεία σε κάλπες, μετά τις εκκαθαρίσεις ελέγχει απολύτως τον κρατικό μηχανισμό και θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα επικρατήσει, και μάλιστα με μεγάλο ποσοστό.

Η προπαγάνδα υπέρ του «Ναι» δεσπόζει παντού

«Eίναι μια πολιτική εκστρατεία που δεν μοιάζει με καμία άλλη, όσο θυμόμαστε, τις τελευταίες δεκαετίες στην Τουρκία. Το «Ναι» δεσπόζει στον δημόσιο πολιτικό χώρο, στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο, στις λεωφόρους και στις πλατείες, κατακλύζοντας συντριπτικά την άλλη άποψη, ιδίως στα ΜΜΕ» λέει στο «Βήμα» ο Δημήτρης Τριανταφύλλου, διευθυντής στο Κέντρο Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (CIES) στο Πανεπιστήμιο Καντίρ Χας, στην Κωνσταντινούπολη.

«Η Κωνσταντινούπολη έχει πλημμυρίσει με πανό υπέρ του «Ναι» ενώ αφίσες για το «Οχι» υπάρχουν μόνο στα στενά, μέσα στις γειτονιές. Αλλά, παρά τη συντριπτική προβολή του μηνύματος υπέρ της κυβερνητικής πλευράς, οι περισσότερες δημοσκοπήσεις, αν θέλουμε να τις πιστέψουμε, δείχνουν μια πολύ αμφίρροπη αναμέτρηση» τονίζει.
«Ακόμη και αν το αποτέλεσμα είναι θριαμβευτικά υπέρ του «Ναι», δεν θα πρέπει να υποθέσουμε αμέσως εκλογική νοθεία, καθώς ιστορικά οι εκλογές στην Τουρκία θεωρούνται, και ήταν, ελεύθερες και σχετικά δίκαιες. Το αποτέλεσμά τους δεν έχει γίνει αντικείμενο πολιτικής αμφισβήτησης και σύγκρουσης ποτέ μέχρι σήμερα. Αλλά η πρόσβαση σε κρατικά και άλλα κεφάλαια για την προώθηση του «Ναι», και το γεγονός ότι αυτό το δημοψήφισμα διεξάγεται υπό καθεστώς έκτακτης ανάγκης, μαζί με τον ακραίο πολωτικό λόγο της πλευράς του «Ναι», ο οποίος εξισώνει την ψήφο τού «Οχι» με την υποστήριξη προς τους εχθρούς της Τουρκίας, έχει φιμώσει στην ουσία την αντικυβερνητική άποψη. Παρ’ όλα αυτά, η πολωτική ρητορική του προέδρου Ερντογάν, ειδικότερα ενάντια σε εχθρούς φανταστικούς ή πραγματικούς, φαίνεται πράγματι να δείχνει ότι τίποτα δεν έχει αφεθεί στην τύχη. Ακόμη και αν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι αρνητικό, δεν θα υπάρχει καμία ουσιαστική αλλαγή όσον αφορά το ποιος θα κυβερνά τη χώρα και μάλιστα σε συνεχιζόμενο καθεστώς έκτακτης ανάγκης που έχει ως στόχο την εκκαθάριση των εχθρών του Ερντογάν» προσθέτει ο κ. Τριανταφύλλου.

«Η γενική ατμόσφαιρα στην κοινωνία θα έλεγα πως είναι μάλλον υποτονική παρά ηλεκτρισμένη, και πολωμένη καθώς η παλίρροια στρέφεται αργά προς μια πιο συντηρητική, θρησκευόμενη και εθνικιστική χώρα, η οποία αισθάνεται σαν να βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση στο εσωτερικό και στο εξωτερικό» καταλήγει.