Η πολιτική αστάθεια χτύπησε την πόρτα και της Σλοβακίας, με τους ψηφοφόρους να απορρίπτουν τα παραδοσιακά κόμματα στις εκλογές που διεξήχθησαν πρόσφατα στη χώρα. Τη στιγμή που οι μετεκλογικοί υπολογισμοί είναι αμφίβολο αν θα καταλήξουν σε σχηματισμό σταθερής κυβέρνησης, προσθέτοντας στην πολιτική αβεβαιότητα που ταλανίζει τα κράτη της ευρωζώνης, η χώρα έρχεται αντιμέτωπη με φαντάσματα του παρελθόντος, αφού οι νεοναζιστές βρέθηκαν για πρώτη φορά στη Βουλή, με το Λαϊκό Κόμμα – Η Σλοβακία Μας (LSNS) να αποσπά ποσοστό 8% και 14 έδρες. Και ενώ το εκλογικό αποτέλεσμα άφησε τον πολιτικό κόσμο μουδιασμένο, η επιτυχία του LSNS δεν αποτέλεσε έκπληξη για όλους: αναλυτές προειδοποιούσαν ήδη από το 2013 –όταν ο αρχηγός του κόμματος Μαριάν Κότλεμπα εξελέγη κυβερνήτης της Κεντρικής Σλοβακίας –ότι η ακροδεξιά ρητορική του θα έβρισκε απήχηση σε εθνικό επίπεδο.
Μέλη του προηγούμενου κόμματος του Κότλεμπα, της «Σλοβακικής Αδελφότητας», που υποχρεώθηκε σε διάλυση το 2006, φορώντας στολές της αλήστου μνήμης «Φρουράς Χλίνκα» της ναζιστικής περιόδου, συμμετείχαν σε εκδηλώσεις μνήμης για το σλοβακικό κράτος του 1939-1945 υπό τον καθολικό ιερέα Γιόζεφ Τίσο, ο οποίος επέτρεψε την απέλαση δεκάδων χιλιάδων Εβραίων της Σλοβακίας στα στρατόπεδα εξόντωσης. Εκτοτε ο Κότλεμπα φρόντισε να μετριάσει τη ρατσιστική ρητορική του, ενώ σήμερα το κόμμα αρνείται ότι έχει ναζιστικές καταβολές. «Ο Κότλεμπα τα τελευταία δέκα χρόνια έχει μεταμορφωθεί από ρατσιστής, ακροδεξιός εξτρεμιστής και θαυμαστής του ναζιστικού σλοβακικού κράτους, που συμμετείχε σε παρελάσεις με δάδες και στρατιωτικές στολές, σε έναν πολιτικό με διαφοροποιημένη αλλά εξίσου ακραία ρητορική και δημόσια εμφάνιση, ο οποίος νομιμοποίησε την πολιτική του στις τοπικές εκλογές του 2013» είπε στο «Βήμα» η Αλένα Κλούκναβσκα, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Comenius στην Μπρατισλάβα και ειδική σε θέματα ακροδεξιού εξτρεμισμού.

«Αρχικά αυτή η αλλαγή έδειξε να βρίσκει απήχηση σε περιοχές με μεγαλύτερη παρουσία Ρομά και υψηλότερη ανεργία. Κατάφερε όμως να συνδυάσει στη συνέχεια προς όφελός του την εικαζόμενη απειλή κατά της πλειοψηφίας, τις κακές σχέσεις μεταξύ Ρομά και μη Ρομά, με την οικονομική κρίση, τη σχετική ανεργία, την επιδείνωση των κοινωνικών συνθηκών και την απογοήτευση με τα παραδοσιακά κόμματα και τους πολιτικούς. Παρουσιάζει τις απόψεις του ως τον δικαιολογημένο και ηθικά δίκαιο θυμό των «τίμιων ανθρώπων» που απειλούνται από τις ενέργειες των ελίτ, των Ρομά και πιο πρόσφατα των προσφύγων» προσθέτει η Κλούκναβσκα. Και καταλήγει: «Επομένως οι εκλογές του 2016 δεν αποτελούν έκπληξη, καθώς παρακολουθούσαμε ήδη από το 2013 μια σταδιακή και συνεχιζόμενη αύξηση της εκλογικής υποστήριξης προς το κόμμα του».
Ράντοβαν Γκάιστ, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Comenius στην Μπρατισλάβα
«Πιο εγωιστική και πιο κοντόφθαλμη πολιτική»

Το πρόβλημα της Ακροδεξιάς στοιχειώνει όλη την πολιτική ζωή της Σλοβακίας, εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» ο Ράντοβαν Γκάιστ, συνιδρυτής του ιστοχώρου για θέματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης «EurActiv.sk» και καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Comenius στην Μπρατισλάβα.


Θα επηρεάσει η αντιμεταναστευτική και υπερεθνικιστική στροφή στη Σλοβακία τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ενωση, λίγους μήνες προτού η χώρα αναλάβει την κυλιόμενη προεδρία της ΕΕ;
«Πρέπει να το αναμένουμε. Η νέα κυβέρνηση πιθανώς θα προσπαθήσει να παρουσιαστεί ως μετριοπαθής, αλλά στην πραγματικότητα και οι δύο πιθανοί πρωθυπουργοί –ο Ρόμπερτ Φίτσο και ο Ρίχαρντ Σούλικ –έχουν αντιμεταναστευτικές θέσεις. Ο Φίτσο ανακοίνωσε ότι η συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για «ανταλλαγή προσφύγων» δεν ισχύει για τη Σλοβακία και ο Σούλικ δήλωσε ότι ο αριθμός των προσφύγων που είναι διατεθειμένη να δεχθεί η Σλοβακία είναι «μηδέν». Οι απόψεις του Σούλικ και σε άλλα ζητήματα, όπως το μέλλον της ευρωζώνης, η βοήθεια προς την Ελλάδα, η βαθύτερη ενσωμάτωση, είναι ευρωσκεπτικιστικές. Για μεγάλο διάστημα, βασικός στόχος της ευρωπαϊκής πολιτικής της Σλοβακίας ήταν η παραμονή στο κυρίαρχο ρεύμα της ΕΕ –τα τελευταία χρόνια αυτό σήμαινε ότι, καλώς ή κακώς, η Σλοβακία ακολουθούσε τη γραμμή της Γερμανίας. Αυτό τώρα αλλάζει προς το χειρότερο. Η ευρωπαϊκή πολιτική της Σλοβακίας γίνεται πιο εγωιστική, πιο συγκρουσιακή, πιο κοντόφθαλμη και παρασύρεται από την εσωτερική και κομματική πολιτική. Κάποιοι μπορεί να τη βρίσκουν περισσότερο δυναμική. Εγώ την αποκαλώ απρεπή».
Πού αποδίδετε την εκλογική επιτυχία του LSNS; Ποιοι είναι οι ψηφοφόροι του;
«Οι περισσότεροι από αυτούς δεν ταυτίζονται με τη φασιστική ή γενικότερα την ακροδεξιά ιδεολογία, παρότι δεν δείχνουν ανοχή προς τις μειονότητες όπως οι Ρομά ή προς ορισμένες κατηγορίες ξένων. Αλλά πρόκειται για απόψεις που είναι, δυστυχώς, αρκετά διαδεδομένες στη Σλοβακία. Πολλοί ψήφισαν το LSNS εξαιτίας του οικονομικού και κοινωνικού του προγράμματος ή για την καταπολέμηση της διαφθοράς –παρότι δύσκολα βγάζει κανείς νόημα σε όσα υποστηρίζει σε αυτούς τους τομείς. Ο Κότλεμπα τα πήγε καλά μεταξύ των δυσαρεστημένων ψηφοφόρων από τις μη προνομιούχες περιοχές με υψηλή ανεργία και χαμηλή οικονομική ανάπτυξη και μεταξύ των νεότερων ψηφοφόρων –το 22% των ψηφοφόρων μεταξύ 18-21 χρόνων ψήφισε το LSNS, καθιστώντας το το μεγαλύτερο κόμμα μεταξύ των ατόμων που ψήφιζαν για πρώτη φορά. Αυτοί δεν αισθάνονται ότι τους εκπροσωπεί κανένα από τα κόμματα του κατεστημένου».
Τα αίτια

«Σοσιαλδημοκρατικό» μήνυμα μίσους

Η σφοδρή αντιμεταναστευτική ρητορική του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο γύρισε μπούμερανγκ: αντί να αντλήσει ψηφοφόρους από την Ακροδεξιά, αποδυναμώνοντάς την, κατέστησε τη ρητορική μίσους αποδεκτή από μεγάλο μέρος του πληθυσμού της συντηρητικής καθολικής Σλοβακίας, με αποτέλεσμα να δώσει ώθηση στο ναζιστικό LSNS του Κότλεμπα.
Και ευρώ και φτώχεια
Παρά τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της σλοβακικής οικονομίας το διάστημα 2000-2008 (το 2007 έφθασε ως και 10,7%), οι Σλοβάκοι γρήγορα κατάλαβαν ότι η υιοθέτηση του ευρώ δεν ήταν η σωτηρία στην οποία ήλπιζαν. Η παραοικονομία ανθεί, η ανεργία κυμαίνεται γύρω στο 12%, η χώρα παραμένει μία από τις φτωχότερες στην ευρωζώνη.
Παρανάγνωση της Ιστορίας
Αναλυτές «δείχνουν» το εκπαιδευτικό σύστημα της Σλοβακίας ως έναν από τους λόγους που οι νέοι ψήφισαν μαζικά το LSNS. Στα σχολεία δεν διδάσκεται επαρκώς ο βρώμικος ρόλος που διαδραμάτισε το ναζιστικό σλοβακικό κράτος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με την αμέριστη συνδρομή της Καθολικής Εκκλησίας. Πολλοί εξιδανικεύουν τη ναζιστική περίοδο εξιστορώντας στα εγγόνια και στα δισέγγονά τους ότι τότε «ήταν καλά» από οικονομική άποψη.
Τυφλωμένοι νέοι ψηφοφόροι
Το φιλοναζιστικό LSNS γνώρισε μεγάλη απήχηση μεταξύ των νέων ψηφοφόρων, ειδικά εκείνων στις πιο φτωχές και μη προνομιούχες περιοχές της χώρας. Εκτιμάται ότι το 22% των ψηφοφόρων μεταξύ 18 και 21 ετών προτίμησε το κόμμα του Κότλεμπα ως οργισμένη και τυφλή αντίδραση στα παραδοσιακά κόμματα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ