Ντόναλντ Τραμπ εναντίον Χίλαρι Κλίντον, λοιπόν. Στη θεωρία κανένας από τους δύο δεν έχει «κλειδώσει» ακόμη το χρίσμα του κόμματός του. Αλλά στην πράξη, και πλην συγκλονιστικού απροόπτου, όλα δείχνουν πως 240 εκατ. αμερικανοί ψηφοφόροι θα πρέπει να διαλέξουν ανάμεσα στον ανεκδιήγητο κροίσο των Ρεπουμπλικανών και στην πρώην υπουργό Εξωτερικών των Δημοκρατικών στις προεδρικές εκλογές της 8ης Νοεμβρίου.
Το γενικό πολιτικό συμπέρασμα μετά τη «Σούπερ Τρίτη», όταν ψήφισαν 13 Πολιτείες στις προκριματικές; Θα χρειαστούν μερικές εβδομάδες για να επισημοποιηθεί και αριθμητικά το σενάριο σύγκρουσης Τραμπ – Κλίντον για την ηγεσία της υπερδύναμης. Και αυτό επειδή οι εσωκομματικοί αντίπαλοι των δύο φαβορί βγήκαν μεν με μεγάλες αβαρίες από τις κάλπες της 1ης Μαρτίου, αλλά είχαν κάποιες οριακές νίκες που τους κρατάνε μέσα στην κούρσα.
Ηδη όμως Τραμπ και Κλίντον στρέφουν τα πυρά τους ο ένας εναντίον του άλλου, σημάδι ότι βλέπουν τη «μεγάλη εικόνα» και ετοιμάζονται για τη μάχη του Λευκού Οίκου. Αμφότεροι επικράτησαν σε επτά από τις Πολιτείες της «Σούπερ Τρίτης»: η 68χρονη Κλίντον θεαματικά στον Νότο, με συντριπτική υπεροχή σε Αφροαμερικανούς και άλλες μειονότητες. Ο εσωκομματικός της αντίπαλος, ο 74χρονος Σοσιαλιστής γερουσιαστής από το Βερμόντ, νίκησε αναμενόμενα εκεί και σε άλλες τρεις Πολιτείες επιβεβαιώνοντας την απροσδόκητη αντοχή του αντι-συστημικού μηνύματός του υπέρ της κοινωνικής ισότητας. Ο Μπέρνι Σάντερς δεν κατάφερε όμως να κερδίσει την παραδοσιακά προοδευτική Μασαχουσέτη, κάτι που δείχνει τα όρια της υποψηφιότητάς του.
Στους Ρεπουμπλικανούς ο Τραμπ διεύρυνε εντυπωσιακά τη βάση του με άνετες πρωτιές σε συντηρητικές Πολιτείες του Νότου (Αλαμπάμα, Τενεσί) και σε προοδευτικά προπύργια (Μασαχουσέτη, Βερμόντ). Από τους άλλους τρεις φιναλίστ, εκτός από το αναμενόμενο Τέξας όπου εκλέγεται γερουσιαστής, ο Τεντ Κρουζ κέρδισε την Οκλαχόμα και την Αλάσκα. Εξίσου αντι-συστημικός με τον Τραμπ, βαθιά θρησκευόμενος, πολύ ακραίος σε κοινωνικά ζητήματα, ο 46χρονος Κρουζ είναι σκληρά Δεξιός εκλεκτός του Tea Party και επίσης απαράδεκτος για το κατεστημένο του κόμματος.
Δύο είναι οι λεγόμενοι «υποψήφιοι του συστήματος»: ο 64χρονος κυβερνήτης Τζον Κάσιτς (Οχάιο) και ο γερουσιαστής Μάρκο Ρούμπιο (Φλόριδα). Και οι δύο θα παραμείνουν στην κούρσα για να κερδίσουν τις σημαντικές Πολιτείες τους που ψηφίζουν στις 15 Μαρτίου με την ελπίδα ότι οι αντιπρόσωποί τους στο συνέδριο του κόμματος θα αποδειχθούν κρίσιμοι τον Ιούλιο.
Μεγάλη ελπίδα των παραδοσιακών Ρεπουμπλικανών είναι μήνες τώρα ο Ρούμπιο. Ο 45χρονος πολιτικός από τη Φλόριδα παρουσιαζόταν ως ο «αντι-Ομπάμα» ή κατά άλλους ως ένας «νέος Ρίγκαν», «ο συντηρητικός με το χαμόγελο στο πρόσωπο». Δεν είναι τυχαίο πως εκείνον φοβόταν περισσότερο η Κλίντον. Αν επικρατούσε στις προκριματικές και μετά στις προεδρικές, θα μπορούσε να υπερηφανεύεται για μια δική του πρωτιά: θα ήταν ο νεότερος σε ηλικία και ο πρώτος ισπανόφωνος πρόεδρος των ΗΠΑ. Στην αρχή φαινόταν ικανός να προσελκύσει νέους και ισπανόφωνους ψηφοφόρους, δύο πληθυσμιακές ομάδες χαμένες για τους Ρεπουμπλικανούς εδώ και δεκαετίες. Επιπλέον, είναι φωτογενής και η καταγωγή του, ως παιδί κουβανών μεταναστών της εργατικής τάξης, μετρούσε οπωσδήποτε υπέρ του. Αλλά προς το παρόν έχει κερδίσει μόλις μία Πολιτεία, τη Μινεσότα. Και η μάχη των προκριματικών πλησιάζει γρήγορα σε ένα σημείο μη επιστροφής.
Μετά τις 15 Μαρτίου θα έχει εκλεγεί σχεδόν το 60% των Ρεπουμπλικανών αντιπροσώπων. Αν κάποιος μπορεί να νικήσει τον Τραμπ, πρέπει να το αποδείξει πολύ σύντομα.

Ο «τραμπισμός » και η συντηρητική Δεξιά
Ο διχαστικός σόουμαν κάνει «στροφή προς το Κέντρο»
Δεν πίστευαν στ’ αφτιά τους όσοι τον άκουσαν το βράδυ της «Σούπερ Τρίτης» στην επινίκια ομιλία του από την έπαυλή του στο Παλμ Μπιτς της Φλόριδας. Αν έκλεινες τα μάτια, μπορεί να νόμιζες ότι μιλούσε ένας άλλος υποψήφιος: ο Τραμπ είπε τη λέξη «ενωτικός» πέντε φορές. Ο τόνος; Διαλλακτικός, για να μην πούμε μετριοπαθής. Δεν γάβγισε, δεν είπε απρέπειες ούτε χοντρά αστεία για τους άλλους Ρεπουμπλικανούς. Αντίθετα, τόνισε ότι θέλει να «φέρει κοντά» το κόμμα και το έθνος.
Είναι δυνατόν να βλέπουμε ήδη μια «στροφή προς το Κέντρο»; Μπορεί αυτός ο ακραίος, διχαστικός σόουμαν να αλλάζει «περσόνα» σε μια απόπειρα να ανοιχτεί στον λεγόμενο «μεσαίο χώρο» που δίνει τη νίκη στις προεδρικές εκλογές; Κάποιοι σχολιαστές πιστεύουν πως ναι. Λένε ότι ο Τραμπ δείχνει βέβαιος για το χρίσμα και έχει στραφεί προς τη μεγάλη μάχη του Νοεμβρίου εστιάζοντας πια το πυρ στη Δημοκρατική αντίπαλο Κλίντον. Να γιατί έδωσε ευγενικά συγχαρητήρια στον Κρουζ για τις νίκες του σε Τέξας και Οκλαχόμα. Να γιατί δεν έκανε ούτε ένα μειωτικό σχόλιο για τον Ρούμπιο. Αν δεν έβλεπες τα αλάνθαστα ξανθά μαλλιά και τα μέλη της οικογένειας στο πλευρό του, μπορεί να πίστευες ότι μιλούσε κάποιος καλύτερος σωσίας του.
Μερικοί αναλυτές χρησιμοποίησαν όρους ηλεκτρονικών υπολογιστών για να περιγράψουν αυτόν τον «νέο Τραμπ». «Είναι σαν να βλέπουμε την έκδοση Donald 2.0» είπαν. Το πρόβλημα, όμως, όταν φορτώνεις καινούργιο λειτουργικό σύστημα είναι ότι υπάρχουν αναπόφευκτα σφάλματα και δυσλειτουργίες. Επιπλέον, χρειάζεται χρόνος για να το συνηθίσεις. Και κινδυνεύεις πάντα να χάσεις εκείνους που ήρθαν κοντά σου επειδή τους άρεσε το αρχικό λογισμικό. Δηλαδή, μπορεί να μην πείσεις εύκολα το Κέντρο και να χάσεις το πιο πιστό κοινό σου.
Το μόνο βέβαιο: η ακραία ρητορική του έχει προκαλέσει νευρική κρίση στο κατεστημένο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, που φοβάται ότι με τον Τραμπ θα χαθεί μεγάλο μέρος της παραδοσιακής εκλογικής βάσης. Ιδίως στις δυτικές Πολιτείες, όπου πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι συντηρητικοί ψηφοφόροι σκοπεύουν να κάνουν αποχή τον Νοέμβριο παρά να στηρίξουν τον Τραμπ.
Το ενδεχόμενο να πάρει το χρίσμα ο 69χρονος λαϊκιστής, ακροδεξιός μεγιστάνας, που δεν έχει εκλεγεί ποτέ βουλευτής, γερουσιαστής, κυβερνήτης, ούτε είχε κάποιο αξίωμα στον στρατό των ΗΠΑ, θα ήταν θλιβερή πρωτιά για πολύ κόσμο. Ο «τραμπισμός» έχει ελάχιστα κοινά με τον παραδοσιακό συντηρητισμό της αμερικανικής Δεξιάς, του μεγάλου κόμματος του Αβραάμ Λίνκολν, που έδωσε ελευθερία στους μαύρους σκλάβους της Αμερικής. Χαρακτηρίζεται από ρατσισμό, αυταρχισμό και θρίαμβο της απρέπειας. Αυτός ο υποψήφιος έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα όρια με όσα χυδαία έχει εκστομίσει για μετανάστες, γυναίκες, μουσουλμάνους, ανάπηρους και γκέι. Η λάσπη, η χολή και οι προτάσεις του, από τη «δέσμευση» να στήσει τεράστιο τείχος γύρω από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως την απαγόρευση εισόδου για όλους τους μουσουλμάνους, του έχουν δώσει ένα 35%-40% αποδοχής μέσα στο κόμμα αλλά έχουν σοκάρει τεράστια τμήματα του γενικού εκλογικού σώματος.
Οι «New York Times» γράφουν ότι το επιτελείο της Κλίντον έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή σχέδιο για να χτυπήσει αλύπητα τον Τραμπ με καταιγισμό από τηλεοπτικά σποτ που θα τον παρουσιάζουν ως μισογύνη, εχθρό της εργατικής τάξης, εντελώς άπειρο και πολύ επικίνδυνο για τη χώρα. Υπάρχουν πάντως και πολλοί που λένε ότι ο Τραμπ έχει καταφέρει να μετατρέψει την επιθετική του άγνοια σε πλήθος ζητημάτων σε ικανότητα κατανόησης των ανησυχιών των απλών ανθρώπων. Και ότι αν πάρει το χρίσμα, θα είναι ένας πολύ σοβαρός αντίπαλος για τους Δημοκρατικούς στις προεδρικές του Νοεμβρίου.


ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ ΞΕΚΑΘΑΡΙΣΜΑ


Το ημερολόγιο

50 Πολιτείες, από την Αϊόβα και το Νιου Χάμσιρ τον Φεβρουάριο ως την Καλιφόρνια τον Ιούνιο: οι προκριματικές είναι μαραθώνιος που δοκιμάζει τις πολιτικές και τις οικονομικές αντοχές των υποψηφίων. Επόμενη κρίσιμη ημερομηνία είναι η 15η Μαρτίου, όταν ψηφίζουν πέντε μεγάλες Πολιτείες (Φλόριδα, Οχάιο, Ιλινόι, Μιζούρι και Βόρεια Καρολίνα), που δίνουν 367 αντιπροσώπους για τους Ρεπουμπλικανούς και 792 για τους Δημοκρατικούς.
Η αριθμητική
Για να πάρει το προεδρικό χρίσμα ένας Ρεπουμπλικανός υποψήφιος χρειάζεται τουλάχιστον 1.237 αντιπροσώπους για το Συνέδριο (επί συνόλου 2.472). Ενας Δημοκρατικός πρέπει να εξασφαλίσει 2.382 (επί 4.763). Τα πράγματα περιπλέκονται επειδή άλλες Πολιτείες μοιράζουν τους αντιπροσώπους αναλογικά και άλλες τους δίνουν όλους στον νικητή. Μετά τη «Σούπερ Τρίτη» ο Τραμπ έχει 315 (Κρουζ 205, Ρούμπιο 106) και η Κλίντον 1.055 (Σάντερς 418).
Τα συνέδρια
Στους Δημοκρατικούς η εικόνα φαίνεται ήδη καθαρή: η Κλίντον είναι αδιαφιλονίκητο φαβορί επειδή έχει τη στήριξη των λεγόμενων «υπερ-αντιπροσώπων». Αυτοί είναι εκλεγμένοι αξιωματούχοι και προσωπικότητες του κόμματος που δεν δεσμεύονται από το αποτέλεσμα σε Πολιτείες και ψηφίζουν «κατά συνείδηση» τον υποψήφιο που πιστεύουν ότι μπορεί να οδηγήσει στη νίκη τον Νοέμβριο. Ετσι η Χίλαρι αναμένεται να πάρει πανηγυρικά το χρίσμα στο Συνέδριο τον Ιούλιο.
Στους Ρεπουμπλικανούς έμπειροι αναλυτές λένε ότι, αν δεν κερδίσει το χρίσμα ο Τραμπ, θα υπάρξει ένα «συνέδριο με μεσάζοντες» («brokered convention»), δηλαδή ένα συνέδριο όπου κανένας υποψήφιος δεν θα έχει διασφαλίσει τον απαιτούμενο αριθμό αντιπροσώπων, επειδή η ψήφος των προκριματικών θα διασπάται μεταξύ τεσσάρων υποψηφίων μέσα στην άνοιξη. Σε αυτή την περίπτωση θα ακολουθήσουν διαβουλεύσεις και σκληρά παζάρια για το χρίσμα.

Οι δημοσκοπήσεις
Ο Τραμπ έρχεται πρώτος με διαφορά σε πολλές από τις Πολιτείες που ψηφίζουν από εδώ και πέρα. Αλλά προς το παρόν όλες οι εθνικές δημοσκοπήσεις τον δείχνουν να χάνει σε μια υποθετική αναμέτρηση τόσο απέναντι στην Κλίντον όσο και απέναντι στον Σάντερς τον Νοέμβριο. Η τελευταία έρευνα για το CNN που δημοσιεύθηκε τη «Σούπερ Τρίτη» δείχνει τη Χίλαρι να κερδίζει τον Τραμπ με ποσοστό 52%-44%. Και ο μέσος όρος διαφόρων γκάλοπ τής δίνει 65% πιθανότητες να μπει στον Λευκό Οίκο ως η πρώτη γυναίκα πρόεδρος των ΗΠΑ το 2016.


Ο «τραμπισμός» και η συντηρητική Δεξιά
«Πολλοί ψηφοφόροι θέλουν έναν ισχυρό προστάτη»
Για το «φαινόμενο Τραμπ» και για τις πιθανότητες της Κλίντον να κατακτήσει μεν τον Λευκό Οίκο αλλά να υπονομεύεται διαρκώς από ένα εχθρικό Κογκρέσο μίλησε στο «Βήμα» ο Σεθ Μακ Κι, καθηγητής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Texas Tech και αναλυτής σε τηλεοπτικά δίκτυα στην Αμερική.
Πώς εξηγείτε την επιτυχία του Ντόναλντ Τραμπ;
«Ο επιτυχημένος υποψήφιος ταιριάζει στο προφίλ που ψάχνουν οι ψηφοφόροι σε μια συγκεκριμένη χρονική συγκυρία. Σήμερα ο Τραμπ είναι εκείνος που εκφράζει καλύτερα τον φόβο και τον θυμό πολλών Αμερικανών για το πολιτικό σύστημα, για την οικονομική στασιμότητα στα εισοδήματα της εργατικής και της μεσαίας τάξης από το 2008 και για την παράνομη μετανάστευση. Ως προς την επίθεση στο «κατεστημένο» ο Τραμπ στηλιτεύει και εξαργυρώνει τη δυσφορία για τον αδιέξοδο διχασμό, που έχει γίνει χαρακτηριστικό γνώρισμα της αμερικανικής εθνικής πολιτικής. Τώρα, έχουμε έναν Δημοκρατικό πρόεδρο απέναντι σε μια Ρεπουμπλικανική πλειοψηφία στη Βουλή και στη Γερουσία. Με δεδομένη την ακραία ιδεολογική πόλωση των δύο κομμάτων, δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα στο οποίο θα μπορούσαν να συμβιβαστούν Λευκός Οίκος και Κογκρέσο. Στην πραγματικότητα, ο ένας μπλοκάρει τη νομοθετική ατζέντα του άλλου».
Υπάρχει λύση σε αυτό το αδιέξοδο;
«Δυστυχώς, όχι. Υπό μία έννοια, είναι η ευχή και η κατάρα του απόλυτου δικομματισμού στην αμερικανική δημοκρατία και ως εκ τούτου πολλοί ψηφοφόροι είναι απογοητευμένοι από την κυβερνητική αδράνεια. Αυτή η δυσαρέσκεια ανοίγει μεγάλο χώρο σε «αντι-συστημικούς» λαϊκιστές σαν τον Τραμπ οι οποίοι ουρλιάζουν διαμαρτυρίες και υπόσχονται να διορθώσουν ως διά μαγείας τα όσα καταγγέλλουν, χωρίς να εξηγούν πώς ακριβώς. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι κανένας δεν μπορεί να διορθώσει αυτή την κατάσταση στο εγγύς μέλλον διότι κανένα από τα δύο κόμματα δεν διαθέτει σαφή πλειοψηφία ψηφοφόρων ώστε να σπάσει το αδιέξοδο. Παρ’ όλα αυτά, η ελπίδα να εκλεγεί ένα πολιτικό αουτσάιντερ, που θα «κάνει την Αμερική μεγάλη ξανά!», όπως υπόσχεται ο Τραμπ, λες και η Αμερική δεν είναι υπερδύναμη, φαίνεται πως έχει συνεπάρει μεγάλο μέρος φηφοφόρων στις προκριματικές των Ρεπουμπλικανών».
Είναι ρατσιστικό το πρόγραμμά του;
«Οπωσδήποτε. Οταν λέει ότι η Αμερική «δεν νικάει πια», ο Τραμπ χαϊδεύει τα ξενοφοβικά ένστικτα κυρίως λευκών, λιγότερο μορφωμένων και πιο φτωχών μεσήλικων Αμερικανών κατά των ισπανόφωνων μεταναστών και των μουσουλμάνων. Η ρητορική του είναι επιθετικά εθνικο-λαϊκίστικη. Με τη δυσλειτουργία στην Ουάσιγκτον και επικίνδυνες εξωτερικές απειλές (παράνομη μετανάστευση και ISIS), πολλοί ψηφοφόροι θέλουν έναν ισχυρό προστάτη και ο Τραμπ, με τον πλούτο, την οικονομική επιτυχία και την πολιτικά μη ορθή γλώσσα, φαντάζει σαν «σωτήρας» στα μάτια των οπαδών του».
Μπορεί άλλος υποψήφιος να τον σταματήσει;
«Θεωρητικώς ναι, αλλά ο χρόνος τελειώνει πολύ σύντομα. Ο μόνος που θα μπορούσε να τον νικήσει θα ήταν ο Ρούμπιο, αλλά οι επιδόσεις του είναι απογοητευτικές. Ο Κρουζ είναι πολύ πολωτικός, σκληρός ιδεολόγος της Δεξιάς για να διευρύνει τη βάση του και να προσπεράσει τον Τραμπ».
Πόσες ελπίδες έχει ο Τραμπ να εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ;

«Αν πάρει τελικά το χρίσμα, μου είναι δύσκολο να τον φανταστώ να κερδίζει τις εκλογές επειδή ένα ακόμη μεγαλύτερο τμήμα του εκλογικού σώματος (πιο νέοι, μορφωμένοι, μετριοπαθείς, ανεξάρτητοι, γυναίκες, ισπανόφωνοι και μαύροι) θα ψηφίσουν εναντίον του. Πιστεύω ότι η Χίλαρι Κλίντον θα είναι η υποψήφια των Δημοκρατικών και ότι θα μπορέσει να κινητοποιήσει αυτόν τον μεγαλύτερο συνασπισμό για να νικήσει τον Τραμπ. Τελικά, μια πρόεδρος Κλίντον μάλλον θα βρει απέναντί της ένα Ρεπουμπλικανικό Κογκρέσο και έτσι το αδιέξοδο θα συνεχιστεί».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ