Αναζητώντας το χρυσό πιστόλι του Καντάφι

Oταν οι λίβυοι αντάρτες πανηγύριζαν τον θάνατο του Μουαμάρ Καντάφι, κράδαιναν το επίχρυσο πιστόλι του συνταγματάρχη δικτάτορα ως σύμβολο της νίκης τους. Τέσσερα χρόνια αργότερα ο βρετανός ρεπόρτερ του BBC Γκάμπριελ Γκέιτχαουζ επέστρεψε στη Λιβύη για να βρει τον άνθρωπο που κρατούσε το χρυσό πιστόλι.

Στο κινητό του έχει μια φωτογραφία την οποία τράβηξε στις 20 Οκτωβρίου 2011. Δείχνει έναν νεαρό με μπλε μπλούζα να κρατάει ψηλά το πιστόλι ενώ τον μεταφέρουν στην πλάτη τους οι σύντροφοί του. Οι άντρες αυτοί είναι αντάρτες από τη Μισράτα. Ο Καντάφι μόλις είχε συλληφθεί και θανατωθεί και εκείνοι περνούν το πιστόλι του από τον έναν στον άλλον και πανηγυρίζουν.

Ηταν το προσωπικό πιστόλι του Καντάφι και έγινε το σύμβολο της μετάβασης της εξουσίας στη Λιβύη. Λίγο περισσότερα από τέσσερα χρόνια αργότερα η χώρα είναι σε αναταραχή. Δύο διαφορετικές κυβερνήσεις, έχοντας η καθεμιά τη δική της πολιτοφυλακή, ανταγωνίζονται για την εξουσία. Η Λιβύη κατακερματίζεται με κύριο άξονα τους ισλαμιστές εναντίον των κοσμικών. Το Ισλαμικό Κράτος εκμεταλλεύθηκε το κενό εξουσίας και πήρε τον έλεγχο της Σύρτης, γενέτειρας του Καντάφι. Εν μέσω όλων αυτών ο δημοσιογράφος επέστρεψε στη Μισράτα, 200 χλμ. ανατολικά της Τρίπολης, που λειτουργεί σήμερα ως μια ημιανεξάρτητη πόλη-κράτος. Θέλει να μάθει τι απέγιναν ο άντρας που κρατούσε το χρυσό πιστόλι στη φωτογραφία και οι σύντροφοί του που συνέλαβαν τον Καντάφι.

Επισκέπτεται αρχικά τον Ανουάρ Σουβάν, που έπαιξε ρόλο-κλειδί στην επανάσταση στη Μισράτα. Οταν ο Καντάφι σκοτώθηκε, μαχητές πήγαν το πτώμα του στον Ανουάρ, ο οποίος το εξέθεσε σε κοινή θέα απολύτως προσβλητικά: μέσα σε ένα ψυγείο για κρέατα. Ο δημοσιογράφος φτάνει νύχτα, μέσα στη βροχή και στο κρύο. Υπάρχει διακοπή ρεύματος, γι’ αυτό ο ίδιος και ο Σουβάν κάθονται κοντά στη φωτιά πίνοντας τσάι. «Η κατάσταση δεν είναι καλή» λέει ο Ανουάρ. «Κόπηκε το κεφάλι του φιδιού, ο Καντάφι, αλλά σήμερα τον αντικατέστησαν εκατοντάδες φίδια. Ολοι θέλουν να γίνουν ηγέτες. Υπάρχουν όπλα παντού».

Ο δημοσιογράφος λέει στον Ανουάρ ότι αναζητεί ένα συγκεκριμένο όπλο, το χρυσό πιστόλι του Καντάφι. Εκείνος του αναφέρει τον Ομράν Σαμπαάν, έναν από τους μαχητές που συνέλαβαν τον Καντάφι.

Ο Σαμπαάν έγινε ήρωας. Φωτογραφήθηκε με το χρυσό πιστόλι και ενσάρκωσε την ελπίδα των Λίβυων για ειρήνη. Το 2012 οπαδοί του Καντάφι συνέλαβαν τον Σαμπαάν στην πόλη Μπάνι Ουαλίντ. Τον ξυλοκόπησαν και τον βασάνισαν. Μέχρι να διαπραγματευθούν την απελευθέρωσή του οι αντάρτες της Μισράτα είχε υποκύψει στα τραύματά του σε ένα γαλλικό νοσοκομείο. Ο Ανουάρ πιστεύει ότι ο Σαμπαάν είχε το πιστόλι μαζί του όταν τον συνέλαβαν. Ισως σήμερα να βρίσκεται στα χέρια των οπαδών του Καντάφι. Τότε ο δημοσιογράφος του δείχνει τη φωτογραφία του νεαρού με την μπλε μπλούζα. Είναι ο Μοχάμεντ Ελμπίμπι. Ο Ανουάρ δεν γνωρίζει τι απέγινε αλλά υπόσχεται να μάθει.

Τελικά βρίσκει τον Ελμπίμπι και κανονίζει να τον συναντήσει στο κέντρο της πόλης. Κάθονται και του δείχνει τη φωτογραφία του με το χρυσό πιστόλι. «Θυμάμαι» λέει χαμογελώντας. «Ημουν 17 χρόνων».

Λέει ότι δεν συμμετείχε στο λιντσάρισμα του Καντάφι. Βρήκε απλώς το πιστόλι του στο χώμα στο σημείο όπου συνελήφθη ο δικτάτορας. Αλλά μέσα στη σύγχυση και επειδή εμφανίστηκε με το πιστόλι οι υπόλοιποι αντάρτες νόμισαν ότι ο Ελμπίμπι τον σκότωσε. Εγινε κατά λάθος ο ήρωας της επανάστασης.

«Το πιστόλι τι απέγινε;» τον ρωτάει ο δημοσιογράφος. «Το έχω ακόμη» είναι η απάντηση. Και του το δείχνει. Είναι ένα Browning 9 mm, επίχρυσο και διακοσμημένο με ένα περίπλοκο σχέδιο με λουλούδια.

Ο Ελμπίμπι ανησυχεί. Υπάρχουν ακόμη οπαδοί του Καντάφι και έχει λάβει απειλές για τη ζωή του. «Σε παρακαλώ πες στον κόσμο ότι δεν σκότωσα εγώ τον Καντάφι» λέει.

Πίστευε ότι σχεδόν πέντε χρόνια αργότερα ο εμφύλιος θα συνεχιζόταν στη Λιβύη; «Οχι, δεν το πίστευα» λέει. «Με στενοχωρεί πολύ να βλέπω Λίβυους να σκοτώνουν Λίβυους. Ολοι θέλουν να γίνουν σαν τον Καντάφι».