Η Δύση και ο πόλεμος στην τρομοκρατία

Οι ανοιχτές κοινωνίες βρίσκονται πάντα σε κίνδυνο. Αυτό αληθεύει, ειδικά για την Αμερική και την Ευρώπη σήμερα, λόγω των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι και αλλού και λόγω του τρόπου με τον οποίο οι ΗΠΑ και η Ευρώπη, ειδικά η Γαλλία, αντέδρασαν σε αυτές. Οι τζιχαντιστικές τρομοκρατικές ομάδες, όπως το Ισλαμικό Κράτος και η Αλ Κάιντα, ανακάλυψαν την αχίλλειο πτέρνα των δυτικών μας κοινωνιών, ήτοι τον φόβο του θανάτου. Μέσω τρομακτικών επιθέσεων και μακάβριων βίντεο, οι προπαγανδιστές του Ισλαμικού Κράτους μεγεθύνουν αυτόν τον φόβο, ωθώντας κατά τα άλλα ευαίσθητους ανθρώπους σε ανοιχτές κοινωνίες να εγκαταλείψουν τη λογική. Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι το συναίσθημα είναι ένα βασικό στοιχείο της ανθρώπινης λογικής. Αυτή η ανακάλυψη εξηγεί γιατί η τρομοκρατία των τζιχαντιστών αποτελεί τόσο μεγάλη απειλή για τις κοινωνίες μας: ο φόβος του θανάτου οδηγεί εμάς και τους ηγέτες μας να σκεπτόμαστε, και στη συνέχεια να πράττουμε, παράλογα.

Οι νευροεπιστήμες απλώς επιβεβαιώνουν ό,τι έχει δείξει εδώ και καιρό η εμπειρία: όταν φοβόμαστε για τη ζωή μας, τα συναισθήματα καθορίζουν τις σκέψεις και τις πράξεις μας και δυσκολευόμαστε στη λήψη ορθολογικών αποφάσεων. Ο φόβος ενεργοποιεί ένα παλαιότερο, πιο πρωτόγονο τμήμα του εγκεφάλου από ό,τι εκείνο που διαμορφώνει και στηρίζει τις αφηρημένες αξίες και αρχές της ανοιχτής κοινωνίας.

Η ανοιχτή κοινωνία βρίσκεται οπότε πάντα σε κίνδυνο από την απειλή που προέρχεται από την αντίδρασή μας στον φόβο. Μια γενιά που έχει κληρονομήσει μια ανοιχτή κοινωνία από τους γονείς της δεν πρόκειται να καταλάβει τι απαιτείται για να τη διατηρήσει έως ότου τεθεί σε δοκιμασία και μάθει να διαχωρίζει τον φόβο από τη λογική. Η τζιχαντιστική τρομοκρατία αποτελεί μόνον το τελευταίο παράδειγμα.

Ο φόβος ενός πυρηνικού πολέμου έθεσε σε δοκιμασία την τελευταία γενιά και ο φόβος του κομμουνισμού και του φασισμού τη δική μου γενιά.

Απώτερος στόχος των τζιχαντιστών τρομοκρατών είναι να πείσουν τους νεαρούς μουσουλμάνους ανά την υφήλιο πως δεν υπάρχει εναλλακτική λύση πέρα από την τρομοκρατία. Και οι τρομοκρατικές επιθέσεις είναι ο τρόπος για την επίτευξη αυτού του στόχου, καθώς ο φόβος του θανάτου θα αφυπνίσει και θα μεγεθύνει τα εν υπνώσει αντιμουσουλμανικά αισθήματα στην Ευρώπη και στην Αμερική και θα οδηγήσει τους μη μουσουλμάνους να αντιμετωπίζουν όλους τους μουσουλμάνους ως εν δυνάμει τρομοκράτες. Και αυτό ακριβώς συμβαίνει. Η υστερική αντι-μουσουλμανική αντίδραση στην τρομοκρατία γεννά τον φόβο και τη δυσαρέσκεια μεταξύ των μουσουλμάνων που ζουν στην Ευρώπη και στην Αμερική. Η παλαιότερη γενιά αντιδρά με φόβο, η νεότερη με δυσαρέσκεια. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός γόνιμου εδάφους για εν δυνάμει τρομοκράτες.

Πώς μπορεί να σταματήσει και να αντιστραφεί αυτό; Η εγκατάλειψη των αξιών και των αρχών που διέπουν τις ανοιχτές κοινωνίες και η παράδοση σε μια αντι-μουσουλμανική ορμή που υπαγορεύεται από τον φόβο σίγουρα δεν είναι η απάντηση.

Για να εξαλειφθεί ο κίνδυνος της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας δεν αρκούν τα αφηρημένα επιχειρήματα. Χρειαζόμαστε μια στρατηγική για να τη νικήσουμε. Η πρόκληση διογκώνεται από το γεγονός ότι το φαινόμενο της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας υφίσταται για διάστημα μεγαλύτερο της μίας γενιάς. Πράγματι, η ορθή κατανόησή του ενδέχεται να είναι αδύνατη. Πρέπει, ωστόσο, να προσπαθήσουμε. Ας αναλογιστούμε τη σύρραξη στη Συρία, κύρια αιτία του μεταναστευτικού προβλήματος που θέτει εν αμφιβόλω την ύπαρξη της ΕΕ όπως τη γνωρίζουμε. Αν επιλυόταν, ο κόσμος θα ήταν σε καλύτερη κατάσταση.

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι το ISIS λειτουργεί από θέση αδυναμίας. Την ώρα που σπέρνει τον τρόμο ανά τον κόσμο, η εξουσία του στην επικράτειά του εξασθενεί. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υιοθέτησε ομόφωνα ψήφισμα κατά της οργάνωσης και οι ηγέτες της γνωρίζουν ότι οι μέρες τους στο Ιράκ και τη Συρία είναι μετρημένες.

Φυσικά, η προοπτική για επίλυση της κρίσης στη Συρία παραμένει αρκετά αβέβαιη και η σύγκρουση στην περιοχή δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μεμονωμένα. Αλλά μια ιδέα ξεχωρίζει από όλες τις άλλες: είναι εξωφρενικό λάθος να κάνουμε αυτό που θέλουν οι τρομοκράτες να κάνουμε. Γι’ αυτό πρέπει να επαναβεβαιώσουμε τη δέσμευσή μας στις αρχές της ανοιχτής κοινωνίας και να αντισταθούμε στις σειρήνες των ομοίων του Ντόναλντ Τραμπ και του Τεντ Κρουζ, όσο δύσκολο και αν είναι αυτό.