Οι Ευρωπαίοι στα πόδια του Ερντογάν για την ανάσχεση προσφυγικών ροών

Σκληρή μάχη διεξαγόταν τις τελευταίες ημέρες στο παρασκήνιο για το κείμενο Συμπερασμάτων της σημερινής Συνόδου Κορυφής Ευρωπαϊκής Ενωσης – Τουρκίας που λογικά θα επισφραγίσει τη συνεργασία των δύο πλευρών στη διαχείριση του Προσφυγικού. Η συζήτηση αναμένεται να είναι έντονη, ιδιαίτερα υπό τη σκιά της όξυνσης των σχέσεων Αγκυρας – Μόσχας. Εντονη όμως είναι η αίσθηση ότι οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται διατεθειμένοι να προσφέρουν σχεδόν «γη και ύδωρ» στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην προσπάθεια ανάσχεσης των προσφυγικών ροών που δοκιμάζουν τη συνοχή της ΕΕ και το μέλλον της Συνθήκης του Σένγκεν.

Κοινοτικές πηγές έλεγαν ότι «εδώ που φθάσαμε δεν έχουμε πολλές επιλογές», εκφράζοντας παράλληλα την άποψη ότι «δεν μπορούμε ούτε να γνωρίζουμε αν ο τούρκος πρόεδρος θα τηρήσει τις δεσμεύσεις του». Το θέμα είναι ότι ο κ. Ερντογάν βλέπει το Προσφυγικό ως ένα μέσο για να εμπεδώσει την «πολιτική ισότητα» της χώρας του με την Ευρώπη. Αυτός είναι ο λόγος που ένα από τα βασικότερα αιτήματά του είναι η καθιέρωση τακτικών εξαμηνιαίων συνόδων κορυφής ΕΕ – Τουρκίας. Και πλέον, με την ΕΕ να στρουθοκαμηλίζει απέναντί του όταν δημοσιογράφοι που ασκούν κριτική μπαίνουν σωρηδόν στη φυλακή, ο τούρκος πρόεδρος θα μπορεί εύκολα να αντιπαρέλθει τις κριτικές φωνές για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων…

Σε αυτή τη διαδικασία, ο ρόλος της Γερμανίας παρουσιάζεται καθοριστικός. Και αυτό καθώς η Ανγκελα Μέρκελ, έπειτα από την αρχική ανοιχτή πρόσκληση προς τους πρόσφυγες, επιδιώκει πλέον να… ενσωματώσει στη στρατηγική της τα σημεία της σφοδρής κριτικής που δέχεται στο εσωτερικό της χώρας της. Η κριτική αυτή έχει εκφραστεί τόσο από τον επικεφαλής των βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών Χορστ Ζέεχοφερ, όσο επίσης από τον υπουργό Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρ και, πιο προσεκτικά, από τον υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Μεγάλη έμφαση δίνεται πλέον στην ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων. Αυτό θα δοκιμάσει τις αντοχές της ελληνικής κυβέρνησης που θα πιεστεί, καθώς μάλιστα σε περιορισμένο κύκλο αξιωματούχων έχει κυκλοφορήσει ακόμη και η ιδέα αποβολής της χώρας μας από το σύστημα Σένγκεν για «συστηματικές ελλείψεις» στη διαχείριση των συνόρων. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ίσως και εντός της εβδομάδος η Κομισιόν να παρουσιάσει τις προτάσεις της για μια Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, αναβαθμίζοντας την εντολή του Frontex με σκοπό την καλύτερη προστασία των συνόρων.

Η επιλογή των «28» να κάνουν σειρά παραχωρήσεων στην Τουρκία (θα την εκπροσωπήσει ο Αχμέτ Νταβούτογλου), σε συνδυασμό με την επιμονή τους στο θέμα της προστασίας των εξωτερικών συνόρων, εγείρει σειρά προκλήσεων για την Αθήνα αλλά και τη Λευκωσία. Την ίδια στιγμή όμως προκαλεί έντονη δυσφορία και σε άλλα κράτη-μέλη το γεγονός ότι καλούνται να δώσουν πολλά χρήματα στην Τουρκία με αβέβαια αποτελέσματα.

Υπενθυμίζεται ότι στην πρόσφατη συνάντηση των «28» στη Βαλέτα συμφωνήθηκε να δοθεί στην Αγκυρα το ποσό των 3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2,5 δισ. ευρώ θα προέλθουν από τα κράτη-μέλη και τα υπόλοιπα 500 εκατ. ευρώ από τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Κοινοτική πηγή έλεγε μάλιστα ότι κάποιες χώρες ζητούν από την Επιτροπή να βάλει περισσότερα χρήματα, ενώ εκφράζουν ανησυχία ότι η Αγκυρα θα ζητήσει αργότερα και άλλα κονδύλια.

Την εβδομάδα που πέρασε η Κομισιόν δημοσιοποίησε το νομικό πλαίσιο (με τίτλο «Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία») για τον συντονισμό και εξορθολογισμό των ενεργειών που θα χρηματοδοτηθούν. Στο κείμενο ζητείται από τα κράτη-μέλη να δεσμευθούν ως τις 21 Δεκεμβρίου για το ποσό που το καθένα πρέπει να καταβάλει, ώστε τα κονδύλια να αρχίσουν να δαπανώνται από την 1η Ιανουαρίου προκειμένου οι σύροι πρόσφυγες που βρίσκονται στην Τουρκία να αποκτήσουν πρόσβαση σε εκπαίδευση και απασχόληση. Η Ελλάδα καλείται να καταβάλει 31,3 εκατ. ευρώ, ενώ τα μεγαλύτερα ποσά θα πρέπει να συνεισφέρουν η Γερμανία (514 εκατ. ευρώ), η Βρετανία (410 εκατ. ευρώ), η Γαλλία (386 εκατ. ευρώ) και η Ιταλία (281 εκατ. ευρώ).

Στη Σύνοδο αναμένεται να ανακοινωθεί ότι θα ανοίξει, περί τα μέσα Δεκεμβρίου, το Κεφάλαιο 17 των ενταξιακών διαπραγματεύσεων ΕΕ – Τουρκίας που αφορά οικονομικά και νομισματικά θέματα. Πρόκειται για ένα κεφάλαιο που μπλόκαρε η Γαλλία. Με αυτόν τον τρόπο σηματοδοτείται η θέληση της ΕΕ να αναζωογονηθεί η ενταξιακή διαδικασία. Είναι σαφές ότι ορισμένες χώρες, όπως και η ίδια η Τουρκία, θα ήθελαν να ανοίξουν και άλλα κεφάλαια, όπως τα 23 και 24 για θέματα Δικαιοσύνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή το Κεφάλαιο για την Ενέργεια. Το άνοιγμα αυτών εμποδίζεται από τη Λευκωσία λόγω Κυπριακού και προς το παρόν δεν φαίνεται ότι μπορεί να υπάρξουν ανταλλάγματα τέτοια που να μεταβάλουν την άποψη της κυπριακής κυβέρνησης. Αυτό δε παρά το «λεκτικό φάουλ» του έλληνα πρωθυπουργού στην Αγκυρα, όπου μίλησε για «έναρξη των κεφαλαίων» που σχετίζονται με τις κυπρογενείς υποχρεώσεις της Τουρκίας.

Στις Βρυξέλλες θέλουν να προχωρήσει ταχύτερα η απελευθέρωση της χορήγησης θεωρήσεων σε τούρκους πολίτες. Στο μέτρο αυτό επιμένει πολύ ο κ. Ερντογάν. Οι επιθέσεις της 13ης Νοεμβρίου στο Παρίσι όμως περιπλέκουν την κατάσταση. Οι αιτιάσεις για τη χαλαρή στάση της Αγκυρας στην αντιμετώπιση του ISIS, όπως επίσης ο έντονος αντιευρωπαϊσμός και η επιφυλακτικότητα έναντι αλλοδαπών που αναπτύσσεται σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες λειτουργούν ανασταλτικά στο θέμα των θεωρήσεων. Η Ελλάδα είναι πάντως θετική, με το μάτι στραμμένο στους τούρκους τουρίστες.