Το Βήμα – The Project Syndicate
Μια μέρα οι ιστορικοί θα εξετάσουν τα αίτια του χάους που επικρατεί σήμερα σε μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής. Πόσο άραγε, θα εξετάσουν, ήταν αποτέλεσμα ελαττωμάτων που είναι κοινά σε πολλές κοινωνίες και πολιτικά συστήματα της περιοχής και πόσο οφειλόταν σε όσα έπραξαν (ή παρέλειψαν να πράξουν) χώρες στο εξωτερικό; Σε κάθε περίπτωση, εμείς καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της τρέχουσας αποδιοργάνωσης στην περιοχή. Η κατάσταση είναι πολύ κακή, το διακύβευμα –ανθρώπινο, οικονομικό και στρατηγικό –είναι τεράστιο.
Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους. Εκατομμύρια έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους. Οι τιμές του πετρελαίου είναι χαμηλές αλλά δεν θα παραμείνουν χαμηλές αν η Σαουδική Αραβία έρθει αντιμέτωπη με τρομοκρατικά χτυπήματα ή αστάθεια.
Ο κίνδυνος για την περιοχή είναι μεγάλος και αυξάνεται και απειλεί ανθρώπους παντού καθώς εξτρεμιστές μαχητές επιστρέφουν στις χώρες τους και άλλοι που ποτέ δεν έφυγαν στο εξωτερικό είναι έτοιμοι για φρικτές πράξεις.
Κίνημα, δίκτυο, οργάνωση και αυτόκλητο κράτος
Αν και η Μέση Ανατολή αντιμετωπίζει πληθώρα προβλημάτων για τη σταθερότητά της, κανένα δεν είναι τόσο μεγάλο, σοβαρό και άμεσο όσο το Ισλαμικό Κράτος. Οσοι αρνούνται να το αποκαλέσουν Ισλαμικό Κράτος έχουν ένα δίκιο. Από πολλές απόψεις το Ισλαμικό Κράτος είναι ένα υβρίδιο: κίνημα, δίκτυο και οργάνωση. Δεν καθορίζεται γεωγραφικά αλλά ελέγχει εδάφη, διαθέτει περίπου 20.000 μαχητές, έχει ιδεολογία και ατζέντα.
Η απόφαση για το αν θα αποκαλείται ISIS, ISIL ή Ισλαμικό Κράτος δεν έχει τόση σημασία όσο η αντιμετώπισή του. Οποιαδήποτε στρατηγική πρέπει να είναι ρεαλιστική. Η νίκη επί του Ισλαμικού Κράτους δεν είναι επιτεύξιμη στο άμεσο μέλλον αλλά η αποδυνάμωσή του είναι. Η στρατηγική πρέπει επίσης να είναι συνεκτική.
Πρώτα η ροή των χρημάτων προς το Ισλαμικό Κράτος πρέπει να μειωθεί. Οι χαμηλότερες τιμές στο πετρέλαιο βοηθούν και οι τράπεζες όπου γίνονται ληστείες είναι περιορισμένες. Αλλά οι εκβιασμοί συνεχίζονται, όπως και η χρηματοδότηση από μεμονωμένα άτομα. Αυτό πρέπει να διακοπεί και από τις κυβερνήσεις και από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Η διακοπή της ροής των νεοσυλλέκτων είναι ακόμη πιο σημαντικό ζήτημα. Τα κράτη μπορούν να κάνουν περισσότερα προκειμένου να καταστήσουν δυσκολότερο σε επίδοξους τζιχαντιστές να φεύγουν για το Ιράκ ή τη Συρία.
Η Τουρκία «καλός αγωγός» των ακραίων τζιχαντιστών
Αλλά τίποτε δεν θα έχει μεγαλύτερη αξία από την απόφαση της Τουρκίας να μη λειτουργεί πια ως «καλός αγωγός» των ακραίων ισλαμιστών και να επικυρώσει το ψήφισμα 2178 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για μια πιο ισχυρή διεθνή συνεργασία κατά της τρομοκρατίας.
Ακόμη ένα συστατικό σε οποιαδήποτε στρατηγική κατά του Ισλαμικού Κράτους θα πρέπει να είναι η αντιμετώπιση της προπαγάνδας του. Αυτό σημαίνει δημοσιοποίηση της ανθρώπινης δυστυχίας κάτω από τη διακυβέρνησή του. Επίσης οι μουσουλμάνοι θρησκευτικοί ηγέτες θα πρέπει να διαδώσουν την ιδέα ότι η συμπεριφορά του Ισλαμικού Κράτους είναι απαράδεκτη για το Ισλάμ. Φυσικά οποιαδήποτε στρατηγική πρέπει να αντιμετωπίζει το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στη Συρία.
Στο Ιράκ υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η δυναμική του έχει περιοριστεί. Η Συρία είναι πιο δύσκολη υπόθεση, δεδομένου του εμφυλίου πολέμου και των ανταγωνισμών επιρροής από το εξωτερικό. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος το 2015 θα ήταν μια επέκταση της κρίσης στη Σαουδική Αραβία και στην Ιορδανία.
Η υποστήριξη από τις υπηρεσίες πληροφοριών και τον στρατό θα είναι σημαντική, όπως και οι προσπάθειες να ελαφρυνθεί η Ιορδανία από το βάρος των προσφυγικών κυμάτων που δέχεται. Σε αυτή τη χωρίς προηγούμενο εποχή αναταράξεων στη Μέση Ανατολή ταιριάζει ακόμη ένας από τους βασικούς κανόνες της περιοχής: δεν έχει σημασία πόσο κακή είναι η κατάσταση, πάντα μπορεί να γίνει χειρότερη.
Ο κ. Richard N. Haass είναι πρόεδρος της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Council on Foreign Relations και πρώην διευθυντής Πολιτικού Σχεδιασμού του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ.
HeliosPlus
