Ιερουσαλήμ: Mια πόλη έτοιμη να εκραγεί

Στα εβραϊκά Ιερουσαλήμ σημαίνει «πόλη της ειρήνης», αλλά σπάνια ήταν αντάξια του ονόματός της. Για τους μουσουλμάνους είναι η «Aλ Κουντς», «η Αγία (πόλη)», ο πιο ιερός τόπος μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα. Είναι και το σκηνικό φονικών συγκρούσεων μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων που έχουν φέρει πάλι την Ιερουσαλήμ στα πρόθυρα της έκρηξης. Το μακελειό σε μια συναγωγή, χθες, κλιμακώνει τη βία που έχει ξεσπάσει από τα μέσα του καλοκαιριού, με εκατέρωθεν επιθέσεις.

Δύο Παλαιστίνιοι, οπλισμένοι με έναν μπαλτά και ένα όπλο σκότωσαν τέσσερις εβραίους προτού τους πυροβολήσει και τους σκοτώσει η αστυνομία, στο πιο θανατηφόρο ανάλογο περιστατικό τα τελευταία έξι χρόνια.

Ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου υποσχέθηκε σκληρά αντίποινα και κατηγόρησε τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής για υποκίνηση της βίας στην Ιερουσαλήμ. Αλλά ο Μαχμούντ Αμπάς καταδίκασε την επίθεση.

Την ευθύνη ανέλαβε η στρατιωτική πτέρυγα μιας εθνικιστικής οργάνωσης της Ακρας Αριστεράς, το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Οι ισλαμιστές της Χαμάς επαίνεσαν την επίθεση των «μαρτύρων». Μεγάφωνα στα τζαμιά στη Γάζα φώναξαν συγχαρητήρια.

Νέο κύμα θρησκευτικής βίας σαρώνει την Ιερουσαλήμ, περιοχές του Ισραήλ και τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη τον τελευταίο μήνα. Το πυροδότησε εν μέρει μια σύγκρουση για τον πιο ιερό τόπο της Ιερουσαλήμ.

Η ίδια η πόλη είναι στην καρδιά αντίπαλων θρησκευτικών παραδόσεων για πολλές εκατοντάδες χρόνια. Αλλά τον τελευταίο καιρό οι εντάσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά –κυρίως ως αποτέλεσμα της αναβίωσης της αρχαίας διένεξης για τα δικαιώματα της λατρείας σε μια τοποθεσία μέσα στα τείχη της Παλιάς Πόλης.

Μουσουλμάνοι αποκαλούν την περιοχή Τέμενος του Βράχου (αλ Χαράμ αλ Σαρίφ). Πιστεύουν ότι είναι ο τόπος όπου ο προφήτης Μωάμεθ ανελήφθη στον ουρανό. Για τους εβραίους είναι το Ορος του Ναού, το σημείο όπου βρίσκονταν οι δύο ιεροί ναοί της πίστης τους στα βιβλικά χρόνια.

Σύμφωνα με μια μακρά παράδοση, μόνο οι μουσουλμάνοι έχουν το δικαίωμα να προσεύχονται στον χώρο, παρ’ όλο που μπορούν να τον επισκεφθούν εβραίοι και χριστιανοί σε ορισμένες ώρες.

Το ζήτημα είναι τόσο ευαίσθητο που ακόμη και όταν το Ισραήλ κατέλαβε την Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1967, παρέδωσε τον έλεγχο του ιερού τόπου σε μια ισλαμική θρησκευτική αρχή, η οποία εξακολουθεί να τον ασκεί ως σήμερα.

Αλλά τον τελευταίο καιρό κάποιοι υπερορθόδοξοι εβραίοι έχουν αρχίσει να πιέζουν για μια αλλαγή στο status quo που θα επιτρέψει και σε εκείνους να προσεύχονται εκεί. Ακόμη και η υποψία μιας τέτοιας αλλαγής πυροδοτεί τεράστια οργή στον ισλαμικό κόσμο.

Παρά το γεγονός ότι ο Νετανιάχου και άλλοι ισραηλινοί πολιτικοί επιμένουν ότι δεν υπάρχει σχέδιο για να αλλάξει το ισχύον καθεστώς, μια εκστρατεία, η οποία περιέλαβε επισκέψεις από εξέχοντες ισραηλινούς βουλευτές, έχει κλιμακώσει τις εντάσεις.

Οι φόβοι ότι το Ισραήλ ετοιμάζεται να νομοθετήσει για την άρση της απαγόρευσης έχουν οδηγήσει σε σφοδρές συγκρούσεις καθώς παλαιστίνιοι μουσουλμάνοι προσπαθούν να μπλοκάρουν τις επισκέψεις από κόμματα της Ακροδεξιάς, και υπερ-ορθόδοξους εβραίους που συνοδεύονταν από την ισραηλινή αστυνομία.

Το μέλλον της Ιερουσαλήμ ήταν πάντα στο επίκεντρο της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης. Το Ισραήλ βλέπει μια ενωμένη Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσά του. Οι Παλαιστίνιοι φιλοδοξούν να δημιουργήσουν ένα ανεξάρτητο κράτος στη Δυτική Οχθη και στη Λωρίδα της Γάζας με την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως δική τους πρωτεύουσα.

Το Ισραήλ προσάρτησε την κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ το 1980 με μια κίνηση που δεν αναγνωρίζεται διεθνώς. Οι άραβες κάτοικοι υποφέρουν από διακρίσεις και καταγγέλλουν την αύξηση του αριθμού των εβραίων εποίκων που μετακομίζουν εκεί.

Και καθώς οι ειρηνευτικές συνομιλίες έχουν καταρρεύσει, κάθε νέα επίθεση δείχνει πόσο εύκολα και επικίνδυνα μπορεί να γεμίσει το πολιτικό κενό με βία.

Κάποιοι βλέπουν την αρχή μιας τρίτης ιντιφάντας. Αλλά οι περισσότεροι ισραηλινοί και παλαιστίνιοι ηγέτες και σχολιαστές το αρνούνται. Κυρίως επειδή, όπως λένε, οι τρέχουσες ταραχές δεν έχουν τη συντονισμένη ηγεσία, τη δυναμική και τη μαζική συμμετοχή στις διαδηλώσεις, όπως όταν οι Παλαιστίνιοι πετούσαν πέτρες, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ή όταν έκαναν βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας στις αρχές της δεκαετίας του 2000.