Γιατί ρίζωσαν τα «αλλόχθονα είδη» του Ισλαμικού Κράτους

Πρόσφατα ένας ιρακινός αξιωματούχος μού είπε την ακόλουθη ιστορία: όταν το Ισλαμικό Κράτος κατέλαβε τη Μοσούλη εφέτος το καλοκαίρι, οι σουνίτες τζιχαντιστές –πολλοί εκ των οποίων ήταν ξένοι –γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι.

Εξω από τα σπίτια των χριστιανών έγραφαν «Νασάραχ», μια παλαιά αραβική λέξη για τους χριστιανούς. Στους τοίχους των σιιτικών σπιτιών έγραφαν «Ραφίντχα», που σημαίνει «αρνητές». Με άλλα λόγια, εκεί κατοικούσαν όσοι αρνούνται την Αρχή της σουνιτικής εξουσίας, δηλαδή του χαλίφη, του πολιτικού ηγέτη στο κράτος των πιστών μετά τον θάνατο του προφήτη Μωάμεθ.

Αλλά το αξιοσημείωτο είναι, όπως αποκάλυψε ο αξιωματούχος, ότι ο όρος «Ραφίντχα» ήταν εντελώς άγνωστος στην πλειονότητα των Ιρακινών. Πρόκειται για όρο που χρησιμοποιούν για τους σιίτες οι σκληροπυρηνικοί ουαχαμπίτες στη Σαουδική Αραβία. «Εμείς δεν γνωρίζαμε αυτόν τον όρο» μου είπε. «Δεν είναι ιρακινός».

Η πληροφορία ήταν πολύ ενδιαφέρουσα, καθώς έδειχνε ότι οι μαχητές του ISIS λειτουργούν όπως τα αποκαλούμενα από τους βιολόγους «αλλόχθονα είδη» στον κόσμο των φυτών και των ζώων. Δεν είναι «αυτόχθονες» ούτε στο ιρακινό ούτε στο συριακό «οικοσύστημα», αφού δεν έχουν γεννηθεί εκεί. Μερικές φορές βρίσκω χρήσιμες τις μεταφορές από τον κόσμο της φύσης για να περιγράψω γεωπολιτικές και παγκοσμιοποιημένες τάσεις. «Τα αλλόχθονα είδη φυτών αναπτύσσονται εκεί όπου η συνέχεια του φυσικού οικοσυστήματος διακόπτεται τεχνητά, όπως συμβαίνει με τα μεγάλα εργοτάξια ή τους αυτοκινητοδρόμους. Σε μερικές περιπτώσεις προκαλούν σοβαρές οικολογικές διαταραχές, ασκούν μεγάλη πίεση στα αυτόχθονα φυτά και ζώα, ενώ τα απειλούμενα είδη μπορεί να υποκύψουν σε τέτοια πίεση. Αδιαμφισβήτητα, τα επεμβατικά φυτά αλλάζουν το οικοσύστημα και βλάπτουν τη βιοποικιλότητα» διαβάζω σε μια επιστημονική περιγραφή του φαινομένου.

Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να καταλάβεις το ISIS. Πρόκειται για συνασπισμό. Το ένα μέρος του αποτελείται από σουνίτες μουσουλμάνους τζιχαντιστές μαχητές από όλον τον κόσμο: Τσετσενία, Λιβύη, Βρετανία, Γαλλία, Αυστραλία και ιδίως Σαουδική Αραβία. Εξαπλώθηκαν τόσο πολύ και γρήγορα, παρά τους σχετικά μικρούς αριθμούς τους, επειδή οι διαταραγμένες κοινωνίες σε Συρία και Ιράκ επέτρεψαν στους ξένους τζιχαντιστές να φτιάξουν συμμαχίες με κοσμικούς, γηγενείς ιρακινούς και σύρους σουνίτες φυλάρχους και μπααθιστές αξιωματικούς του στρατού, τα παράπονα των οποίων αφορούσαν περισσότερο την εξουσία στο Ιράκ και στη Συρία και λιγότερο θρησκευτικά ζητήματα. Σήμερα το Ισλαμικό Κράτος –ντόπιοι και ξένοι μαζί –ασκεί πιέσεις σε όλους τους ντόπιους σε Ιράκ και Συρία με στόχο την καταπολέμηση της διαφορετικότητας στις άλλοτε πολυπολιτισμικές κοινωνίες και τη μετατροπή τους σε αδύναμες, σκοτεινές, τζιχαντικές φονταμενταλιστικές σουνιτικές κρατικές οντότητες.

Είναι εύκολο να καταλάβεις πόσο εύκολα εξαπλώνεται το Ισλαμικό Κράτος. Ας φανταστούμε τη ζωή ενός πενηντάχρονου ιρακινού σουνίτη από τη Μοσούλη. Πρώτα έλαβε μέρος στον οκταετή πόλεμο ανάμεσα στο Ιράν και στο Ιράκ που έληξε το 1988. Στη συνέχεια συμμετείχε στον πρώτο περσικό πόλεμο του Κόλπου όταν ο Σαντάμ Χουσεΐν εισέβαλε στο Κουβέιτ. Μετά πέρασε μία δεκαετία υπό τις κυρώσεις των Ηνωμένων Εθνών που έβλαψαν τη μεσαία τάξη του Ιράκ. Στη συνέχεια έπρεπε να υποστεί το χάος στο οποίο οδήγησαν οι κυρώσεις, που κατέληξε σε ένα διεφθαρμένο, βάναυσο, φιλοϊρανικό σιιτικό καθεστώς στη Βαγδάτη, καθοδηγούμενο από τον Νούρι αλ Μαλίκι που έκανε ό,τι μπορούσε για να κρατήσει τους σουνίτες φτωχούς και αδύναμους. Αυτό ήταν το κατάλληλο «οικοσύστημα» στο οποίο μπόρεσαν να επέμβουν οι «αλλόχθονες» τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους.

Πώς αντιμετωπίζεται όμως ένα «αλλόχθον είδος»; Οι επιστήμονες τονίζουν ότι «πρέπει να χρησιμοποιηθούν συχνά εντομοκτόνα αλλά με προσοχή» (οι αεροπορικές επιδρομές του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα), με ταυτόχρονη «συνεχή προσπάθεια για την ενδυνάμωση και την προστασία των υγιών τοπικών ειδών» (η προσπάθεια του Ομπάμα να προωθήσει μια κυβέρνηση συνεργασίας στη Βαγδάτη με τη συμμετοχή σιιτών, σουνιτών και Κούρδων).

Τα «εντομοκτόνα» δεν είναι το καλύτερο όπλο

Γενικά μιλώντας, εμείς οι Αμερικανοί το παρακάναμε στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν με τα «εντομοκτόνα» (όπλα και εκπαίδευση), ενώ επενδύσαμε πολύ λίγο στην αναχαίτιση των «αλλόχθονων ειδών» (στην καταπολέμηση της διαφθοράς, στη χρηστή διακυβέρνηση). Θα έπρεπε να πιέσουμε την ιρακινή κυβέρνηση, που διαθέτει πόρους, να παρέχει σε κάθε Ιρακινό ηλεκτρισμό, εργασία, καλύτερη εκπαίδευση, προσωπική ασφάλεια και την αίσθηση ότι δεν έχει σημασία από ποια κοινότητα προέρχονται οι φορείς της εξουσίας. Ετσι ενδυναμώνεις ένα οικοσύστημα από τον κίνδυνο των «αλλόχθονων ειδών».

Συνήθως υπερεκτιμούμε τη στρατιωτική εκπαίδευση και ισχύ, ενώ υποτιμούμε αυτό που οι Αραβες και οι Αφγανοί ζητούν περισσότερο: μια αξιοπρεπή και δίκαιη διακυβέρνηση. Χωρίς αυτήν, δεν μπορούν να υπάρξουν πολίτες αποφασισμένοι να αγωνιστούν και κάθε στρατιωτική εκπαίδευση χάνει την αξία της. Ρωτήστε οποιονδήποτε στρατηγό. ‘Η ακόμη και έναν οποιονδήποτε κηπουρό.