Το ΝΑΤΟ ετοιμάζει Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης στην Ανατολική Ευρώπη

Ενα Σχέδιο Ταχείας Αντίδρασης (Readiness Action Plan – RAP) με σκοπό τη γρήγορη ανάπτυξη δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη και προφανή στόχο την αντιμετώπιση μελλοντικής ρωσικής επιθετικότητας αναμένεται να υιοθετηθεί από τους Συμμάχους στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ που θα πραγματοποιηθεί την προσεχή Πέμπτη και Παρασκευή (4 -5 Σεπτεμβρίου) στην Ουαλία.

Από ελληνικής πλευράς, το παρών θα δώσουν ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ο υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Βενιζέλος και ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Δημήτρης Αβραμόπουλος. Οι τρεις άνδρες δεν θα έχουν αυτή τη φορά να ασχοληθούν με το θέμα των Σκοπίων. Ωστόσο οι νατορωσικές σχέσεις και η εξέλιξή τους θα μπορούσαν να επηρεάσουν την Αθήνα που πορεύεται μεταξύ των δύο «γεωπολιτικών τεκτονικών πλακών».

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις, το RAP θα εστιάζει κυρίως στο θέμα της συλλογικής άμυνας, όπως αυτή προβλέπεται από το περίφημο Αρθρο 5 της Συμμαχίας. Οπως «Το Βήμα» πληροφορείται, τα νατοϊκά σχέδια μιλούν για τη δημιουργία μιας νέας Διακλαδικής Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης, με αυξημένη ετοιμότητα, σε συνδυασμό με την εγκαθίδρυση μιας μονάδας Διοίκησης και Ελέγχου (Command and Control) για την κάλυψη των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών (Πολωνία, Λιθουανία, Εσθονία, Λετονία, Βουλγαρία, Ρουμανία).

Αυτό το διακλαδικό σώμα (Joint Expeditionary Force –JEF) θα περιλαμβάνει δυνάμεις του στρατού ξηράς, του Ναυτικού και της Αεροπορίας. Αναμένεται δε σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες να αριθμεί ως και 10.000 άνδρες. Στην παρούσα φάση και ενώ οι προετοιμασίες εν όψει της Συνόδου στην Ουαλία συνεχίζονται πυρετωδώς, ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στη νέα δύναμη έχουν εκφράσει η Βρετανία, η Λετονία, η Εσθονία, η Λιθουανία, η Νορβηγία και η Δανία. Δεν αποκλείεται δε να συμμετάσχει και ο Καναδάς, μία χώρα που τηρεί σκληρή στάση εναντίον της Μόσχας λόγω της μεγάλης ουκρανικής διασποράς στο έδαφός του. Η νέα διακλαδική δύναμη θα μπορεί να αναπτύσσεται πολύ γρήγορα, εφόσον χρειαστεί, και θα πραγματοποιεί συχνές ασκήσεις στο έδαφος των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.

Ουσιαστικά, με τις επιλογές αυτές, το ΝΑΤΟ θα επιδιώξει να αυξήσει τη φυσική παρουσία του στην Ανατολική Ευρώπη, χωρίς να παραβιάζει, όσο αυτό είναι δυνατό, το πνεύμα και το γράμμα της Founding Act του 1997 με τη Ρωσία. Σε αυτήν γίνεται αναφορά στην αποφυγή στάθμευσης μόνιμων (permanent) νατοϊκών δυνάμεων στην άλλοτε περιοχή του σοβιετικού μπλοκ και συμφωνήθηκε πριν από την πρώτη διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς. Οι ίδιες επιλογές θα επιτρέψουν όμως μια «συνεχή» (continuing) παρουσία σε εκ περιτροπής βάση (rotational basis) που θα καλύπτει μια «ευρύτερη έννοια μόνιμης παρουσίας» σύμφωνα με έκφραση ανώτερου στελέχους της Συμμαχίας που μίλησε στο «Βήμα» υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Ο ουκρανός πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο θα είναι παρών στην Ουαλία, όπου θα συνεδριάσει σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων το Συμβούλιο ΝΑΤΟ – Ουκρανίας. Πληροφορίες αναφέρουν ότι η Αθήνα εξετάζει το ενδεχόμενο να συνδράμει τα νατοϊκά σχέδια με τρεις τρόπους (ναυτική συνοδεία των αμερικανικών πολεμικών πλοίων Aegis, αποστολή επιτελών, παραχώρηση της βάσης του Ακτίου για αεροσκάφη AWACS). Σε ό,τι αφορά δε την παροχή βοήθειας προς το Κίεβο, δεν έχουν ακόμη ληφθεί οριστικές αποφάσεις. Εξετάζονται διάφορα σενάρια, όπως π.χ. η χρηματική συνεισφορά σε κάποιο από τα ειδικά ταμεία (trust funds) ή ενδεχομένως η εκπαίδευση ουκρανών στρατιωτικών.

Η ουκρανική κρίση και οι επιπτώσεις της έχουν διχάσει τους Συμμάχους με έναν τρόπο που ακολουθεί το μοτίβο «Παλαιάς» και «Νέας Ευρώπης»: τα δυτικοευρωπαϊκά κράτη-μέλη δεν επιθυμούν πλήρη ρήξη των σχέσεων με τη Μόσχα, ενώ τα ανατολικοευρωπαϊκά επιθυμούν μια πιο ενεργό και δυναμική απάντηση στις ρωσικές κινήσεις.