Οι ετερόκλητοι σύμμαχοι του ISIS

Από την κατάκτηση της Μοσούλης στις 10 Ιουνίου, το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε (ISIS) δεν συλλέγει μόνο νίκες αλλά και εμπλουτίζει τις τάξεις του. Εκτιμάται ότι ίσως μετρά ήδη 20.000 άνδρες. Το ISIS που είδαμε στα εξαιρετικής βιαιότητας βίντεο που κυκλοφορούν στο Ιντερνετ δεν αποτελούν παρά το τρομακτικό πρόσωπο μιας ευρείας σουνιτικής συμμαχίας που περιλαμβάνει πολυάριθμες ομάδες με ποικίλη ιδεολογία.

Νοσταλγοί του Σαντάμ, παλαιοί μπααθιστές αξιωματικοί

Οι παλαιοί αξιωματικοί του στρατού του Σαντάμ σχημάτισαν ένοπλες ομάδες ύστερα από την αμερικανική εισβολή του 2003 και δεν παρέδωσαν ποτέ τα όπλα τους. Θεωρούν παράνομη την κυβέρνηση της Βαγδάτης και παρέμειναν δραστήριοι ακόμη και μετά την αποχώρηση των τελευταίων αμερικανών στρατιωτών τον Δεκέμβριο του 2011. Οι πιο φανατικοί εντάχθηκαν στον Στρατό του Δρόμου του Νακσαμπάντι, του οποίου επικεφαλής είναι ο Εζάτ Ιμπραήμ αλ Ντούρι, ο πιο υψηλόβαθμος αξιωματούχος του παλαιού καθεστώτος που διαφεύγει ακόμη τη σύλληψη.

Στενός φίλος του Σαντάμ, ο Αλ Ντούρι είναι μέλος των Νακσαμπάντι, μιας αδελφότητας σουφιστών. Το όνομα είναι παραπλανητικό διότι οι σουφιστές είναι θεωρητικά ειρηνικοί αλλά οι Νακσαμπάντι του Ιράκ τροφοδότησαν τις υπηρεσίες πληροφοριών, πολιτικών και στρατιωτικών, του Σαντάμ. Μετά την πτώση του «ραΐς», διεξάγουν τακτικά επιχειρήσεις σε συνεργασία με την Αλ Κάιντα.

Η ευκαιριακή αυτή συμμαχία, που εξυφάνθηκε στις φυλακές όπου οι μπααθιστές ηγέτες ήταν κλεισμένοι μαζί με τζιχαντιστές, διατηρήθηκε μέχρι την εμφάνιση του ISIS. Οπως και το ISIS, ο Στρατός του Δρόμου του Νακσαμπάντι γνωρίζει καλά τη μορφολογία της Συρίας, την οποία χρησιμοποιεί για καιρό ως βάση στα μετόπισθεν.

Η οργάνωση αυτή είναι ο ισχυρότερος και ο καλύτερος σύμμαχος του ISIS στο Ιράκ. Ο Στρατός των Οδηγών, που δρα βόρεια της Βαγδάτης και γύρω από το Ραμάντι, ανήκει στην ίδια κατηγορία των αμετανόητων μπααθιστών, χωρίς όμως να έχει την ίδια επιρροή.

Οι περί των Αδελφών Μουσουλμάνων

Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει ομάδες όπως οι Ταξιαρχίες της Επανάστασης του 1920 ή το Ισλαμικό Μέτωπο για την Ιρακινή Αντίσταση, που βρίσκονται κοντά στους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Ο αρχηγός του ιρακινού κλάδου των Αδελφών Μουσουλμάνων, Χαρέθ αλ Ντάρι, ζει στην Ιορδανία. Οι Αδελφοί του Ιράκ, που αντιτίθενται στην Αλ Κάιντα, συμμετείχαν στη δημιουργία της σουνιτικής πολιτοφυλακής Σάχουα, που χρηματοδοτήθηκε και εξοπλίστηκε από τις ΗΠΑ για να πολεμήσει τους τζιχαντιστές. Ως αντίποινα, η Αλ Κάιντα δολοφόνησε τον ανιψιό του Αλ Ντάρι το 2009. Επισήμως η Αδελφότητα απαγορεύει κάθε είδους επιχείρηση αυτοκτονίας.

Σουνιτικά οπλισμένα γκρουπούσκουλα

Στην τρίτη κατηγορία ανήκει η πληθώρα των οπλισμένων σουνιτικών γκρουπούσκουλων, με μπααθιστικές ή ισλαμιστικές τάσεις και τοπική επιρροή, που πήραν τα όπλα κατά των Αμερικανών μετά το 2003. Μετά την αποχώρηση των αμερικανών στρατιωτών τα περισσότερα είτε εντάχθηκαν στη Σάχουα είτε βρίσκονταν εν υπνώσει.

Εκτός από τον Στρατό του Δρόμου του Νακσαμπάντι, που συμμάχησε με το ISIS από την πρώτη στιγμή, όλες αυτές οι ομάδες εντάχθηκαν στον συνασπισμό του οποίου ηγείται το ISIS μετά τις μεγάλες διαδηλώσεις των αρχών του 2013 που κατήγγειλαν την περιθωριοποίηση, την καταπίεση και τις αδικίες τις οποίες υφίσταται η κοινότητα των σουνιτών από την κυβέρνηση Μαλίκι.

Οι φύλαρχοι των επαναστατικών συμβουλίων

Την τελευταία κατηγορία συνθέτουν οι επικεφαλής των φυλών στους κόλπους των επαναστατικών στρατιωτικών συμβουλίων που είδαν το φως σε όλες σχεδόν τις σουνιτικές πόλεις του Ιράκ μετά τη βίαιη διάλυση των διαδηλώσεων. Το εύρος αυτού του συνασπισμού είναι τόσο μεγάλο που είναι δύσκολο να βρεθούν κοινά σημεία ανάμεσα στα μέλη του πέρα από το ότι είναι σουνίτες και πολύ ριζοσπαστικοποιημένοι.

Ο ISIS δύσκολα θα μπορέσει να κρατήσει όλα τα εδάφη που κατέλαβε πρόσφατα χωρίς τη βοήθεια όλων των παραπάνω κατηγοριών και χωρίς τη σιωπηρή συμφωνία μέρος του πληθυσμού. Οι τζιχαντιστές άλλωστε έχουν ανάγκη τις ειδικές ικανότητες που διαθέτουν οι παλαιοί μπααθιστές αξιωματικοί αν θελήσουν να χρησιμοποιήσουν μερικά από τα όπλα που έκλεψαν από τον στρατό. Επίσης, όσο πλησιάζουν προς τη Βαγδάτη έχουν ανάγκη την καλή γνώση της περιοχής που μόνο οι ντόπιοι διαθέτουν.

Συμμαχώντας με τους τζιχαντιστές, οι σουνίτες του Ιράκ έκαναν μια «συμφωνία με τον διάβολο». «Πολλοί φοβούνται τον ISIS αλλά τον ανέχονται διότι η κατάστασή μας έχει γίνει απαράδεκτη» λέει ένας κάτοικος της Μοσούλης. «Είμαστε παγιδευμένοι ανάμεσα σε έναν ιρακινό ηγέτη που τυραννά και ταπεινώνει τους σουνίτες του Ιράκ και σε έναν σύρο ηγέτη που έχει αποφασίσει να εξολοθρεύσει τους σουνίτες της Συρίας. Αυτό ριζοσπαστικοποίησε τον πληθυσμό».