«Κουμπί πανικού» εναντίον της βίας κατά γυναικών

Η Μαρία δεν μπαίνει ποτέ στο γραφείο, στο όμορφο διαμέρισμα του δεύτερου ορόφου που μοιραζόταν κάποτε με τον άνδρα της. Πίσω από την πόρτα, που την έχει πάντα κλειδωμένη, είναι το δωμάτιο όπου εκείνος τη χτυπούσε, ξανά και ξανά. Εχει ακόμη στο σώμα της τα σημάδια της βίας.

«Μια μέρα με άρπαξε από τα μαλλιά και χτύπησε το πρόσωπό μου στον καθρέφτη» λέει. Ενα μεγάλο κομμάτι του γυαλιού λείπει.

Ηταν παντρεμένοι έξι χρόνια όταν άρχισε να τη δέρνει. Στην αρχή η Μαρία δεν μιλούσε. «Ηταν ο έρωτας της ζωής μου. Τον αγαπούσα τόσο πολύ» λέει, και τα μάτια της γεμίζουν δάκρυα. «Μετά άρχισε να με χτυπάει και αυτό κράτησε τέσσερα χρόνια».

Η Μαρία ζει στην παραθαλάσσια πόλη Βιτόρια, στη Βραζιλία. Είναι μία από τις 40 γυναίκες που έχουν ένα κινητό «κουμπί πανικού» – μέρος ενός πιλοτικού προγράμματος για τον περιορισμό της οικογενειακής βίας.

Ακόμη και μετά το διαζύγιο και τα ασφαλιστικά μέτρα ο πρώην σύζυγος της Μαρίας εμφανιζόταν στο σπίτι και την απειλούσε. Μια μέρα έβγαλε ένα μαχαίρι. Μετά από αυτό το περιστατικό, το δικαστήριο αποφάσισε να της χορηγήσει το κουμπί πανικού. Οταν ενεργοποιείται η συσκευή εκπέμπει ένα σήμα GPS και ενεργοποιεί ένα μικρόφωνο, ηχογραφώντας τις συνομιλίες γύρω από το θύμα – οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν αργότερα ως αποδεικτικά στοιχεία στο δικαστήριο.

Λίγο καιρό αφότου το πήρε, η Μαρία αναγκάστηκε να το χρησιμοποιήσει. Μια μέρα ο πρώην άνδρας της εμφανίστηκε, φωνάζοντας και απειλώντας την από τον δρόμο, κάτω από το μπαλκόνι της. Το αποτέλεσμα ήταν άμεσο. «Η αστυνομία έφτασε σε τέσσερα λεπτά» λέει.

Ο πρώην σύζυγός της καταδικάστηκε σε 21 ημέρες στη φυλακή για παραβίαση της περιοριστικής εντολής. Δεν την ενόχλησε ξανά.

Σύμφωνα με τις Αρχές μέσα σε έναν χρόνο υπάρχουν ήδη πέντε καταδίκες χάρη στο κουμπί πανικού. Δεν είναι τυχαίο που το πρόγραμμα εφαρμόζεται στη Βιτόρια – η πόλη έχει το υψηλότερο ποσοστό δολοφονιών γυναικών στη Βραζιλία.

Οι «γυναικοκτονίες» διαπράττονται σε συντριπτικό ποσοστό μέσα στο σπίτι. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του 2010, 13,2 για κάθε 100.000 γυναίκες δολοφονήθηκαν στη Βιτόρια, αριθμός τριπλάσιος από τον εθνικό μέσο όρο του 4,4, που είναι ήδη υψηλός. Στις ΗΠΑ δολοφονήθηκαν 2,1 γυναίκες για κάθε 100.000.

Τα κουμπιά πανικού έχουν διανεμηθεί σε γυναίκες που έχουν ήδη κερδίσει ασφαλιστικά μέτρα – συνήθως από πρώην συντρόφους ή συζύγους. Η συσκευή είναι μικρότερη από ένα κινητό τηλέφωνο. Οι γυναίκες τη φορούν σε ελαστική ζώνη κάτω από τα ρούχα τους. Οταν το θύμα την ενεργοποιεί, κρατώντας πατημένο ένα μικρό κουμπί για τρία δευτερόλεπτα, η συσκευή στέλνει ένα σήμα GPS. Αυτό ενεργοποιεί έναν συναγερμό στο αστυνομικό τμήμα, που διαχειρίζεται το πρόγραμμα.

Η ειδοποίηση αποστέλλεται στη συνέχεια στα smartphones τεσσάρων ομάδων αστυνομικών που έχουν εκπαιδευθεί για τέτοια περιστατικά. Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τους αξιωματούχους, οι αστυνομικοί έχουν φτάσει στο συμβάν σε λιγότερο από 10 λεπτά κάθε φορά.

Οι ειδικοί λένε ότι το κουμπί πανικού λειτουργεί σε πολλά επίπεδα. Η δρ Σόνια Λίρα είναι γυναικολόγος στο νοσοκομείο Jayme Santos Neves στη Βιτόρια. Υπήρξε και η ίδια θύμα ενδοοικογενειακής βίας, άγριων ξυλοδαρμών από τον πρώην σύζυγό της, επί εννέα χρόνια. «Κάποιες φορές έμενα στο κρεβάτι για 10 ή 15 ημέρες. Αλλαζα όλα τα ραντεβού με τους ασθενείς μου, μέχρι να εξαφανιστούν τα σημάδια από το σώμα μου» λέει.

Πιστεύει ότι το κουμπί πανικού δεν βοηθάει μόνο να σταματήσει η βία, αλλά δίνει επίσης στις γυναίκες την ασφάλεια που χρειάζονται για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους. «Αν είχα το κουμπί πανικού, θα είχα σταθεί στα πόδια μου πιο γρήγορα, χωρίς να φοβάμαι συνεχώς ότι μπορεί να κάνει κακό σε εμένα ή στα παιδιά μου» λέει.

Για τη Μαρία το κουμπί σημαίνει ότι έχει πλέον την αυτοπεποίθηση να βγαίνει έξω από το σπίτι της. Τώρα βγάζει τον σκύλο για περίπατο και πηγαίνει με τα πόδια στη δουλειά.