Χεζμπολάχ: η ίδρυση και η δράση του λιβανέζικου «Κόμματος του Θεού»

Με δεδομένη την συμμετοχή μαχητών της Χεζμπολάχ στην εμφύλια σύρραξη που μαίνεται στη Συρία – στο πλευρό των καθεστωτικών δυνάμεων του προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ -, η λιβανέζικη αυτή οργάνωση ήρθε ξανά στο προσκήνιο της επικαιρότητας.

Η Χεζμπολάχ ( σημαίνει «το Κόμμα του θεού» ) είναι μια ισχυρή κομματική, στρατιωτική και κοινωνική οργάνωση την οποία συγκροτούν ισλαμιστές σιίτες μουσουλμάνοι. Παίζει ταυτόχρονα πολλούς ρόλους, κι αυτό είναι το «μυστικό» της δημοφιλίας της μεταξύ των σιιτών. Είναι και στρατός, και Κράτος Πρόνοιας, και κόμμα που συμμετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή της χώρας, ενίοτε και στην κυβέρνηση.

Αναπτύχθηκε εντυπωσιακά με την οικονομική στήριξη του θεοκρατικού Ιράν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και ο στόχος της ήταν αρχικά να εκδιώξει τα ισραηλινά στρατεύματα κατοχής από το νότιο Λίβανο – οι Ισραηλινοί αποχώρησαν το 2000, γεγονός στο οποίο σε μεγάλο βαθμό συνέβαλε η δράση του ένοπλου τμήματος της Χεζμπολάχ που ονομάζεται «Ισλαμική Αντίσταση».

Η εχθρότητα προς το Ισραήλ παραμένει καθοριστικό στοιχείο της οργάνωσης, η δημοτικότητα της οποίας κορυφώθηκε το 2000. Αλλά έπεσε ξανά το 2006, τουλάχιστον μεταξύ των φιλοδυτικών Λιβανέζων, όταν βρέθηκε στο επίκεντρο μιας καταστροφικής σύρραξης με το Ισραήλ που ακολούθησε την αιχμαλωσία δυο Ισραηλινών στρατιωτών.

Η Χεζμπολάχ υπήρξε ο ισχυρότερος εταίρος του φιλοσυριακού συνασπισμού της αντιπολίτευσης που αντιτάχθηκε στην φιλοδυτική κυβέρνηση του πρώην πρωθυπουργού Σαάντ Χαρίρι την περίοδο 2009 – 2011.

Σήμερα διαθέτει 12 έδρες στο κοινοβούλιο ( επί συνόλου 128 ) και δύο υπουργούς στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας του νυν πρωθυπουργού Νατζίμπ Μικάτι. Στο παρελθόν έχει επανειλημμένα μπλοκάρει την εκλογή νέου προέδρου της χώρας μποϋκοτάροντας τις συνεδριάσεις της Βουλής. Μέλη της φέρονται εμπλεκόμενα στην δολοφονία του Κροίσου μεγαλοεργολάβου και τέως πρωθυπουργού Ραφίκ Χαρίρι, στις 14 Φεβρουαρίου 2005 – η ίδια η οργάνωση ρίχνει την ευθύνη για τη δολοφονία στο Ισραήλ.

Οι ΗΠΑ παρουσιάζουν τη Χεζμπολάχ ως τρομοκρατική οργάνωση, κατηγορώντας την ότι έχει αποσταθεροποιήσει το Λίβανο. Το κίνημα λειτουργούσε για πολύ καιρό με την ευλογία της γειτονικής Συρίας, προστατεύοντας τα συριακά συμφέροντα στο Λίβανο.

Από την έναρξη του συνεχιζόμενου συριακού εμφυλίου το 2011, η Χεζμπολάχ σταθερά διακηρύσσει την στήριξη της προς τον πρόεδρο Μπασάρ Αλ Ασάντ και ένοπλα μέλη της έχουν περάσει τα σύνορα για να πολεμήσουν τους επαναστάτες. Επίσης παρέχει εκπαίδευση και υλικοτεχνική υποστήριξη σε κυβερνητικές συριακές δυνάμεις.

Παράλληλα με την πολιτική της επιρροή, η Χεζμπολάχ εξασφαλίζει ευρεία απήχηση και δημοτικότητα με την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και ιατρικής περίθαλψης. Έχει επίσης έναν τηλεοπτικό σταθμό με επιρροή, τον Αλ Μανάρ.

Η μεγαλύτερη πρόκληση για τη Χεζμπολάχ ήρθε στα μέσα τού 2006 όταν οι πολεμιστές της αιχμαλώτισαν δυο ισραηλινούς στρατιώτες σε μια διασυνοριακή επίθεση κατά την οποία σκότωσαν αρκετούς άλλους. Το περιστατικό πυροδότησε έναν άγριο πολύμηνο πόλεμο με το Ισραήλ. Εχοντας επιβίωση μιας μαζικής, στρατιωτικής επίθεσης, η Χεζμπολάχ διακήρυξε τη νίκη της, γεγονός που ενίσχυσε τη φήμη της σε πολλές χώρες του Αραβικού Κόσμου.

Οι επικριτές της , ωστόσο, την κατηγορούν ότι προκάλεσε την μαζική καταστροφή με την οποία το Ισραήλ αποδυνάμωσε το Λίβανο.

Παρά τα δύο ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών ( το 1559 που πέρασε το 2004 και το 1701 που σταμάτησε τον πόλεμο) που καλούσαν για αφοπλισμό των πολιτοφυλακών της στο Λίβανο, η στρατιωτική δύναμη της Χεζμπολάχ παραμένει άθικτη.

Η Χεζμπολάχ ιδρύθηκε το 1982 από μια ομάδα λιβανέζων σιιτών κληρικών μετά από την μαζική ισραηλινή εισβολή στο Λίβανο, που οδήγησε στην εκδίωξη του Γιασέρ Αραφάτ και της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης από τη χώρα.

Την εποχή εκείνη ο σημερινός ηγέτης ( γενικός γραμματέας ) της Χεζμπολάχ, σεΐχης Χασάν Νασράλα, ήταν μόλις 22 ετών και συνέδραμε ένα σώμα 2,000 Ιρανών εθελοντών, εγκατεστημένων στη κοιλάδα Μπεκάα του Λιβάνου, που είχαν έρθει για να πολεμήσουν τους Ισραηλινούς.

Η Χαζμπολάχ αρχικά οραματιζόταν για το Λίβανο ένα θεοκρατικό κράτος στα πρότυπα του Ιράν, αλλά η ιδέα εγκαταλείφθηκε αργότερα χάριν μιας πιο ρεαλιστικής προσέγγισης. Τα στελέχη της ζητούν την καταστροφή του Ισραήλ.

Το 1983 ένοπλοι που αργότερα εντάχθηκαν στη Χεζμπολάχ σχεδίασαν μια αιματηρότατη βομβιστική επίθεση που στοίχησε τη ζωή 241 Αμερικανών πεζοναυτών στη Βηρυτό.Η Χεζμπολάχ υιοθέτησε επίσης την τακτική της απαγωγής δυτικών ομήρων, μέσω ολιγομελών ένοπλων ομάδων που συνεργάζονται με την οργάνωση.

Η Χεζμπολάχ αποσκοπούσε πάντοτε στην εξάπλωση του ισλαμικού τρόπου ζωής. Τον πρώτο καιρό της ύπαρξης της, οι ηγέτες της επέβαλλαν αυστηρούς κώδικες ισλαμικής συμπεριφοράς σε πόλεις και χωριά στα νότια της χώρας – μια κίνηση που δεν ήταν δημοφιλής στο σύνολο των κατοίκων.

Σήμερα πάντως η οργάνωση λέει ότι το ισλαμικό της όραμα δε συνιστά «κρυφή ατζέντα» για την επιβολή θεοκρατικού καθεστώτος σε όλους τους Λιβανέζους.