Εκλογές, σαν να λέμε ώρα για λαϊκισμό. Και δεν είναι μόνο ο 77χρονος Σίλβιο Μπερλουσκόνι που παίζει το τελευταίο χαρτί με την υπόσχεση να γυρίσει πίσω στον κόσμο τα 4 δισ. ευρώ που πλήρωσαν πέρυσι σε φόρους για τα ακίνητα. Ο πιο επιτυχημένος λαϊκιστής λέγεται Μπέπε Γκρίλο. Ο τηλεστάρ κωμικός άρχισε ένα κίνημα διαμαρτυρίας που καλπάζει, με δημοσκοπικό ποσοστό ως και 20%, στις κάλπες που στήνονται σήμερα και αύριο στην Ιταλία. Ποιος τον φοβάται; Ολοι οι πολιτικοί. Ο Γκρίλο βρίζει τους πάντες, δεν συνεργάζεται με κανέναν, νοσταλγεί τη λιρέτα και ψαρεύει ψήφους από κάθε αγανακτισμένο. Οι λεγεώνες των νέων βουλευτών που θα στείλει στη Ρώμη θα κάνουν λυσσαλέα αντιπολίτευση στην επόμενη κυβέρνηση. Αυτή θα είναι, πλην συγκλονιστικού απροόπτου, κεντροαριστερή. Πρώτο σε όλες τις δημοσκοπήσεις είναι το Δημοκρατικό Κόμμα του Πιερ Λουίτζι Μπερσάνι.

Το αντισυστημικό Κίνημα 5 Αστέρων του 64χρονου Γκρίλο είναι τρίτη δύναμη, καθόλου άσχημα για ένα κόμμα που ξεκίνησε από το Ιnternet το 2008. Ο γενοβέζος ηθοποιός έκανε πάταγο όταν διοργάνωσε το πανεθνικό χάπενινγκ «V-Day» («Vaffanculo Day» –«Μέρα τού άντε γ***θείτε»), με αποδέκτες όλα τα κόμματα και τους επαγγελματίες πολιτικούς. Και έχει ήδη χαρακτηριστεί «ο πιο αντισυστημικός πολιτικός της Ευρώπης».


«Είναι η μεγαλύτερη έκπληξη: μπορεί να μαζέψει 15%-20% των ψήφων και να στείλει 80-100 ανθρώπους του στη Βουλή. Αυτό θα κάνει το μετεκλογικό παιχνίδι πολύ πιο ανοιχτό και απρόβλεπτο» λέει στο «Βήμα» ο Φίλιπο Τρονκόνι, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνιας.
Αλλά πάνω από όλα θα επιβεβαιώσει την απέχθεια του κόσμου για την πολιτική τάξη. «Το μήνυμα που στέλνει βασίζεται στη βίαιη επίθεση κατά των πολιτικών –χωρίς διάκριση ανάμεσα σε αριστερούς και δεξιούς –για τα σκάνδαλα διαφθοράς, την αδιαφανή χρηματοδότηση των κομμάτων και την υποταγή στη σκληρή λιτότητα που επιβάλλει η ΕΕ. Ο Γκρίλο λέει ότι θα προωθήσει δημοψήφισμα για έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ, κάτι που δεν επιτρέπεται, βέβαια, από τις ευρωπαϊκές Συνθήκες και από το Σύνταγμα της Ιταλίας» λέει ο Τρονκόνι.
Στις δημοσκοπήσεις Μπερσάνι και Μπερλουσκόνι έχουν πιάσει ταβάνι, στο 35% και στο 29% αντίστοιχα. Ο Μόντι έχει πέσει στο 10%. Ο μόνος που ανεβαίνει συνεχώς, από το 18 προς το 20%, είναι ο Γκρίλο.

«Υπόσχεται ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, επίδομα ανεργίας 1.000 ευρώ για τρία χρόνια, αύξηση των δαπανών για την Υγεία, την Παιδεία και τα δημόσια έργα, λιγότερους φόρους για όλους. Το πρόγραμμά του περιλαμβάνει μια γερή δόση προστατευτισμού στην οικονομία. Με μήνυμα «Στείλτε τους όλους στα σπίτια τους!», είναι ένα κίνημα καταγγελτικής διαμαρτυρίας, με απήχηση σε κόσμο που έχει μπουχτίσει με τα παραδοσιακά κόμματα, συμπεριλαμβανομένου του Μόντι. Κατά παράδοξο τρόπο, ο ίδιος ο Γκρίλο δεν είναι καν υποψήφιος. Θα αρκεστεί να επηρεάζει τους δικούς του από τα παρασκήνια» μας λέει ο Φάμπιο Φρανκίνο, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Μιλάνο.
Η «ελληνική τραγωδία» έπαιξε τον δικό της ρόλο στην προεκλογική μάχη, με τον Μόντι να κατηγορεί τον Γκρίλο ότι «με τις φωνές και τον λαϊκισμό του θέλει να μετατρέψει την Ιταλία σε νέα Ελλάδα». Εκείνος απάντησε ότι «την ελληνική κρίση τη δημιούργησαν ο Μόντι και οι όμοιοί του». «Δεν θα χαθούμε αν βγούμε από το ευρώ, το πιο σημαντικό είναι να βγουν από τη μέση οι πολιτικοί που μας κατάκλεψαν» είπε ο Γκρίλο στην τελευταία προεκλογική ομιλία του στη Ρώμη.
Επόμενος πρωθυπουργός θα είναι κατά πάσα πιθανότητα ο Μπερσάνι, συμφωνούν οι περισσότεροι αναλυτές. Θα επιχειρήσει να συνεργαστεί με τον κεντρώο Μόντι για δύο λόγους. Πρώτον, για να εξισορροπήσει την επιρροή της αριστερής πτέρυγας του κόμματός του και, δεύτερον, γιατί ο τεχνοκράτης «προφεσόρε» είναι ο εγγυητής των δεσμεύσεων της Ιταλίας απέναντι στην ΕΕ, ο άνθρωπος που καθησυχάζει τις αγορές και τους διεθνείς επενδυτές. «Ο Μόντι θα μπορούσε να παίξει αυτόν τον ρόλο είτε ως τσάρος της οικονομίας είτε ως υπουργός Εξωτερικών είτε ως νέος πρόεδρος της Δημοκρατίας» λέει στο «Βήμα» ο Αλμπέρτο Μαρτινέλι, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου.
Το ευρω-ιερατείο, επιχειρηματίες, βιομήχανοι και τραπεζίτες τον έχουν περί πολλού, η απόδοση όμως των μέτρων Μόντι ελέγχεται: ύφεση, ανεργία στο 11% (35% στους νέους), τεράστιο ιδιωτικό χρέος σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Δεν είναι περίεργο που η δημοτικότητά του έχει πέσει στα τάρταρα από το 65% που είχε όταν αντικατέστησε άρον-άρον τον Μπερλουσκόνι, τον Νοέμβριο του 2011.
Οπως πάντα, τα δύσκολα θα αρχίσουν μόλις κλείσουν οι κάλπες. Εχει ο Μπερσάνι λύση για να βγάλει από την κρίση την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης; Μπορεί να συνεχίσει τη λιτότητα που απαιτούν Βερολίνο και Βρυξέλλες χωρίς να πειράξει άλλο μισθούς και συντάξεις, όπως υπόσχεται; Επί Μόντι το έλλειμμα έπεσε από 4,2% στο 2,9% του ΑΕΠ, κάτω από το πλαφόν του Μάαστριχτ. Αλλά το δημόσιο χρέος (1,9 τρισ. ευρώ) είναι το μεγαλύτερο σε σχέση με το ΑΕΠ στην Ευρώπη, μετά το ελληνικό.

«Είναι βέβαιον ότι το PD θα είναι πρώτο σε ψήφους στις εκλογές. Δεν είμαι τόσο βέβαιος ότι ο Μπερσάνι έχει σαφές και πειστικό πρόγραμμα για να βγάλει την Ιταλία από την κρίση, αλλά καμία εθνική κυβέρνηση δεν μπορεί να το καταφέρει αυτό από μόνη της» λέει στο «Βήμα» ο Φράνκο Παβοντσέλο, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και πρόεδρος του αγγλόφωνου Πανεπιστημίου John Cabot της Ρώμης.
Υπάρχουν πολλά ερωτηματικά για τις μετεκλογικές συμμαχίες, για τη σταθερότητα και για τη μακροβιότητα της νέας κυβέρνησης. Το μόνο σίγουρο; «Η επόμενη Βουλή δεν θα είναι εύκολα διαχειρίσιμη επειδή θα μπουν πολλοί νέοι και άπειροι βουλευτές, ιδίως από το κίνημα του Γκρίλο, που είναι αποφασισμένοι να κάνουν ολομέτωπη επίθεση στην πολιτική τάξη. Η απειλή για κωλυσιεργίες και παρεμπόδιση του έργου της κυβέρνησης προέρχεται περισσότερο από τον Γκρίλο παρά από τον Μπερλουσκόνι» μας λέει ο Μαρτινέλι.
Εν τω μεταξύ ο κίνδυνος της οικονομικής κατάρρευσης στον Νότο της Ιταλίας είναι υπαρκτός. Στην Καλαβρία εκατοντάδες οικογένειες ζουν με κομμένο ρεύμα γιατί δεν έχουν να πληρώσουν τους λογαριασμούς. Βιοτεχνίες και βιομηχανίες βάζουν λουκέτο κάθε μέρα. Σχεδόν 150.000 θέσεις εργασίας έχουν χαθεί –329.000 νέοι κάτω των 25 έχουν μείνει άνεργοι. Περισσότεροι από 1,4 εκατ. άνθρωποι έφυγαν για να βρουν κάπου αλλού καλύτερη τύχη. Σήμερα 10,3 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας στην Ιταλία.
Πέντε υποψήφιοι, πέντε ατζέντες, αμέτρητες υποσχέσεις εν μέσω κρίσης

ΠΙΕΡ ΛΟΥΙΤΖΙ ΜΠΕΡΣΑΝΙ – Δημοκρατικό Κόμμα (PD)
  • Μείωση στον φόρο ακίνητης περιουσίας και στον φόρο που παρακρατείται από εργαζομένους με παιδιά. Μείωση του ΦΠΑ που έχει αυξηθεί σε 23%.
  • Χορήγηση υπηκοότητας στα παιδιά παράνομων μεταναστών τα οποία έχουν γεννηθεί στη χώρα. Περισσότερα δικαιώματα σε όσους έχουν άδεια παραμονής και μέτρα κατά της παράνομης μετανάστευσης.
  • Θέσπιση κατώτατου μισθού. Μείωση του εργατικού κόστους για τις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις για να τονώσει τις προσλήψεις.
  • Σκληροί νόμοι κατά της Μαφίας και της διαφθοράς που κοστίζει στο ιταλικό Δημόσιο 60 δισ. ευρώ τον χρόνο.
  • Μεγαλύτερη απορροφητικότητα των κονδυλίων από την ΕΕ για την έρευνα και την ανάπτυξη.
ΣΙΛΒΙΟ ΜΠΕΡΛΟΥΣΚΟΝΙ – Λαός Ελευθερίας (PDL)

  • Κατάργηση του φόρου ακίνητης περιουσίας (IMU) που επέβαλε ο Μόντι και επιστροφή στους Ιταλούς του φόρου που πλήρωσαν για την πρώτη κατοικία το 2012.
  • Τεράστιο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας για τη μείωση του χρέους.
  • Επαναφορά του νόμου για τις ευέλικτες εργασιακές σχέσεις. Φορολογικά κίνητρα για να αυξηθεί η απασχόληση των νέων.
  • Κατάργηση του περιφερειακού φόρου στις επιχειρήσεις. Απόρριψη της πρότασης για τον λεγόμενο «φόρο στους πλουσίους» με τα πολύ υψηλά εισοδήματα.
  • Υπογραφή συμφωνιών με την Ελβετία για να φορολογηθούν οι καταθέσεις των ιταλών πολιτών. Λέει ότι το Δημόσιο θα εισπράξει έτσι περί τα 30 δισ. ευρώ.

ΜΠΕΠΕ ΓΚΡΙΛΟ – Κίνημα 5 Αστέρων (MoVimento 5 Stelle)

  • Διεξαγωγή δημοψηφίσματος στο εγγύς μέλλον για την έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ. Είναι υπέρ της μονομερούς διαγραφής του χρέους.
  • Μείωση των μισθών βουλευτών και γερουσιαστών με προσαρμογή στον μέσον όρο των απολαβών των πολιτών.
  • Κατάργηση του φόρου ακίνητης περιουσίας για την πρώτη κατοικία και μείωση του ελλείμματος με «ανελέητο πόλεμο στην κρατική σπατάλη».
  • Μείωση του κόστους για το ηλεκτρικό ρεύμα, τις τηλεπικοινωνίες και τις συγκοινωνίες. Λέει ότι τα νοικοκυριά πληρώνουν απαράδεκτα υψηλούς λογαριασμούς.
  • Ανοιχτή κάλυψη κάθε πολιτικής συνεδρίασης μέσω Internet και δημοσίευση νομοσχεδίων στο Διαδίκτυο προκειμένου να εκφέρουν την άποψή τους οι πολίτες.

ΜΑΡΙΟ ΜΟΝΤΙ – Επιλογή Πολιτών (Scelta Civica)

  • Σταθερή προσήλωση σε ένα πακέτο σκληρής λιτότητας 26 δισ. ευρώ για τρία χρόνια με περικοπές 3,8 δισ. ευρώ στην Υγεία και στα ασφαλιστικά ταμεία.
  • Εξορθολογισμός και μείωση των δημοσίων δαπανών, με εξαίρεση εκείνες για τις υποδομές, την έρευνα και την Παιδεία.
  • «Στοχευμένες φοροελαφρύνσεις» για την ανακούφιση των πιο αδύναμων στρωμάτων της κοινωνίας και των ανέργων.
  • Μονιμοποίηση του φόρου για την πρώτη κατοικία, που φέρνει στα δημόσια ταμεία 4 δισ. ευρώ τον χρόνο.
  • Αποκρατικοποιήσεις και αυστηρά μέτρα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που ανέρχεται σε 120 δισ. ευρώ ετησίως.

ΝΙΚΙ ΒΕΝΤΟΛΑ – Αριστερά, Οικολογία, Ελευθερία (SEL)

  • Αύξηση στη φορολόγηση της μεγάλης περιουσίας και κατάργηση του φόρου ακίνητης περιουσίας για την πρώτη κατοικία. Μείωση του επιτοκίου στα τρέχοντα δάνεια.
  • Θέσπιση των ενώσεων ομοφυλοφίλων ζευγαριών «για να τύχει αναγνώρισης και ο δεσμός του». Είναι ο πρώτος ανοιχτά δηλωμένος ομοφυλόφιλος πολιτικός.
  • Κατάργηση των μεταρρυθμίσεων Μόντι για τα εργασιακά και υπογραφή συλλογικών συμβάσεων με τους εργοδότες.
  • Κατάργηση των περικοπών της κυβέρνησης Μόντι στο Δημόσιο επειδή «τέτοια μέτρα τιμωρούν τους πολίτες και βαθαίνουν την ύφεση».
  • Ψήφιση νόμων για την προστασία του περιβάλλοντος και την πράσινη ανάπτυξη.


Αντρέα Τέτι: «Ιταλία, όπως Ελλάδα, Ισπανία,Πορτογαλία»
«Η Ιταλία στενάζει από μια οικονομική κρίση μόνο ελάχιστα καλύτερη από αυτήν των μεσογειακών εξαδέλφων μας στην Ελλάδα και στην Ισπανία. Το ίδιο βαθιά είναι η απόρριψη του κόσμου για τους επαγγελματίες της πολιτικής» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Αντρέα Τέτι, ιταλός καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν στη Σκωτία.

«Υπάρχουν τεράστια κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που πρέπει να λυθούν, αλλά κανένα από τα μεγάλα κόμματα δεν έχει πειστικές πολιτικές προτάσεις για την ανάπτυξη ή για την καταπολέμηση της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής, για να μη μιλήσουμε για τη χρόνια ανικανότητα και απροθυμία να εφαρμόσουν τις προεκλογικές εξαγγελίες τους. Η αποτυχία αλλαγής του εκλογικού νόμου –που οδηγεί μονίμως σε αστάθεια και χειραγωγείται με μεγάλη ευκολία από τα κόμματα και από το οργανωμένο έγκλημα –συμβολίζει αυτό το τέλμα.

Το πιθανότερο είναι ότι ο επόμενος κυβερνητικός συνασπισμός θα συνεχίσει την ίδια πολιτική με τους προηγούμενους αφήνοντας στη μοίρα τους τους εργαζομένους και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να συνθλίβονται από τους φόρους και τις περικοπές, ενώ οι πολιτικοί, που βουλιάζουν κάθε μέρα σε όλο και πιο βρώμικα σκάνδαλα, δεν μειώνουν τις πλουσιοπάροχες αποδοχές τους.

Τα αδιέξοδα στην Ιταλία –σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο –είναι ολοφάνερα παρόμοια με αυτά στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία και στην Ισπανία. Αλλά οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης τρέφουν ακόμη ψευδαισθήσεις νομίζοντας ότι αυτά δεν είναι και δικά τους προβλήματα. Οπως στον Νότο, οι εταίροι μας στον Βορρά ήταν ανίκανοι να βρουν οικονομικές λύσεις που δεν θα καταδικάζουν στη φτώχεια εκείνους που δεν προκάλεσαν την κρίση. Ούτε μπόρεσαν να αντιδράσουν πολιτικά στην αποξένωση και στην περιθωριοποίηση εκείνων που πλήρωσαν το πιο βαρύ τίμημα για την κρίση.

Το αποτέλεσμα είναι μια επικίνδυνη πολιτική ριζοσπαστικοποίηση, όπως φαίνεται από την άνοδο του λαϊκισμού, στην Αριστερά και στη Δεξιά, σε πολλές χώρες της ΕΕ. Αν δεν κάνουν κάτι για αυτή την απειλή, οι πολιτικές ελίτ της Ευρώπης θα τη βρουν με πολύ δυσάρεστους τρόπους μπροστά τους» μας λέει ο Τέτι.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ