Ξυπνούν τα φαντάσματα των σινοϊαπωνικών πολέμων

Εθνικιστική ρητορεία, τεράστια γεωστρατηγικά συμφέροντα, μνήμες πολέμου από ένα σκληρό μιλιταριστικό παρελθόν, εκατέρωθεν διπλωματικές απειλές, ακόμη και παρέμβαση του αμερικανού υπουργού Εθνικής Αμυνας επεφύλασσαν οι τελευταίες εβδομάδες για δύο από τις μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο: την Κίνα και την Ιαπωνία. Αλλοτε θανάσιμοι εχθροί, σήμερα στενοί οικονομικοί εταίροι, τα δύο κράτη ερίζουν για την κυριότητα οκτώ ακατοίκητων, αλλά πιθανώς πλούσιων σε κοιτάσματα πετρελαίου, βραχονησίδων στην Ανατολική Κινεζική Θάλασσα, γνωστών ως Σενκάκου στην Ιαπωνία και Ντιαόγιου στην Κίνα, με συνολική έκταση μόλις επτά τετραγωνικά χιλιόμετρα και μοναδικούς επισκέπτες ψαράδες ή υπερεθνικιστές ακτιβιστές. Αφορμή αυτή τη φορά στάθηκε το ότι η Ιαπωνία αγόρασε, όπως ανακοίνωσε, τρεις εκ των βραχονησίδων από τους ιδιώτες ιδιοκτήτες τους, αντί 20 εκατ. ευρώ. Σχετικά «χαμηλή» τιμή για τα φαντάσματα των σινοϊαπωνικών πολέμων, που ξύπνησαν σε περιβάλλον διεθνούς οικονομικής κρίσης. Και ενώ ο νέος αγώνας για την ηγεμονία στον Ειρηνικό και στη Νοτιοανατολική Ασία μόλις ξεκίνησε.

«Προστατεύστε την εθνική κυριαρχία της Κίνας!» και «Πυρηνική εξόντωση για όλα τα ιαπωνικά αγριόσκυλα!» ήταν μερικά από τα συνθήματα που έκαναν την εμφάνισή τους στις αντιιαπωνικές διαδηλώσεις που σημειώθηκαν την περασμένη εβδομάδα σε περισσότερες από δέκα πόλεις της Κίνας. Η σπίθα που άναψε τη φωτιά ήταν η απόφαση της Ιαπωνίας στις 11 Σεπτεμβρίου να εθνικοποιήσει τρία από τα οκτώ νησιά Σενκάκου / Ντιαόγιου που δεν βρίσκονταν ακόμη υπό την κατοχή της. Στο Πεκίνο, παρά την αυξημένη αστυνομική παρουσία, 2.500 διαδηλωτές, κρατώντας κινεζικές σημαίες και φωτογραφίες του Μάο, εκσφενδόνισαν αβγά και πλαστικά μπουκάλια κατά της ιαπωνικής πρεσβείας.

Στην Γκουανγκζού, περίπου 10.000 άνθρωποι κατέκλυσαν τους δρόμους φωνάζοντας συνθήματα κατά του «ιαπωνικού ιμπεριαλισμού». Στο Σενζέν η αστυνομία έκανε χρήση χημικών προκειμένου να ελέγξει το πλήθος, ενώ στην παραθαλάσσια πόλη Κινγκντάο οι διαδηλωτές πυρπόλησαν ένα εργοστάσιο του ιαπωνικού κολοσσού Panasonic και μια αντιπροσωπεία αυτοκινήτων της Toyota. Το ίδιο συνέβη και σε ιαπωνικής κατασκευής αυτοκίνητα στην πόλη Σιάν, τη στιγμή που αρκετές ιαπωνικές επιχειρήσεις στην Κίνα ανέστειλαν προσωρινά τη λειτουργία τους και η αεροπορική εταιρεία Nippon Airways ανακοίνωσε ότι παρατηρείται κύμα ακυρώσεων πτήσεων από την Κίνα προς την Ιαπωνία.

Οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κλιμακώθηκαν την περασμένη Τρίτη, ανήμερα της 81ης επετείου από το «επεισόδιο της Μαντζουρίας», μιας σκηνοθετημένης επιχείρησης από μέρους του ιαπωνικού στρατού που χρησιμοποιήθηκε ως αφορμή για την εισβολή της Ιαπωνίας στη Βορειοανατολική Κίνα το 1931. Επρόκειτο για τις πιο εκτεταμένες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της Ιαπωνίας από το 1972, όταν το Τόκιο αποκατέστησε τις διπλωματικές σχέσεις του με το Πεκίνο.

Ο ιάπωνας πρωθυπουργός Γιοσιχίκο Νόντα έκανε έκκληση στην κινεζική κυβέρνηση να προστατεύσει τους ιάπωνες πολίτες που βρίσκονται στη χώρα, έπειτα από σωματικές επιθέσεις που δέχθηκαν Ιάπωνες που ζουν στη Σανγκάη. Ο αμερικανός υπουργός Αμυνας Λίον Πανέτα, ο οποίος περιόδευε στην περιοχή, δήλωσε «ανήσυχος με τις εξελίξεις» και προέτρεψε τις δύο πλευρές να «επιδείξουν αυτοσυγκράτηση».

Η κινεζική κυβέρνηση ωστόσο είχε ήδη διακηρύξει την αγοραπωλησία των νήσων παράνομη, στέλνοντας δεκάδες περιπολικά και αλιευτικά σκάφη στην περιοχή, ενώ το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών τόνισε ότι η Κίνα «έχει το δικαίωμα να προχωρήσει σε περαιτέρω ενέργειες». Η πολεμοχαρής ρητορική δεν έλειψε ούτε από τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης, με τις κινεζικές στρατιωτικές ασκήσεις σε αέρα, θάλασσα και στεριά να χρησιμοποιούνται ως «προειδοποίηση» κατά της ιαπωνικής κυβέρνησης.

Η οργή που βράζει το τελευταίο διάστημα στην Κίνα κατά του εξ Ανατολών γείτονά της έχει βαθιά της ρίζες της στην Ιστορία. Η Ιαπωνία προσάρτησε τα νησάκια, τα οποία βρίσκονται 200 ναυτικά μίλια ανατολικά της κινεζικής ηπειρωτικής χώρας, το 1895, υποστηρίζοντας ότι ήταν ακατοίκητα και ότι η Κίνα δεν είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον για αυτά επί τουλάχιστον δέκα χρόνια. Η κατάσταση περιπλέχθηκε ακόμη περισσότερο όταν η ιαπωνική κυβέρνηση πούλησε τα νησιά το 1932, ενώ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την ήττα της Ιαπωνίας πέρασαν στη διοίκηση των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το 1972 οι ΗΠΑ τα επέστρεψαν στην Ιαπωνία, ωστόσο το Πεκίνο ισχυρίζεται ότι τα νησιά – τα οποία διεκδικεί και τρίτος, αλλά λιγότερο επιθετικός «μνηστήρας», η Ταϊβάν – αποτελούν μέρος της Κίνας από αρχαιοτάτων χρόνων. Η πρόσφατη σινοϊαπωνική διαμάχη για τις απομακρυσμένες βραχονησίδες όμως δεν είναι και η μοναδική: το 1996 μια ομάδα Ιαπώνων εγκατέστησε έναν φάρο σε ένα από τα νησάκια, με αποτέλεσμα να ακολουθήσουν συχνές «επισκέψεις» κινέζων ακτιβιστών σε αυτά. Στη διάρκεια μιας τέτοιας επιχείρησης ο Ντέιβιντ Τσαν από το Χονγκ Κονγκ έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε.

Τον Σεπτέμβριο του 2010 η Ιαπωνία συνέλαβε το πλήρωμα ενός κινεζικού αλιευτικού που συγκρούστηκε με δύο σκάφη της ιαπωνικής ακτοφυλακής, πυροδοτώντας σοβαρή διπλωματική ένταση μεταξύ των δύο κρατών.

Διμερείς διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν το 2004 δεν έχουν διευθετήσει το ζήτημα της κυριότητας των βραχονησίδων, οι οποίες βρίσκονται κοντά σε στρατηγικές θαλάσσιες οδούς και των οποίων η υποθαλάσσια περιοχή πιστεύεται ότι είναι πλούσια σε κοιτάσματα πετρελαίου.

Είναι η φωτογραφία-σύμβολο των ιαπωνικών θηριωδιών που σημειώθηκαν στον Δεύτερο Σινοϊαπωνικό Πόλεμο. Το «Ματωμένο Σάββατο», όπως έχει γίνει ευρέως γνωστή η φωτογραφία, τραβήχτηκε λίγα μόλις λεπτά μετά τον βομβαρδισμό του Νότιου Σιδηροδρομικού Σταθμού της Σανγκάης από την ιαπωνική αεροπορία. Η ταυτότητα και το φύλο του τραυματισμένου μωρού, του οποίου η μητέρα κείτεται νεκρή λίγο πιο πέρα, δεν έγιναν ποτέ γνωστά. Η μάχη της Σανγκάης ήταν η μεγαλύτερη και πιο αιματηρή του Δεύτερου Σινοϊαπωνικού Πολέμου (1937-1945). Στη διάρκειά του υπολογίζεται ότι σκοτώθηκαν 20 εκατομμύρια Κινέζοι, ενώ άλλα 15 εκατομμύρια τραυματίστηκαν. Σημειώθηκαν φοβερά εγκλήματα πολέμου στην ασιατική ήπειρο, κυρίως από τους ιάπωνες εισβολείς. Μαζικές δολοφονίες, ιατρικά πειράματα σε ανθρώπους, χρήση χημικών όπλων και βασανισμοί κρατουμένων απαρτίζουν αυτό που έχει μείνει στην Ιστορία ως το «Ασιατικό Ολοκαύτωμα».