Μετά την Ελλάδα, η Ισπανία; Με ανεργία 24% και αυξητικές τάσεις, πελώρια φούσκα ακινήτων που έσκασε, κατασκευαστικό τομέα που ύστερα από χρόνια άνθησης σήμερα δοκιμάζεται σκληρά και τράπεζες υπό κατάρρευση, η Ισπανία βουλιάζει. Οι Ισπανοί έχουν έντονο το αίσθημα αδικίας. Η Bankia χρειάζεται 23,5 δισ. για να μην καταρρεύσει, δηλαδή 1.350 ευρώ από κάθε εργαζόμενο Ισπανό. Η κυβέρνηση πήρε σκληρά μέτρα λιτότητας και το αποτέλεσμα ήταν η βραδεία ανάπτυξη να μετατραπεί σε έντονη ύφεση. Εξι ισπανοί πολίτες διηγούνται στο «Βήμα» πώς βιώνουν την κρίση, καταγράφοντας την αγωνία τους ενώπιον του γολγοθά ενός διαφαινόμενου δικού τους μνημονίου.

«Εχουμε κόψει τα εστιατόρια και πηγαίνουμε βόλτες με τα πόδια. Αντί για δύο μπίρες πίνουμε μία. Χάσαμε αγοραστική δύναμη και έχουμε την αίσθηση ότι πηγαίνουμε προς τα πίσω. Αγοράζω πλέον περισσότερα λαχανικά αντί για ψάρι που είναι ακριβό. Αναγκάστηκα να προσαρμόσω τη ζωή μου στα λιγότερα. Αύριο (σ.σ.: Παρασκευή) που είναι γιορτή, δεν θα φάμε παέγια στο εστιατόριο όπως κάθε χρόνο αλλά θα πάρουμε ένα ψυγειάκι με σάντουιτς και μπίρες και θα καθήσουμε στην παραλία. Τις διακοπές τις μειώνουμε» λέει στο «Βήμα» η Κριστίνα (δεν επιθυμεί να δημοσιευτεί το επίθετό της).

Κοντεύει τα 55, ζει στη Γρανάδα και είναι δημόσιος υπάλληλος όπως και ο σύζυγός της. «Μας μείωσαν κατά 5% τους μισθούς και αύξησαν τις ώρες εργασίας κατά 2,5 την εβδομάδα. Μας έκοψαν όλα τα επιδόματα. Σήμερα κερδίζω 1.300 ευρώ τον μήνα ύστερα από 24 χρόνια εργασίας και θα πάρω σύνταξη στα 67 αντί στα 65. Την ίδια στιγμή αυξήθηκαν οι φόροι, τα τέλη κυκλοφορίας, οι τιμές των βασικών αγαθών και του ηλεκτρικού ρεύματος. Μας τα παίρνουν απ’ όλες τις πλευρές. Αν αφαιρέσουμε τους λογαριασμούς, μας μένουν 400 ευρώ τον μήνα για να φάμε».
Η Κριστίνα γνωρίζει πολλούς στην ανεργία. Ενας γνωστός της δικηγόρος που απολύθηκε πριν από τρία χρόνια, σήμερα παρακολουθεί μαθήματα να γίνει υδραυλικός. «Για κάθε θέση εργασίας που προκηρύσσεται παρουσιάζονται χιλιάδες υποψήφιοι» λέει. «Στην πόλη μου υπήρχαν δυο κοινωνικές καντίνες και σήμερα είναι περισσότερες γιατί πολύς κόσμος βασίζεται στη φιλανθρωπία για να φάει… μαγαζάτορες που φαλίρισαν, μικρομεσαίοι».
Ο Χοακίν Ριτορέ Πόνθε, καθηγητής Πανεπιστημίου που ζει στη Σεβίλλη, λέει στο «Βήμα» ότι το πρώτο μέτρο που έλαβε η κυβέρνηση του συντηρητικού Μαριάνο Ραχόι όταν ανέλαβε τον Ιανουάριο ήταν να μειώσει τον βασικό μισθό. Τη σκυτάλη πήραν οι αυτόνομες επαρχίες που είναι υπερχρεωμένες και πιέζονται από τις Βρυξέλλες και τη Μαδρίτη να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς τους. «Η τοπική κυβέρνηση της Ανδαλουσίας όπου ζω μείωσε τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων κατά 5% και τον 13ο και 14ο μισθό κατά 50%. Δεν γνωρίζω πόσα θα βγάλω αυτόν τον μήνα γιατί θα μειωθούν τα επιδόματα που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του μισθού».

«Φοβόμαστε πολύ» προσθέτει. «Καθημερινά ακούμε άσχημες ειδήσεις. Οι τράπεζες καταρρέουν και το κράτος θα τις χρηματοδοτήσει με εκατομμύρια ευρώ που δεν έχουμε. Ο κόσμος στρέφει την πλάτη στους πολιτικούς που μας έφεραν ως εδώ αλλά απολαμβάνουν ατιμωρησία, όπως και οι τραπεζίτες. Αυτό θα οδηγήσει τους ψηφοφόρους είτε στην απάθεια είτε στα άκρα».
Η Αμέλια Νογέρα, που ζει στη Μαδρίτη και έχει δύο παιδιά, λέει στο «Βήμα» ότι η κρίση επηρέασε πολύ την οικογένειά της. Ο σύζυγός της, τεχνικός διευθυντής σε εταιρεία, απολύθηκε πρόσφατα ενώ είχε χάσει και την προηγούμενη δουλειά του πριν από έναν χρόνο. «Δεν πήρε την αποζημίωση που του αναλογούσε, τα δικαστήρια τον δικαίωσαν αλλά εν τω μεταξύ η εταιρεία πτώχευσε». Μεταφράστρια η ίδια, είδε τα εισοδήματά της να μειώνονται κατά 40% σε σχέση με πριν από τέσσερα χρόνια.

«Ευτυχώς η δόση του στεγαστικού δανείου δεν είναι υψηλή. Ολοι γύρω μας αγόραζαν ακριβά σπίτια αλλά εμείς κρατηθήκαμε. Γνωρίζω ανθρώπους που έχασαν το σπίτι τους» μας λέει. «Ο κόσμος φοβάται. Τι θα μας συμβεί; Πριν από τρεις μήνες πίστευα ότι θα πήγαινα διακοπές αλλά τώρα δεν ξέρω. Μαθαίνουμε να ζούμε με λιγότερα λεφτά».
Στην ανησυχία για το μέλλον αναφέρεται στη συζήτησή μας και ο 40χρονος Ραμόν Σάντσεθ, που τόσο ο ίδιος όσο και η σύζυγός του απασχολούνται στον κατασκευαστικό τομέα. Υπάλληλος αυτός, χαίρεται που έχει ακόμα τη δουλειά του, αν και με μειωμένο μισθό. Η σύζυγός του όμως, που άνοιξε πέρσι δικό της γραφείο, μπαίνει συνεχώς μέσα. «Υπάρχει μεγάλη απογοήτευση και ανησυχία. Πόσο θα διαρκέσει η κρίση;» αναρωτιέται.
Ο 38χρονος γραφίστας Πάμπλο Ερέα αισθάνεται τυχερός που έχει δουλειά η οποία μπορεί να πληρώνει το ενοίκιό του, 370 ευρώ, το οποίο μοιράζεται με τη σύντροφό του στη Νότια Ισπανία. «Εχω ένα διαμέρισμα στη Μαδρίτη μαζί με την πρώην σύζυγό μου και περιμένουμε από την τράπεζα να βελτιώσει τους όρους του στεγαστικού». Τον στενοχωρεί να βλέπει ανθρώπους στην ηλικία του με ταλέντο και προσόντα να βρίσκονται στην ανεργία. «Οι περισσότεροι φίλοι μου διατηρούν τις δουλειές τους αλλά πολλοί με χειρότερους όρους» λέει στο «Βήμα».
Ο ξάδερφός του, Χαβιέρ Ερέα, 45 ετών και πατέρας τριών παιδιών, ζει στην Παμπλόνα, είναι δημοσιογράφος και διευθύνει μια εταιρεία ανασχεδιασμού εντύπων και ιστοσελίδων που αναλαμβάνει δουλειές σε όλον τον κόσμο.

«Η εταιρεία μου απασχολεί οκτώ άτομα. Η διεθνοποίησή μας υπήρξε κλειδί για να αντιμετωπίσουμε την κρίση. Την οποία όμως βλέπω παντού γύρω μου, επηρεάζει στενούς μου φίλους και αποτελεί σχεδόν το μοναδικό θέμα συζήτησης. Εχει δημιουργηθεί ένα τέτοιο κλίμα απαισιοδοξίας που δεν γνωρίζω τι είναι χειρότερο: η κρίση ή η ψύχωση;».


«Πρώτη φορά στη ζωή μου δεν γνωρίζω τι μου επιφυλάσσει το μέλλον»

Αμέλια Νογέρα
«Βιώνουμε πάνω απ’ όλα μια κρίση αξιών»

Μεταφράστρια, είδε τις τιμές που χρεώνει στους πελάτες αλλά και τον όγκο των εργασιών της να μειώνονται σχεδόν στο μισό. Αφιέρωσε τον ελεύθερο χρόνο της στη συγγραφή ενός μυθιστορήματος, με τίτλο «Escrita en tu nombre» («Γραμμένη στο όνομά σου»), η ηλεκτρονική έκδοση του οποίου πωλείται στο Αmazon προς 1 ευρώ και είναι ανάμεσα στα 20 πρώτα σε πωλήσεις. Πριν από τρεις εβδομάδες απολύθηκε ο σύζυγός της από τη δουλειά του. «Τον απέλυσαν με ανήκουστο τρόπο και την επομένη η θέση του καλύφθηκε από μια στενή φίλη του αφεντικού» λέει. «Εχουμε όχι μόνο ένα αίσθημα φόβου, αδυναμίας και οργής εναντίον όσων δεν κάνουν τίποτε για να βγούμε από την κρίση, αλλά και ένα αίσθημα ότι με πρόσχημα την κρίση τα πάντα μπορεί να συμβούν. Δεν βιώνουμε μόνο μια οικονομική κρίση αλλά, πάνω απ’ όλα, μια κρίση αξιών».

Χοακίν Ριτορέ Πόνθε

Πανεπιστήμια χωρίς χρηματοδότηση

Διδάσκει Αρχαία Ελληνικά και Λατινικά στο Πανεπιστήμιο του Κάντιθ, στη Νότια Ισπανία. Ανησυχεί ότι το τμήμα του θα κλείσει διότι οι κλασικές σπουδές θεωρούνται πλέον πολυτέλεια επειδή δεν είναι τόσο δημοφιλείς. «Από τις αρχές Ιουνίου οι πανεπιστημιακοί βρισκόμαστε σε απεργία» λέει. «Η κυβέρνηση αύξησε τα δίδακτρα που πληρώνουν οι φοιτητές και, χωρίς να κλείσει ευθέως σχολές, διέκοψε τη χρηματοδότηση. Η λειτουργία πλέον των σχολών συνδέεται με τον αριθμό των φοιτητών που έχουν. Το δικό μου τμήμα έχει 25 φοιτητές. Ποτέ δεν θα φθάσουμε τον στόχο των 70 που έχουν θέσει οι Αρχές. Οσοι δεν είναι μόνιμοι υπάλληλοι θα απολυθούν. Δεν ξέρουμε τι θα γίνει με εμάς που έχουμε μόνιμη θέση και δεν μπορούμε να απολυθούμε, αλλά ούτε και να διδάξουμε σε άλλη σχολή. Πρώτη φορά στη ζωή μου δεν γνωρίζω τι μου επιφυλάσσει το μέλλον».

Ραμόν Σάντσεθ
«Δεν εμπιστευόμαστε πλέον τις τράπεζες»

Πολιτικός μηχανικός, εργάζεται στον κατασκευαστικό τομέα ο οποίος έχει πληγεί περισσότερο από την κρίση. «Είμαι τυχερός που έχω δουλειά, αλλά πολλοί συνάδελφοί μου απολύθηκαν και εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι έχασαν τη δουλειά τους. Οι νεότεροι μηχανικοί και αρχιτέκτονες μεταναστεύουν στο εξωτερικό, κυρίως στη Λατινική Αμερική όπου έχουν δουλειές οι ισπανικές κατασκευαστικές, αλλά και στη Βόρεια Αμερική, στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή. Οσοι δεν μεταναστεύουν είτε στρέφονται σε άλλον τομέα είτε παραμένουν άνεργοι. Η αγοραστική μας δύναμη μειώθηκε. Στην περίπτωσή μου κατά 20%, διότι η φορολογία αυξήθηκε κατά 10% και ο μισθός μου μειώθηκε κατά 10%. Τον τελευταίο καιρό προστέθηκε μια καινούργια ανησυχία: για τις τράπεζες. Οι Ισπανοί, κυρίως οι μεγαλύτεροι, είχαν συνηθίσει να βάζουν τα λεφτά τους στα ταμιευτήρια, τα οποία θεωρούνταν μια πολύ ασφαλής τοποθέτηση. Σήμερα πλέον δεν εμπιστευόμαστε τις τράπεζες και αυτό είναι νέο φαινόμενο».

Πάμπλο Ερέα
«Κάθε μέρα προσπερνάω συσσίτια απόρων»

Γραφίστας, η κρίση τον πρόλαβε από το 2009, όταν εργαζόταν ως ελεύθερος επαγγελματίας. «Η χρονιά εκείνη έκλεισε έχοντας αποφέρει 16.000 ευρώ, δηλαδή τα μισά απ’ όσα είχα κερδίσει την προηγούμενη» λέει. «Εκτοτε έχω συνεχώς δουλειά, αλλά θεωρώ την περίπτωσή μου σπάνια». Ζει στο Πουέρτο ντε Σάντα Μαρία, στη Νότια Ισπανία, και εργάζεται για μια γραφιστική εταιρεία στην Παμπλόνα, 1.000 χλμ. μακριά. «Ολα γίνονται μέσω e-mail. Από τύχη δεν μου πάνε άσχημα τα πράγματα. Η εταιρεία μου αναλαμβάνει δουλειές για τοπικές επιχειρήσεις, αλλά κυρίως για το εξωτερικό. Αισθάνομαι τυχερός γιατί κοιτάζω γύρω μου και η κατάσταση είναι περίπλοκη και θλιβερή. Στην περιοχή μου η ανεργία ξεπερνά το 30%. Κάθε μέρα, στην άκρη του δρόμου μου, προσπερνώ μια ομάδα 20-30 ατόμων, απόρων που στέκονται στην ουρά για να σερβιριστούν φαγητό από μια φιλανθρωπική οργάνωση που συλλέγει δωρεές από ιδιώτες».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ