Αν ξαφνικά ο χρόνος γύριζε πίσω και οι Νεοέλληνες μπορούσαν να απευθυνθούν στο Μαντείο των Δελφών για να ζητήσουν τη συμβουλή του Απόλλωνα σχετικά με την οικονομική κρίση που ταλανίζει την Ελλάδα, τί θα τους έλεγε άραγε ο χρησμός που θα έδινε η Πυθία;

Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα, αλλά και σε άλλα, τα οποία συγκροτούν έναν άτυπο «οδηγό αρχαίας ελληνικής σοφίας και πρακτικής» για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της σύγχρονης Ελλάδας, επιχειρεί να δώσει σε ένα απολαυστικό κείμενό του που δημοσιεύει το BBC ο Αρμάντ ντ’Ανγκορ, καθηγητής αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, ιστορίας και φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Μάλιστα ο κ. ντ’Ανγκορ τολμά να διατυπώσει ο ίδιος τον υποτιθέμενο «χρησμό». Θα ήταν, λέει, η φράση : «Η Ελλάδα πρέπει να εγκαταλείψει το ευρώ εάν το ευρώ έχει εγκαταλείψει την Ελλάδα» – αμφίσημη, επιδεχόμενη διπλής ερμηνείας, όπως παραδοσιακά όλοι οι δελφικοί χρησμοί.

Λέει και άλλα ο καθηγητής σχετικά με τις «λύσεις που θα έδιναν οι αρχαίοι Ελληνες». Στο ερώτημα «πώς αντιμετωπίζεις τα χρέη, τον διχασμό και την εξέγερση» έχει ήδη απαντήσει με τον καλύτερο τρόπο ο Σόλωνας. Οταν στις αρχές του 6ου π.Χ, αιώνα οι Αθηναίοι αγρότες είχαν φτάσει στο φοβερό σημείο να γίνονται σκλάβοι προκειμένου να ξεχρεώσουν βουνά από χρέη, ο αριστοκράτης Σόλωνας υιοθέτησε την σεισάχθεια, δηλαδή τη διαγραφή χρεών, αλλά όχι μόνη της: εισήγαγε τολμηρές μεταρρυθμίσεις που έπλητταν όλους, χωρίζοντας τους πολίτες σε τάξεις ανάλογα με τα εισοδήματά τους και ανοίγοντας το δρόμο για τη δημοκρατία.

Ως «πολιτικά συνθήματα» για την αντιμετώπιση της κρίσης ο ντ’Αγκορ προτείνει τα δύο διάσημα δελφικά παραγγέλματα «Γνώθι σαυτόν» και «Μηδέν άγαν» – με άλλα λόγια σήμερα, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα είναι απαραίτητο οι ηγεσίες και οι λαοί να γνωρίζουν τον εαυτό τους και να μην πράττουν τίποτα χωρίς μέτρο.

Ο ομηρικός Οδυσσέας, επίσης, θα «προσγείωνε» τους Νεοέλληνες διδάσκοντάς τους να έχουν υπομονή και να αναλογίζονται τις δυσκολίες από τις οποίες πέρασαν, όπως ταλαιπωρήθηκε ο ίδιος μέχρι να φτάσει στον προορισμό του, την Ιθάκη και την πιστή του σύζυγο Πηνελόπη. «Τέτλαθι δη, κραδίη και κύντερον άλλο ποτ’ έτλης» μονολογεί ο πολυταξιδεμένος και ταλαιπωρημένος ήρωας – δηλαδή «Κράτα καρδιά μου, πολύ σκληρότερο έχεις βαστάξει πόνο».

Και μιας και πλησιάζουν εκλογές στην Ελλάδα, ο Αριστοφάνης θα έδειχνε ότι ο δρόμος για την υπέρβαση της κρίσης περνά από την επιλογή των αρίστων για να κυβερνήσουν την πολιτεία. Στην κωμωδία του «Βάτραχοι» του 405 π.Χ. συμβουλεύει τους συμπατριώτες του, τότε και τώρα: «Διαλέξτε καλούς ηγέτες, γιατί αλλιώς θα κολλήσετε στους κακούς».

Οσο για τις «μαγικές λύσεις», τους μονοδρόμους είτε των Μνημονίων είτε της εξόδου από το ευρώ, ο βρετανός καθηγητής υπενθυμίζει ότι ο Σωκράτης ήπιε το κώνειο διότι πρότεινε στους Αθηναίους «να αμφιβάλλουν για όλα όσα τους παρουσιάζονται ως σίγουρα, να θέτουν ερωτήματα ακόμα κι όταν ξέρουν ότι δεν υπάρχουν προφανείς απαντήσεις» – γιαυτό, λέει, «αναδείχθηκε σε αιώνιο μάρτυρα της ελεύθερης σκέψης και της ηθικής αναζήτησης».

Και ο πατέρας της ιατρικής, ο Ιπποκράτης, θα έδινε τις δικές σοφές συμβουλές για την κρίση. Ηταν οπαδός της δίαιτας και της άσκησης γιατί κατέγραφε συστηματικά και παρατηρούσε πώς οι ασθενείς δυνάμωναν όταν τρέφονταν σωστά και αθλούνταν, ακόμη κι αν πέθαιναν στην πορεία. «Συνεπώς τα μαγικά και οι αυταπάτες δεν οδηγούν στη θεραπεία. Μόνον η ειλικρινής, εξαντλητική, εμπειρική παρατήρηση μπορεί να δείξει τί έχει αποτέλεσμα και τί όχι», τονίζει ο βρετανός καθηγητής.

Οταν όλα γύρω αλλάζουν και είναι ρευστά «δεν μπορείς να διαβείς το ίδιο ποτάμι δύο φορές» όπως έλεγε ο Ηράκλειτος, δηλαδή πρέπει να βρίσκεις τα κατάλληλα και διαφορετικά κάθε φορά σημεία στήριξης ώστε να διαβείς το νερό. Επίσης πρέπει να αντιληφθείς πότε ακριβώς πρέπει να δράσεις και ποιά μέτρα να λάβεις ( ο αρχαιολελληνικός «καιρός» – το αγγλοσαξωνικό…τάιμινγκ), ενώ σε όλα αυτά καθοριστικό ρόλο παίζει η καινοτομία.

Ως υπόδειγμα καινοτόμου της αρχαιότητας ο ντ’Αγκορ παρουσιάζει τον Αρχιμήδη, ο οποίος αν και έσπαγε ματαίως για καιρό το κεφάλι του, βρήκε ξαφνικά τον τρόπο να εκτιμήσει αν ένα στέμμα ήταν όντως φτιαγμένο από χρυσό, όταν έκανε μπάνιο και παρατήρησε ότι κάθε σώμα εκτοπίζει διαφορετική ποσότητα νερού.

Το «Εύρηκα!» που ο θρύλος λέει ότι φώναζε ενθουσιασμένος ο κορυφαίος φυσικός, μαθηματικός και μηχανικός τρέχοντας γυμνός στους δρόμους των Συρακουσών, δείχνει κάτι πολύτιμο και για την σημερινή οικονομική κρίση: ότι «η λύση για ένα πολύπλοκο πρόβλημα απαιτεί σκληρή πνευματική εργασία, αλλά μπορεί να έρθει μόνο όταν κλείσεις για λίγο τους διακόπτες του μυαλού σου και κάνεις ένα… απολαυστικό μπάνιο».