Η Νέντα Αγά-Σολτάν ήταν το πρόσωπο της αντίστασης κατά του ιρανικού καθεστώτος. Η εικόνα της να πέφτει νεκρή από σφαίρα στις διαδηλώσεις του 2009 έκανε τον γύρω του κόσμου. Στο βίντεο ακουγόταν η φωνή ενός άντρα που τη φώναζε «Νέντα» καθώς ξεψυχούσε. Τα μέσα ενημέρωσης έψαξαν να τη βρουν στο Facebook και κατέληξαν με τη φωτογραφία μιας νέας γυναίκας ονόματι Νέντα – μόνο που ήταν… η λάθος Νέντα.

Και τότε ξεκίνησε ένας σουρεαλιστικός εφιάλτης για τη Νέντα Σολτάνι. Η 32χρονη καθηγήτρια πανεπιστημίου, που δεν είχε καν ψηφίσει στις εκλογές του 2009 οι οποίες πυροδότησαν τις διαδηλώσεις στην Τεχεράνη, συνειδητοποίησε με έκπληξη ότι η φωτογραφία της είχε γίνει παγκοσμίως το σύμβολο της ιρανικής αντίστασης.

«Δυστυχώς στο βίντεο δεν φαίνεται το πρόσωπο της Νέντα», λέει σε δημοσιογράφο των βρετανικών «Times» που τη συνάντησε στο Βερολίνο, όπου έχει λάβει άσυλο.

Ανθρωποι σε όλο τον κόσμο κρατούσαν πλακάτ με τη φωτογραφία της, που έγραφαν «Είμαι η Νέντα», ως ένδειξη αλληλεγγύης. Η φωτογραφία της διοχετεύθηκε διεθνώς μέσω ενός πρακτορείου το οποίο στη συνέχεια εξέδωσε μια ειδοποίηση ζητώντας να μη γίνεται χρήση της. Ηταν όμως ήδη πολύ αργά.

Η Σολτάνι κατάλαβε το βράδυ της δολοφονίας της Αγά-Σολτάν ότι είχε γίνει μπέρδεμα με τη φωτογραφία. Το μόνο που την είχε παραξενέψει εκείνη την ημέρα – την οποία είχε περάσει διδάσκοντας φιλολογία στο Ισλαμικό Πανεπιστήμιο Αζάντ – ήταν ότι, ως το μεσημέρι, είχε λάβει 300 μηνύματα στο Facebook.

«Ακόμη δεν γνώριζα ότι η φωτογραφία μου έκανε τον γύρο του κόσμου», λέει. «Την πρωτοείδα το ίδιο βράδυ στη δορυφορική τηλεόραση. Είχε μια μαύρη γραμμή ως ένδειξη πένθους και κόσμος διαδήλωνε στους δρόμους κρατώντας την. Ιρανοί σε όλο τον κόσμο έστηναν πρόχειρους βωμούς προς τιμήν μου. Κάθισα και παρακολούθησα την ίδια μου την κηδεία».

Αρχικά πίστεψε ότι το λάθος θα γινόταν γνωστό. Εκανε λάθος η ίδια. Οταν το ιρανικό καθεστώς συνειδητοποίησε ότι η Νέντα της φωτογραφίας ήταν ζωντανή, την ανάγκασε να καταδικάσει το βίντεο του θανάτου της ως «κατασκεύασμα» των δυτικών ΜΜΕ.

«Δεν φαντάστηκα ότι ένα λάθος θα είχε τόσο σοβαρές συνέπειες για μένα», λέει. Η Νέντα πέρασε τον τελευταίο χρόνο γράφοντας ένα βιβλίο για την εμπειρία της το οποίο εκδόθηκε στη Γερμανία με τον τίτλο «Το κλεμμένο μου πρόσωπο»: «Ολα συνέβησαν πολύ γρήγορα. Δεν μπορώ να πω πότε ακριβώς ξέφυγαν εκτός ελέγχου και άρχισα να κινδυνεύω σοβαρά».

«Με ανέκριναν τρεις φορές. Ηθελαν να διηγηθώ την ιστορία, όχι όμως όπως συνέβη, αλλά όπως ήθελαν εκείνοι να την πω. Επειδή δεν συνεργαζόμουν, στράφηκαν εναντίον μου κατηγορώντας με ότι προδίδω την εθνική ασφάλεια της χώρας». Μια εβδομάδα αργότερα ήταν κατηγορούμενη για προδοσία. Τότε κατάλαβε ότι έπρεπε να φύγει από το Ιράν.

Στην αρχή βαστούσε καλά. Αλλά μετά έσπασε. «Ηθελαν να υπογράψω ομολογίες. Ο,τι έκανα το διαστρέβλωναν εναντίον μου».

Από τύχη είχε στο διαβατήριό της μια βίζα Σένγκεν για την Ελλάδα, διότι επρόκειτο να ταξιδέψει στην Αθήνα για ένα πανεπιστημιακό συνέδριο. Ομως οι δυο φίλοι που θα τη συνόδευαν δεν κατάφεραν να βγάλουν βίζα Σένγκεν, οπότε αποφάσισαν να πάνε όλοι μαζί στην Τουρκία.

«Χρειάστηκε να «λαδώσω» για να περάσω από το αεροδρόμιο. Πλήρωσα γύρω στα 11.000 ευρώ. Ζήτησαν περισσότερα, αλλά τελικά καταλήξαμε σε αυτό το ποσό», λέει.

Υστερα από λίγες ημέρες στην Τουρκία, χρησιμοποίησε τη βίζα Σένγκεν για να πάει στην Αθήνα και από εκεί στη Φραγκφούρτη, όπου ζήτησε άσυλο. Πέρασε εννέα μήνες σε δυο κέντρα κράτησης αιτούντων άσυλο, τέσσερις σε ένα δωμάτιο, χωρίς χρήματα, ανίκανη να εργαστεί ή να ταξιδέψει. Τελικά έλαβε καθεστώς πρόσφυγα το περασμένο καλοκαίρι.

Στην Τεχεράνη ζούσε με τη μητέρα και τον αδερφό της. Σήμερα φοβάται για τη ζωή τους.

Ο άδικος θάνατος της Νέντα Αγά-Σολτάν διατάραξε την ζωή πολλών. Ο Σαΐντ Καμάλι Ντεγκάν, ιρανός δημοσιογράφος που πήρε συνέντευξη από την οικογένεια Σολτάν, ζει σήμερα εξόριστος στο Λονδίνο. Ο Κασπιάν Μακάν, σύντροφος της σκοτωμένης, συνελήφθη επειδή μίλησε στα δυτικά ΜΜΕ, υπέστη ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια για να δηλώσει ότι τη σκότωσαν οι εχθροί του Ιράν. Σήμερα ζητάει άσυλο στον Καναδά. Ο Αράς Χετζάζι, ο γιατρός που προσπάθησε να σώσει τη ζωή της, έχει διαφύγει στη Βρετανία.