Οταν οι Αμερικανοί ανέτρεψαν τους Ταλιμπάν, μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, είχαν σχετικά μεγάλη υποστήριξη παγκοσμίως, εν μέρει λόγω της φρίκης που είχε προκαλέσει η καταπίεση των γυναικών. Επί Ταλιμπάν οι Αφγανές δεν είχαν δικαίωμα να πηγαίνουν σχολείο και όταν κρίνονταν «ανήθικες» εκτελούνταν δημοσίως, συχνά δια λιθοβολισμού.
Οταν έφυγαν οι Ταλιμπάν βελτιώθηκε κάπως η θέση τους στις περιοχές που ελέγχουν οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ. «Απέκτησαν πρόσβαση στα σχολεία, στην αγορά εργασίας και στις υπηρεσίες υγείας», γράφει στην ιστοσελίδα του CNN η Χέδερ Μπαρ, ερευνήτρια του Human Rights Watch για το Αφγανιστάν.
Εκατομμύρια Αφγανές πήγαν σχολείο για πρώτη φορά, άλλες συμμετείχαν στην κυβέρνηση, εξελέγησαν σε κάποιο αξίωμα, έγιναν ακόμη και αστυνομικίνες ή στρατιωτίνες.
«Κάτω από την επιφάνεια, όμως, τα προβλήματα παραμένουν», γράφει η Μπαρ, που ζει στην Καμπούλ από το 2007. «Οι γυναίκες που συμμετέχουν στη δημόσια ζωή υφίστανται παρενοχλήσεις και απειλές, ενώ γίνονται ακόμη και θύματα δολοφονίας. Οι αναγκαστικοί γάμοι, οι γάμοι ανηλίκων και η οικιακή βία είναι ευρέως αποδεκτά».
Στις αφγανικές φυλακές είναι σήμερα κλεισμένες 400 γυναίκες για «ηθικά εγκλήματα» – σεξ εκτός γάμου ή ακόμη και επειδή το έσκασαν από το σπίτι για να αποφύγουν την κακοποίηση. Περισσότερα από τα μισά κορίτσια στη χώρα δεν πηγαίνουν σχολείο.
«Η αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων το 2014 έχει ήδη αρχίσει να ανησυχεί τις Αφγανές οι οποίες θεωρούν ότι η διεθνής κοινότητα θα τις εγκαταλείψει για άλλη μια φορά, όπως είχε κάνει επί Ταλιμπάν», συνεχίζει η Μπαρ. «Τα σχέδια για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τους Ταλιμπάν σημαίνουν ότι τα δικαιώματα των γυναικών μπορεί να εγκαταλειφθούν στο παζάρι των διαπραγματεύσεων, ειδικά αν δεν είναι και γυναίκες παρούσες».
Ενδεικτική είναι η ανακοίνωση που εξέδωσε η Ουλεμά, το ανώτατο συμβούλιο των θεολόγων και νομομαθών κληρικών, την Τετάρτη. Το μεγαλύτερο μέρος της ήταν αφιερωμένο στις οδηγίες προς γυναίκες: δεν πρέπει να ταξιδεύουν χωρίς άντρα συνοδό, να σπουδάζουν, να εργάζονται ή να κυκλοφορούν δημοσίως με άντρες, οφείλουν να φορούν τη μαντίλα που καλύπτει μαλλιά και ώμους, αν όχι την μπούρκα, και είναι κατώτερες από τους άντρες.
«Αυτές είναι οι απόψεις συντηρητικών θρησκευτικών ηγετών», γράφει η Μπαρ. «Μεγαλύτερη ανησυχία προκάλεσε ότι τις προσυπέγραψε ο πρόεδρος Χαμίντ Καρζάι».
Οι νεαροί Αφγανοί πάντως στράφηκαν στα κοινωνικά δίκτυα για να διακωμωδήσουν τις οδηγίες της Ουλεμά. «Τι θα πουν μετά; Οτι το Αφγανιστάν πρέπει να χωριστεί στα δύο – μισό για τους άντρες και μισό για τις γυναίκες;» αναρωτήθηκε Αφγανός στο Facebook.
Οταν ο πρόεδρος Καρζάι υποστήριξε τις συστάσεις της Ουλεμά, η αφγανική μπλογκόσφαιρα πήρε φωτιά. «Οι δαπάνες θα εκτοξευτούν διότι θα πρέπει να χτίσουμε μια νέα Βουλή για γυναίκες καθώς και χωριστά πανεπιστήμια, τράπεζες και εμπορικά κέντρα. Μάλλον πρέπει να χωρίσουν την Καμπούλ σε τομείς για άντρες και γυναίκες», έγραψε στο Facebook κάτοικος της πρωτεύουσας.
«Κυρίες, μην εμφανίζεστε στο Facebook χωρίς άντρα συνοδό», ειρωνεύτηκε η Μαχνάζ Αφζάλ, Αφγανή που ζει στο Λονδίνο.
«Ζητώ από τις γυναίκες να μην απαντούν στα σχόλια που ανεβάζω, εκτός αν έχουν την άδεια του πατέρα, του συζύγου ή της Ουλεμά», αστειεύτηκε ένας Αφγανός στο Twitter.
Το Αφγανιστάν όμως είναι βαθιά διχασμένο. Τα παραπάνω σχόλια γράφτηκαν κυρίως από νέους που ανήκουν στη μορφωμένη ελίτ των πόλεων. Παραέξω τα πράγματα είναι πολύ πιο συντηρητικά. «Οι οδηγίες της Ουλεμά θα βοηθήσουν τις γυναίκες να εργάζονται χωρίς να εκτίθενται στα αντρικά βλέμματα», είπε στο BBC κάτοικος του νότιου Αφγανιστάν. «Αν άντρες και γυναίκες σπουδάζουν χωριστά, θα αφήσω την κόρη μου να πάει πανεπιστήμιο», δήλωσε άλλος.
