«Εχει πτυχίο πανεπιστηµίου, καλή δουλειά, µε καλά λεφτά, και µένει σε σπίτι µε κήπο. Πώς τα κατάφερε;». Η απάντηση; «Εφυγε από την Ισπανία στα 23 του…». Είναι ένα από τα πολλά πικρά ανέκδοτα για την ανεργία, η οποία έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ: 5 εκατοµµύρια άνθρωποι χωρίς δουλειά, σχεδόν το 20,5% του πληθυσµού. Η εικόνα για τους νέους της Ισπανίας; Ακόµη πιο ζοφερή. Ενας στους πέντε κάτω των 30 ετών ψάχνει ακόµη να πιάσει για πρώτη φορά δουλειά. Ενας στους δύο ηλικίας 18-29 ετών δεν έχει καθόλου ! Μία εβδοµάδα πριν από τις βουλευτικές εκλογές της 20ής Νοεµβρίου, οι άνεργοι 25άρηδες είναι απελπισµένοι και στα πρόθυρα της παραίτησης – σαν να τους ενδιαφέρει περισσότερο να ξεχάσουν παρά να αντισταθούν. Και όλες οι δηµοσκοπήσεις καταγράφουν µαζική στροφή των νέων ψηφοφόρων προς την έτοιµη να επιστρέψει στην εξουσία ∆εξιά. Εκ πρώτης όψεως η κατάσταση στην Ισπανία δεν είναι διαφορετική από εκείνη που αντιµετωπίζουν οι νέοι σχεδόν παντού στην Ευρώπη της κρίσης χρέους. Η ανεργία σε αυτές τις ηλικίες είναι συνήθως διπλάσια από τον εθνικό µέσο όρο.
«Κι όµως, υπάρχει µια µεγάλη διαφορά, και έχει σχέση µε την παραγωγή» λέει στο «Βήµα» ο Σάντος Ρουέσγκα , καθηγητής Οικονοµικών στο Πανεπιστήµιο Autonoma της Μαδρίτης. «Η δική µας “φούσκα” έσκασε στον κατασκευαστικό τοµέα και στον τουρισµό. Και οι δύο χρειάζονται πολύ χαµηλή εξειδίκευση και είναι εντάσεως εργασίας. Οταν χτύπησε η κρίση, απολύθηκαν οι πιο ανειδίκευτοι, και πολλοί ανάµεσά τους ήταν νέοι». «Οι Ισπανοί έχουν µια προνοµιούχο πλειοψηφία όσων εργάζονταν µε συµβάσεις αορίστου χρόνου και καλούς µισθούς πριν από την κρίση. Είναι άνθρωποι µεγαλύτεροι σε ηλικία, και πολύ ακριβοί όταν τους απολύεις µε αποζηµίωση. Το πρόβληµα µε τους νέους είναι ότι µπαίνουν για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας, και το µόνο που µπορούν να βρουν τώρα είναι συµβάσεις ορισµένου χρόνου. Γι’ αυτό είναι πιο ευάλωτοι στις απολύσεις» λέει στο «Βήµα» η Γκέιλ Αλαρντ, καθηγήτρια Οικονοµικών στη διεθνή σχολή επιχειρήσεων ΙΕ.
Μεγάλο ρόλο παίζει και η εκπαίδευση. Οι λεγόµενοι «ni/ni» («ούτε/ούτε») – εκείνοι που ούτε σπουδάζουν ούτε εργάζονται πουθενά – υποφέρουν πραγµατικά. Αλλά καθώς τρεις στους 10 πτυχιούχους δουλεύουν σε µια θέση για την οποία λένε ότι είναι κατώτερη των προσόντων τους, ακόµη και οι πιο τυχεροί νιώθουν απογοητευµένοι.
«Λες και κοιµούνται… Υπάρχει απελπισία, αλλά δεν έγινε οργή κατά της κυβέρνησης Θαπατέρο σε καιρούς άγριων περικοπών. Είναι βουβή αγανάκτηση για την πολιτική τάξη στο σύνολό της, επειδή όλοι οι πολιτικοί, δεξιοί και σοσιαλιστές, τους φαίνονται ίδιοι. Για τους περισσότερους, η απελπισία έχει γίνει αδιαφορία, κυνισµός και απάθεια» λέει στο «Βήµα» η 20χρονη Κάρµεν Αλντάµα, της Νεολαίας του συνδικάτου CCOO.
Εκτός από την ανεργία, η Ισπανία έχει και ένα από τα πιο υψηλά ποσοστά στη χρήση χασίς και κοκαΐνης από νέους στη ∆υτική Ευρώπη. Το λεγόµενο «µποτεγιόν» (botellon), η κοινωνική έξοδος νεαρών που µαζεύονται και πίνουν αλκοόλ σε δηµόσιους χώρους, συνήθως στους δρόµους, γνώρισε ηµέρες δόξας στα χρόνια της κρίσης, ώσπου το σταµάτησαν πρόσφατες επιχειρήσεις «αρετής» της αστυνοµίας.
«Γιατί δεν εξεγείρεται η άνεργη νεολαία;» ρωτήσαµε τον Χουάν Ντίεθ-Νικολάς, καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήµιο Complutense της Μαδρίτης.
«Υπάρχουν δύο εξηγήσεις» µας απάντησε. «Πρώτον, η πραγµατική ανεργία στους νέους δεν είναι 43%, όπως φαίνεται επισήµως από τα επιδόµατα. Στην Ισπανία, η µαύρη οικονοµία αντιστοιχεί στο 20% του ΑΕΠ, και πολλοί νεαροί εργάζονται σε αυτήν. ∆εύτερον, υπάρχει µεγάλη προστασία από την οικογένεια. Είναι το µαξιλάρι που µαλακώνει το χτύπηµα από την οικονοµική κρίση. Το 54% των νέων ηλικίας 18-35 ετών µένει ακόµη µε τους γονείς του. Τους προστατεύει η οικογένεια – ακόµη…». Και πώς θα µεταφραστούν όλα αυτά στις κάλπες; «Στις εκλογές της Κυριακής περιµένω αύξηση της αποχής από τους νέους. Οσοι κάνουν τον κόπο να ψηφίσουν, είναι βέβαιο ότι θα κινηθούν προς τη δεξιά αντιπολίτευση, το Λαϊκό Κόµµα (ΡΡ) του Μαριάνο Ραχόι. Στις δηµοσκοπήσεις φαίνεται να προηγείται µε 16,7 µονάδες διαφορά από το Σοσιαλιστικό Κόµµα» του υποψηφίου Αλφρέντο Πέρεθ Ρουµπαλκάµπα, διαδόχου του απερχόµενου πρωθυπουργού Θαπατέρο.
«Οι γονείς µας δεν χρώσταγαν, είχαν δουλειά κι ένα πιάτο φαγητό κάθε µέρα στο τραπέζι. Οταν ήµουν µικρός µου έλεγαν: “Εµείς δεν µπορέσαµε να σπουδάσουµε επειδή δεν είχαµε λεφτά. Εσύ πρέπει να µορφωθείς για να ζήσεις καλύτερα”. Εκανα ό,τι µου είπαν, και σήµερα, στα 25, µε πτυχίο πανεπιστηµίου, µεταπτυχιακό και προσόντα, είµαι άνεργος. Είµαστε η πιο µορφωµένη γενιά και η γενιά µε τις λιγότερες ελπίδες στη σύγχρονη ιστορία της Ισπανίας. Είναι κρίµα, αλλά δεν θα µπορέσουµε να ζήσουµε όπως ονειρεύονταν οι γονείς µας όταν έφυγαν από το χωριό και ήρθαν εργάτες στη Μαδρίτη».
«Η καριέρα µου στα διεθνή αναπτυξιακά προγράµµατα βούλιαξε όταν το δηµόσιο χρέος της Ισπανίας έφτασε στα 225 δισ. ευρώ και ο πρωθυπουργός Θαπατέρο έκανε περικοπέςµαµούθ στον προϋπολογισµό. Αποφάσισα να κυνηγήσω την τύχη µου στην Κίνα, να κάνω νέα αρχή. Μετά τα Χριστούγεννα, φεύγω για Σανγκάη. Αγόρασα εισιτήριο µετ’ επιστροφής, αλλά ελπίζω ότι δεν θα γυρίσω πίσω. Η Κίνα µου φαίνεται σαν αισιόδοξη ταινία, ένας τόπος µε ευκαιρίες. Είµαστε πραγµατικά µια χαµένη γενιά, δεν έχουµε µέλλον εδώ. Είναι εθνική ήττα που πρέπει να γίνουµε µετανάστες για να βρούµε καλή δουλειά…».
«Με απέλυσαν πριν από έξι µήνες. ∆ούλευα στη ρεσεψιόν ενός ξενοδοχείου. Από τότε ζω µε τη βοήθεια των γονιών µου. Θα ήθελα να εργαστώ στις οπτικοακουστικές επικοινωνίες, αλλά θα πάω όπου µε στείλουν. Λέγανε ότι είµαστε η γενιά των 1.100 ευρώ, µεικτά. Τώρα και αυτό είναι όνειρο απατηλό».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
