H εποχή των «σιδηρών κυριών»

Οταν η Μάργκαρετ Θάτσερ ανελάμβανε, το 1979, την πρωθυπουργία της Βρετανίας δεν ήταν η πρώτη αλλά η τέταρτη κατά σειρά γυναίκα πρωθυπουργός στην Ιστορία. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθούσε να είναι απόλυτα μόνη σε έναν αποκλειστικά ανδρικό κόσμο. Σήμερα, ένα τέταρτο του αιώνα μετά, η Ανγκελα Μέρκελ θα είναι η πρώτη γυναίκα καγκελάριος στην ιστορία της Γερμανίας και, παρ’ ότι οι θηλυκού γένους ομόλογοί της μετρούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού, πολλοί βλέπουν στην εκλογή της τον προάγγελο μιας δυναμικής, αν όχι θεαματικής, ανόδου των γυναικών στην εξουσία.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν στον κόσμο τέσσερις ακόμη γυναίκες πρωθυπουργοί – η Ελεν Κλαρκ στη Νέα Ζηλανδία, η Χαλέντα Ζία στο Μπανγκλαντές, η Λουίζα Ντιόγκο στη Μοζαμβίκη και η Μαρία ντο Κάρμο Σιλβέιρα στο Σάο Τομέ και Πρίνσιπε – και πέντε πρόεδροι κρατών – η Μαίρη Μακ Αλίζ της Ιρλανδίας, η Τάρια Χάλονεν της Φινλανδίας, η Τσαντρίκα Κουμαρατούνγκα της Σρι Λάνκα και η Γκλόρια Αρόγιο των Φιλιππινών.

Ως το τέλος του χρόνου ωστόσο οι γυναίκες στο ύπατο κρατικό αξίωμα ενδέχεται να είναι κατά τι περισσότερες καθώς η Ελεν Τζόνσον-Σέρλιφ φιλοδοξεί να γίνει η πρώτη γυναίκα πρόεδρος αφρικανικής χώρας αντιμετωπίζοντας τον διάσημο ποδοσφαιριστή Ζορζ Γουεά στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Λιβερίας τον Νοέμβριο, ενώ η Μισέλ Μπατσελέ, υπουργός Αμυνας της Χιλής, θεωρείται το φαβορί στις εκλογές για την προεδρία της χώρας που θα διεξαχθούν τον Δεκέμβριο. Αν δε οι φιλοδοξίες ορισμένων εκπροσώπων του άλλοτε αποκαλούμενου ασθενούς φύλου ευοδωθούν, ίσως τα αμέσως επόμενα χρόνια δούμε γυναίκες να διεκδικούν την ηγεσία δύο εκ των ισχυρών κρατών αυτού του πλανήτη, της Γαλλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το γυναικείο άρωμα είναι έντονο στη γαλλική πολιτική σκηνή εν όψει των προεδρικών εκλογών του 2007. Δύο γυναίκες φέρονται περισσότερο από πρόθυμες να διεκδικήσουν την υποψηφιότητα του Σοσιαλιστικού Κόμματος για την προεδρία της χώρας. H Σεγκολέν Ρουαγιάλ, πρώην υπουργός των κυβερνήσεων Μπερεγκοβουά και Ζοσπέν και νυν πρόεδρος του περιφερειακού συμβουλίου του Πουατού-Σαράντ, έχει δηλώσει ανοιχτά την πρόθεσή της. Αντιθέτως, η κόρη του Ζακ Ντελόρ και δήμαρχος της Λιλ Μαρτίν Ομπρί, επίσης πρώην υπουργός σε πολλές σοσιαλιστικές κυβερνήσεις, είναι προς το παρόν περισσότερο διακριτική. Παρ’ ότι δεν έχει κρύψει την επιθυμία της να είναι υποψήφια στις προεδρικές εκλογές, δεν έχει προβεί ακόμη σε καμία σχετική ανακοίνωση. Οι φήμες μάλιστα θέλουν την κυρία Ομπρί να διστάζει μόνο και μόνο εν όψει του ενδεχομένου να έχει να ανταγωνιστεί εκπροσώπους του φύλου της, όπως η κυρία Ρουαγιάλ.

Το βέβαιον είναι πάντως ότι η γυναικεία εισβολή σε μια ως τώρα θεωρούμενη καθαρά ανδρική υπόθεση δεν έχει χαροποιήσει καθόλου τους άνδρες διεκδικητές του γαλλικού προεδρικού θώκου και η πολιτική συζήτηση γύρω από τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές έχει αποκτήσει ιδιαίτερα σεξιστικό χαρακτήρα στη Γαλλία. Ο γερουσιαστής Ζαν-Λυκ Μαλανσόν, επίσης επίδοξος υποψήφιος, έσπευσε να δηλώσει: «Εδώ δεν είναι καλλιστεία». Ο δε Λοράν Φαμπιούς, ο οποίος, όπως λέγεται, θεωρεί τον εαυτό του τον «φυσικό» εκπρόσωπο των Σοσιαλιστών για τη διαδοχή του Ζακ Σιράκ, έστρεψε τα βέλη του εναντίον της κυρίας Ρουαγιάλ και του συντρόφου της, αρχηγού του Σοσιαλιστικού Κόμματος Φρανσουά Ολάντ, λέγοντας: «Μα ποιος θα ασχοληθεί με τα παιδιά;».

Προς μεγάλη δυσαρέσκεια όλων, πάντως, λέγεται ότι η κυρία Ρουαγιάλ είναι ο αντίπαλος που φοβούνται περισσότερο τόσο το συντηρητικό στρατόπεδο όσο και η άκρα Δεξιά. Φήμες θέλουν τον πρώην πρωθυπουργό Ζαν-Πιερ Ραφαρέν αλλά και τον ηγέτη του Εθνικού Μετώπου Ζαν-Μαρί Λεπέν να έχουν εκφράσει ανησυχία για την υποψηφιότητά της.

Παρ’ ότι ακόμη δεν είναι βέβαιον αν οι Γάλλοι είναι έτοιμοι να αναδείξουν μια γυναίκα στην ηγεσία της χώρας τους, οι Αμερικανοί δηλώνουν πρόθυμοι γι’ αυτό. Σε δημοσκόπηση που έγινε πρόσφατα στις Ηνωμένες Πολιτείες από το Roper Center, το 85% των πολιτών δήλωσαν ότι θα δέχονταν ευχαρίστως μια γυναίκα στην προεδρία. H Χίλαρι Κλίντον, η οποία δεν έχει κρύψει τις βλέψεις της να επανέλθει στον Λευκό Οίκο όχι ως «πρώτη κυρία» αλλά ως «πλανητάρχης», συγκεντρώνει, σύμφωνα με άλλες δημοσκοπήσεις, το 53% των προτιμήσεων για αυτή τη θέση.

Πολλοί θεωρούν ότι, αν η κυρία Κλίντον κατορθώσει να πάρει το χρίσμα των Δημοκρατικών για τις προεδρικές εκλογές του 2008, μόνος άξιος αντίπαλος από το ρεπουμπλικανικό στρατόπεδο θα είναι μια άλλη γυναίκα, η νυν υπουργός των Εξωτερικών Κοντολίζα Ράις. Πιστεύουν δε ότι το έδαφος έχει αρχίσει ήδη να προλειαίνεται για ένα τέτοιο ενδεχόμενο τόσο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης όσο και στα βιβλιοπωλεία. Μια τηλεοπτική σειρά με τίτλο «Commander in Chief» φέρνει, έστω και πλασματικά, μια γυναίκα στην προεδρία των ΗΠΑ, ενώ ο Ντικ Μόρις, πρώην σύμβουλος του Μπιλ Κλίντον, ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τίτλο «Κόντι εναντίον Χίλαρι: H επόμενη μεγάλη προεδρική κούρσα».


Το παρελθόν

Σιρινάβο Μπανταρανάικε

Είναι η πρώτη γυναίκα που εξελέγη πρωθυπουργός στην Ιστορία, το 1960, στην Κεϊλάνη, μετέπειτα Σρι Λάνκα. Χήρα του δολοφονηθέντος πρωθυπουργού Σόλομον Μπανταρανάικε και μητέρα της σημερινής προέδρου της χώρας, ανέλαβε δύο ακόμη φορές το πρωθυπουργικό αξίωμα ως τον θάνατό της το 2000 σημαδεύοντας βαθιά την πολιτική ζωή της πατρίδας της.

Ιντιρα Γκάντι

H κόρη του πρώτου πρωθυπουργού της Ινδίας Τζαουαχαρλάλ Νεχρού συνέχισε επάξια το έργο του πατέρα της στην ηγεσία του Κόμματος του Εθνικού Κογκρέσου και της χώρας. Από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στην ιστορία της ανεξάρτητης Ινδίας, εξέτισε τρεις συνεχείς θητείες ως πρωθυπουργός από το 1966 ως το 1977 και μια τέταρτη από το 1980 ως τη δολοφονία της από εξτρεμιστές Σιχ το 1984.

Γκόλντα Μέιρ

Εκ των ιδρυτών του κράτους του Ισραήλ, έγινε η τέταρτη – και μοναδική γυναίκα – πρωθυπουργός του το 1969. Παρά τις προσπάθειές της για ειρήνευση με τον αραβικό κόσμο, η θητεία της σημαδεύτηκε από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ. Ο Μπεν Γκουριόν είχε πει κάποτε για αυτήν ότι ήταν «ο μοναδικός άνδρας στην κυβέρνηση».

Μάργκαρετ Θάτσερ

H «Σιδηρά Κυρία» υπήρξε μία από τους ηγέτες που άφησαν βαθιά τη σφραγίδα τους στη Βρετανία αλλά και στην παγκόσμια σκηνή. H πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός σε ευρωπαϊκή χώρα κυβέρνησε από το 1979 ως το 1990 καθιστώντας τον όρο «θατσερισμός» συνώνυμο του άκρατου φιλελευθερισμού. Θεωρείται η διασημότερη παγκοσμίως πρωθυπουργός της Βρετανίας μετά τον Γουίνστον Τσόρτσιλ.

Βίγκντις Φινμπογκαντότιρ

Πρώην δασκάλα και διευθύντρια του Θεάτρου του Ρέικιαβικ και παρ’ ότι διαζευγμένη και «ανύπαντρη» μητέρα ενός υιοθετημένου παιδιού, έγινε το 1980 η πρώτη γυναίκα στην Ιστορία που εξελέγη πρόεδρος μιας χώρας – της Ισλανδίας – με εθνικές εκλογές. Επανεξελέγη τρεις ακόμη φορές και αποσύρθηκε το 1996, ύστερα από 16 συναπτά χρόνια παραμονής της στην προεδρία της πατρίδας της.


Το παρόν

Μαίρη Μακ Αλίζ

Πρόεδρος της Ιρλανδίας

Τάρια Χάλονεν

Πρόεδρος της Φινλανδίας

Τσαντρίκα Κουμαρατούνγκα

Πρόεδρος της Σρι Λάνκα

Γκλόρια Αρόγιο

Πρόεδρος των Φιλιππινών

Ελεν Κλαρκ

Πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας

Χαλέντα Ζία

Πρωθυπουργός του Μπανγκλαντές

Λουίζα Ντιόγκο

Πρωθυπουργός της Μοζαμβίκης


Το μέλλον

Ελεν Τζόνσον-Σέρλιφ

Υποψήφια πρόεδρος της Λιβερίας

Μισέλ Μπατσελέ

Υποψήφια πρόεδρος της Χιλής


Κόντι Vs Χίλαρι * Οι ΗΠΑ ίσως αποκτήσουν την πρώτη γυναίκα πρόεδρο το 2009

ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ.

Το 2009 η Αμερική θα αποκτήσει την πρώτη γυναίκα πρόεδρο, πιστεύει ο Ντικ Μόρις, πρώην σύμβουλος του Μπιλ Κλίντον. Αλλά αυτή θα είναι η «πεντακάθαρη» Κοντολίζα Ράις ή η αμφιλεγόμενη Χίλαρι Κλίντον; Το περιοδικό «Forbes» κατέταξε πρόσφατα την Κόντι στην πρώτη θέση και τη Χίλαρι στην 26η της λίστας με τις ισχυρότερες γυναίκες στον κόσμο το 2005. Παράλληλα τον περασμένο Μάιο δημοσκόπηση των USA Today/CNN/Gallup βρήκε ότι το 70% των ερωτωμένων «θα ψήφιζε γυναίκα πρόεδρο το 2008» – είναι η πρώτη φορά στην ιστορία των ΗΠΑ που η πλειονότητα των ψηφοφόρων υποστηρίζει κάτι τέτοιο. Ο Μόρις συνδύασε αυτά τα δύο στοιχεία για να βασίσει το βιβλίο του «Κόντι εναντίον Χίλαρι: H επόμενη μεγάλη κούρσα για την προεδρία», του οποίου ο τίτλος δεν αφήνει καμία αμφιβολία για το περιεχόμενο.

«Στις 20 Ιανουαρίου 2009, ακριβώς στις 12 το μεσημέρι, ο κόσμος θα παρακολουθήσει την ορκωμοσία του 44ου προέδρου των ΗΠΑ» γράφει. «Θα ορκιστεί η πρώτη γυναίκα πρόεδρος». Ο ίδιος θεωρεί ότι «η Χίλαρι Κλίντον βρίσκεται σε μια σχεδόν χωρίς αντίπαλο πορεία για να κερδίσει το χρίσμα των Δημοκρατικών και, πιθανότατα, τις προεδρικές του 2008. Δεν έχει σοβαρή αντιπολίτευση εντός του κόμματος». Αν συμβεί κάτι τέτοιο, η προεδρία από το 1992 ως το 2008 θα έχει εξελιχθεί ως εξής: Μπους, Κλίντον, Μπους, Κλίντον.

«Υπάρχει μόνο ένα πρόσωπο στην Αμερική που θα μπορούσε να σταματήσει τη Χίλαρι Κλίντον: η υπουργός Εξωτερικών Κοντολίζα «Κόντι» Ράις. Ανάμεσα στους πιθανούς υποψηφίους των Ρεπουμπλικανών μόνο η Κόντι θα μπορούσε να κερδίσει το χρίσμα, να κατατροπώσει τη Χίλαρι και να εμποδίσει μια τρίτη κυβέρνηση Κλίντον» γράφει ο Μόρις. «H Κοντολίζα αποτελεί θανάσιμη απειλή για την επιτυχία της Χίλαρι. Εχει απήχηση σε ψηφοφόρους εκτός της παραδοσιακής βάσης των Ρεπουμπλικανών, έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει σοβαρή λιποταξία από τους Δημοκρατικούς και προσελκύει τους ίδιους θηλυκούς, αφροαμερικανούς και ισπανόφωνους ψηφοφόρους με τη Χίλαρι, ενώ παράλληλα διατηρεί την υποστήριξη των συμβατικών Ρεπουμπλικανών».

H Χίλαρι πάντα επιθυμούσε να γίνει η πρώτη γυναίκα πρόεδρος των ΗΠΑ και η εκλογή της στη Γερουσία το 2000 της παρέχει «την εθνική πλατφόρμα που χρειάζεται για να λανσάρει τη νέα της εικόνα και να αρχίσει τη μακρά πορεία της επιστροφής στον Λευκό Οίκο. Δεν επιθυμεί να πάρει άλλη γυναίκα τη θέση αυτή, που θεωρεί πως της ανήκει. H ειρωνεία όμως είναι ότι η υποψηφιότητα της Χίλαρι καθιστά απαραίτητη και συνεπώς πιθανή την υποψηφιότητα της Κόντι. H πρώτη γυναίκα που θα πάρει το χρίσμα των Δημοκρατικών μπορεί να ηττηθεί μόνο από την πρώτη γυναίκα που θα πάρει το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών».

Οι δύο πιθανές αντίπαλοι δεν θα μπορούσαν να ήταν πιο διαφορετικές μεταξύ τους: άσπρη/μαύρη, Βορράς/Νότος, παντρεμένη/ανύπαντρη, προαστίων/αστή και στα πολιτικά ενδιαφέροντα εσωτερικά/εξωτερικά. H προέλευσή τους επίσης διαφέρει σημαντικά. «Ενώ η Χίλαρι μεγάλωσε στην ασφάλεια ενός προαστίου λευκών στο Ιλινόι, η Κόντι ενηλικιώθηκε στη λάθος πλευρά του χάσματος των ρατσών στην Αλαμπάμα. H Ράις κατάγεται από μια μορφωμένη οικογένεια ενώ η Χίλαρι από πιο εργατικό περιβάλλον» λέει ο Μόρις. Μια άλλη διαφορά που εντοπίζει είναι ότι η Χίλαρι έχει συνηθίσει επί 30 χρόνια να επωφελείται από τις θέσεις στις οποίες εκλέγεται ο σύζυγός της ενώ η Κόντι στηρίζεται αποκλειστικά στην αξία της. Επιπλέον η Ράις δεν έχει αναμειχθεί ποτέ σε σκάνδαλο ενώ η Κλίντον «παραπαίει στην κόψη του ηθικού ξυραφιού».

Τέλος, η Κόντι δεν σχεδιάζει προσεκτικά την ανέλιξή της – «Δεν χρειάστηκε ποτέ να το κάνει. Το προφανές ταλέντο της ξεχωρίζει και της χαρίζει τις προαγωγές» – ενώ η Χίλαρι προσεγγίζει την προεδρική κούρσα εντελώς διαφορετικά. «Τα τελευταία 15 χρόνια οι Κλίντον έχτισαν συστηματικά ένα δίκτυο από εύπορους χρηματοδότες και σημαντικούς υποστηρικτές ανά τη χώρα. Μεταχειρίστηκαν την προεδρία για να τους ανταμείψουν διορίζοντάς τους σε δουλειές και επιτροπές». H βιωσιμότητα της Κόντι ως προεδρικής υποψηφίας, αντιθέτως, «θα εξαρτηθεί από τις όποιες επιτυχίες θα έχει ως υπουργός Εξωτερικών».

H στρατηγική της Χίλαρι όμως δεν τελειώνει με τη μετακίνησή της προς το κέντρο – από την Αριστερά -, την οποία ο Μόρις θεωρεί υποκριτική. Εχει έναν άσο στο μανίκι της, που ακούει στο όνομα Μπιλ Κλίντον. «Πολλοί αναρωτιούνται: «Γιατί μένει μαζί του;». Οι δυο τους αποτελούν ζευγάρι που κερδίζει επί περισσότερα από 30 χρόνια. Ακόμη και αν δεν βλέπονται πλέον πολύ, συνεχίζουν να μοιράζονται δύο στόχους. Πρώτον, να εκλεγεί η Χίλαρι στον Λευκό Οίκο και, δεύτερον, να δικαιωθεί η προεδρία του Κλίντον. Εκτός από κορυφαίος σύμβουλός της, ο Μπιλ αποτελεί ζωντανή υπενθύμιση προς τους Δημοκρατικούς ψηφοφόρους που τον λάτρευαν ότι, αν εκείνη εκλεγεί, και αυτός θα επιστρέψει στον Λευκό Οίκο» γράφει ο Μόρις.

Τι είδους πρόεδρος θα ήταν η καθεμιά από τις δύο αυτές γυναίκες; Ο πρώην σύμβουλος του Κλίντον εκτιμά ότι «η Χίλαρι Κλίντον θα ήταν η πιο φιλελεύθερη πρόεδρος από την εποχή του Λίντον Τζόνσον. Ο Μπιλ Κλίντον είναι μετριοπαθής από επιλογή και ενίοτε φιλελεύθερος από ανάγκη. Αλλά η σύζυγός του είναι το αντίθετο. H Χίλαρι πιστεύει ότι η κυβέρνηση παρέχει τις υπηρεσίες και ότι η αναζήτηση του ιδιωτικού κέρδους είναι η ρίζα του εγωισμού και των δεινών της αμερικανικής ζωής». Από την άλλη πλευρά, «η Κοντολίζα Ράις έχει τη βασική οπτική γωνία των Μπους/Ρεπουμπλικανών στα ζητήματα της πολιτικής. Θα προσπαθούσε να συγκρατήσει τη φορολογία, να περιορίσει τον ρόλο του κράτους και να επιφορτίσει τον ιδιωτικό τομέα με την παροχή των υπηρεσιών του κράτους». Επιπλέον, «ενώ η Χίλαρι θα επικεντρωνόταν στο να διευρύνει τον ρόλο του κράτους στο εσωτερικό, η Ράις θα επιθυμούσε να δει την Αμερική να αναμειγνύεται περισσότερο στο εξωτερικό».

«Αλλά οι μεγαλύτερες διαφορές τους είναι στην ιδιοσυγκρασία» γράφει ο Μόρις. «H Ράις σιχαίνεται να κάνει εχθρούς ενώ ως πρώτη κυρία η Χίλαρι αυτοπροσδιοριζόταν από τους εχθρούς της. Λόγω της θητείας της στον ακαδημαϊκό χώρο η Ράις απολαμβάνει τις συμβουλές τρίτων, η Χίλαρι όμως όχι. Πολλές φορές καθόμουν με κορυφαίους συνεργάτες της προσπαθώντας να αποφασίσουμε ποιος θα έμπαινε στο κλουβί των λεόντων για να πει στη Χίλαρι ότι είχε κάνει λάθος».