Αν σας ρωτούσαν ποια χώρα έχει τις περισσότερες ξένες στρατιωτικές βάσεις στο έδαφός της, μάλλον δεν θα το μαντεύατε: είναι το… Τζιμπουτί. Γαλλία, Ιταλία, Ιαπωνία, Κίνα, Σαουδική Αραβία, και βεβαίως ΗΠΑ, έχουν ήδη βάσεις στη μικροσκοπική χώρα της ανατολικής Αφρικής, ενώ Ινδία, Τουρκία, Ρωσία και πολύ εσχάτως η Αιθιοπία ενδιαφέρονται σφόδρα να ανοίξουν δικές τους βάσεις εκεί. Διότι η στρατηγική σημασία του Τζιμπουτί είναι αντιστρόφως ανάλογη του μικρού μεγέθους του.
Μιλάμε για ένα ανεξάρτητο παράλιο κράτος με έκταση μόλις 23.200 τετραγωνικών χιλιομέτρων, και πληθυσμό που δεν ξεπερνάει το ένα εκατομμύριο ανθρώπους. Αλλά κατέχει ένα αξιοσημείωτο ρεκόρ: φιλοξενεί περισσότερες ξένες στρατιωτικές βάσεις από οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου.
Στρατηγικά τοποθετημένο στην είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας από όπου διακινείται ένα μεγάλο ποσοστό των εμπορικών και ενεργειακών ροών μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, το Τζιμπουτί θεωρείται το πιο πολύτιμο έδαφος στον διεθνή ανταγωνισμό για στρατιωτικές βάσεις.
Μια από τις τέσσερις γαλλικές βάσεις εκεί θυμίζει παλιό φρούριο της Λεγεώνας των Ξένων, με γραφικά φυλάκια. Τι αντίθεση με τη σκοτεινή και απειλητική κινεζική ναυτική βάση ή με την αυτόνομη πόλη στην έρημο που είναι η αμερικανική βάση του Camp Lemonnier… Να όμως που τώρα, στις αρχές του 21ου αιώνα, νέες δυνάμεις αναδύονται καθώς η πάλαι ποτέ ηγεμονική Δύση χάνει την ισχύ της. Και καθώς εισερχόμαστε στην πρώτη περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας στην οποία η σύγχρονη τεχνολογία θα συνδυαστεί με μια χαοτική παγκόσμια σκηνή, στην οποία καμία δύναμη ή ομάδα δυνάμεων δεν θα μπορεί από μόνη της να επιβάλει την διεθνή τάξη, το Τζιμπουτί αποκτά νέα σημασία.
Σύνορα διαπερατά και δυσδιάκριτα
Ειδικοί λένε ότι οι επερχόμενοι πόλεμοι μπορεί να είναι συμβατικές ένοπλες συγκρούσεις, αλλά θα μπορούσαν επίσης να έχουν ριζικά διαφορετικές μορφές: να είναι μάχες για τον έλεγχο υποδομών, πόλεμοι προπαγάνδας, κυβερνο-επιθέσεις ή σκληρές αντιπαραθέσεις σε εμπορικούς και οικονομικούς πολέμους.
Μόνο ένα πράγμα μοιάζει βέβαιο: αυτούς τους πολέμους θα τους κάνουν χώρες με βαθιά αλληλένδετες οικονομίες και υποδομές πέρα από τα σύνορά τους, που θα είναι διαπερατά, και μερικές φορές δυσδιάκριτα.
«Εάν ο κόσμος κατευθύνεται προς μια μεγάλη σύγκρουση αυτού του νέου τύπου, δεν αποκλείεται να ξεκινήσει από το Τζιμπουτί», σύμφωνα με το Politico.
Η Γαλλία – η πρώτη που απέκτησε στρατιωτική παρουσία στη χώρα – εγκαταλείπει σιγά σιγά τις βάσεις της λόγω δημοσιονομικών περιορισμών, αλλά άλλοι κινούνται γρήγορα για να καλύψουν το κενό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ανοίξει μια δεύτερη βάση στο αεροδρόμιο Chabelley του Τζιμπουτί. Η χώρα φιλοξενεί τις μοναδικές βάσεις της Ιαπωνίας και της Κίνας στο εξωτερικό.
Το κινεζικό πολεμικό ναυτικό είναι παρόν από τα τέλη του 2008 στα ανοιχτά της Σομαλίας και στον κόλπο του Άντεν, στο πλαίσιο διεθνών προσπαθειών για την καταπολέμηση της πειρατείας σε αυτή την περιοχή. Όμως η «βάση επιμελητείας» στο Τζιμπουτί, που εγκαινιάστηκε πέρυσι τον Αύγουστο, είναι η πρώτη αυτού του είδους για το Πεκίνο.
Υπάρχει και μια ιταλική βάση στο Τζιμπουτί, ενώ η Σαουδική Αραβία κατασκευάζει την δική της. Η Τουρκία και η Ρωσία έχουν δείξει μεγάλο ενδιαφέρον, ενώ φημολογείται ότι και η Ινδία εξετάζει τη δυνατότητα να κατασκευάσει βάση εκεί. Εάν συμβεί αυτό, κάθε μεγάλη παγκόσμια δύναμη θα έχει στρατιωτικό «αποτύπωμα» στο Τζιμπουτί.
Γάλλοι και Ιάπωνες στρατιώτες συνωστίζονται ήδη στα νυχτερινά κέντρα, ενώ Κινέζοι και Αμερικανοί χρησιμοποιούν κάθε ευκαιρία για να τραβήξουν φωτογραφίες του εξοπλισμού του αντιπάλου. Αλλά τι θα συμβεί σε περίπτωση πολέμου μεταξύ χωρών με παρακείμενες στρατιωτικές βάσεις στο Τζιμπουτί;
Κρίσιμη η φύση της σύγκρουσης
Η απάντηση δεν είναι σαφής, και πολλά θα εξαρτηθούν από τη φύση της σύγκρουσης. Αν η Ινδία πράγματι ανοίξει στρατιωτική βάση στο Τζιμπουτί, οποιαδήποτε μελλοντική σύγκρουσή της με την Κίνα θα εξαπλωθεί αμέσως εκεί, επειδή το Τζιμπουτί είναι κρίσιμο στοιχείο της ικανότητας της Κίνας να περικυκλώσει την Ινδία. Αλλά σε ένα σενάριο σύγκρουσης μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, οι βάσεις τους στο Τζιμπουτί θα τεθούν σε κατάσταση συναγερμού, αλλά θα μπορούσαν να μην εμπλακούν σε απευθείας εχθροπραξίες.
Μια άλλη πιθανότητα, κατά τους ειδικούς, είναι τα εμπόλεμα κράτη να επιλέξουν το Τζιμπουτί ως σενάριο για μια περιορισμένη σύγκρουση. Κάθε εδαφική διαμάχη μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας είναι τόσο επικίνδυνη που οι δυο χώρες θα προτιμούσαν μια επίδειξη δύναμης κάπου μακριά, όπως στην Αφρική.
Ένα καταγεγραμμένο επεισόδιο φαίνεται να επιβεβαιώνει αυτή την ερμηνεία. Όπως αποκαλύφθηκε από δημοσίευμα σε μια εφημερίδα της Κίνας, το περασμένο έτος ένα ιαπωνικό ναυτικό πλοίο έστειλε βατραχανθρώπους να πλησιάσουν και να κατασκοπεύσουν ένα κινεζικό πολεμικό καθώς και τα δύο πλοία κατευθύνονταν προς το λιμάνι του Τζιμπουτί.
«Τον περασμένο αιώνα, οι συγκρούσεις οργανώθηκαν προσεκτικά με σαφή σύνορα και σφαίρες επιρροής, αλλά η παγκοσμιοποίηση τα έχει αλλάξει όλα, και το Τζιμπουτί, γαλλική αποικία μέχρι το 1977, είναι η τέλεια εικόνα αυτού του νέου κόσμου, όπου μεγάλες δυνάμεις αναγκάζονται να μοιραστούν τον ίδιο, μικρό χώρο για τις βάσεις τους», καταλήγει η ανάλυση του Politico.