Κυδωνίτσα, Ροκανιάρης, Μπεγλέρι, Βοστιλίδι… Ονόματα άγνωστα στους περισσότερους, θυμίζουν ίσως χωριά ή εξοχικές τοποθεσίες. Κι όμως, πρόκειται για ποικιλίες σταφυλιού, από τον τεράστιο πλούτο του ελληνικού αμπελώνα, που η καλλιέργειά τους εγκαταλείφθηκε πριν από χρόνια.

Οι λόγοι της εγκατάλειψης ποικίλοι. Η αναζήτηση μεγάλων στρεμματικών αποδόσεων, για παράδειγμα, που γέμισε την Ελλάδα με Σαββατιανό και Ροδίτη. Η μετακίνηση πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα, που σε αρκετές περιπτώσεις συνδυάστηκε με τη φυλλοξήρα και οδήγησε σε εγκατάλειψη ολόκληρων περιοχών. Ακόμη, η ευαισθησία κάποιων ποικιλιών και, σπανιότερα, τα φτωχά ποιοτικά αποτελέσματά τους.

Λίγο η νοσταλγία για το παρελθόν, αλλά περισσότερο μια τάση που φάνηκε στη διεθνή αγορά για αναζήτηση νέων γεύσεων, πέρα από τα κλασικά Chardonnays και Cabernets, βοήθησαν στη μερική έστω αναβίωσή τους. Ασφαλώς, η αναβίωση των ξεχασμένων ποικιλιών του ελληνικού αμπελώνα δεν θα ήταν εφικτή, χωρίς την καθοριστική βοήθεια του – αποψιλωμένου πλέον – Ινστιτούτου Αμπέλου και Οίνου της Λυκόβρυσης, που στα χρόνια της δόξας του διέσωσε και αξιολόγησε πειραματικά πολλές από αυτές. Ούτε βέβαια χωρίς την ύπαρξη μιας καινούργιας γενιάς αμπελουργών και οινοποιών, που τις εμπιστεύτηκαν και δούλεψαν συστηματικά μαζί τους.
Τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα τα αναμενόμενα, ούτε τα προϊόντα που προκύπτουν ανταποκρίνονται οπωσδήποτε στις προτιμήσεις, γευστικές και ποιοτικές, των σύγχρονων καταναλωτών. Σίγουρα, όμως, ο αμπελώνας μας κρύβει ακόμη θησαυρούς!
Αναζητώντας αυτούς τους θησαυρούς, του παρόντος ή του μέλλοντος, συγκεντρώσαμε 30 δείγματα λευκών κρασιών, που προέρχονται από τις λιγότερο, έως ελάχιστα, γνωστές ελληνικές ποικιλίες σταφυλιού. Χωρίς να πιστεύουμε ότι εξαντλήσαμε το θέμα, νομίζουμε ότι είχαμε μια πολύ αντιπροσωπευτική εικόνα. Χωρίς αμφιβολία, ξεχώρισαν το ανερχόμενο αστέρι της Κρήτης, το Βιδιανό, που, ενώ εξαφανίστηκε από τους αμπελώνες του Ρεθύμνου, ξαναζωντανεύει στο Ηράκλειο, και η Κυδωνίτσα από τη Λακωνία, με την τραγανή οξύτητα και το αναγνωρίσιμο άρωμα.

Ευχάριστες εκπλήξεις το Κατσανό από τη Σαντορίνη, ο Σκλάβος και ο Ροκανιάρης από την Ερμιονίδα και το Μπεγλέρι από την Ικαρία. Στα αρνητικά καταγράφουμε την έντονα «τεχνολογική» προσωπικότητα ελάχιστων, ευτυχώς, κρασιών. Γιατί; Επειδή πιστεύουμε ότι τα δυνατά στοιχεία των γηγενών ποικιλιών είναι η αυθεντικότητα και η μοναδικότητά τους και αυτά αξίζει να αναδείξουμε!

ΤΑ ΤΥΠΙΚΑ
Η σειρά της παρουσίασης των κρασιών είναι τυχαία και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί κατάταξη.
Τα δείγματα ζητήθηκαν από τους παραγωγούς και δοκιμάστηκαν σε θερμοκρασία 10οC.
Μαζί μας δοκίμασε και ο Αποστόλης Πλαχούρας.
Η δοκιμή έγινε στον χώρο του Genius In Gastronomy

ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ

ΑΣΠΡΟΣ ΛΑΓΟΣ 2011
Βιδιανό.
Ζύμωση και ωρίμανση για 5 μήνες σε βαρέλι. Το 60% των βαρελιών από ξύλο ακακίας, το υπόλοιπο από ξύλο δρυός.
Κρήτη ΠΓΕ
Χρώμα: Ξανθοκίτρινο, λαμπερό, με διακριτικές πράσινες πινελιές.
Αρωμα: Πυκνή και πολύπλοκη σύνθεση, με λεπτή παρουσία ξύλου, που αφήνει χώρο να εκφραστεί το φρούτο, με νότες βερίκοκου και λεμονιού, αλλά και μια λουλουδένια αύρα.
Γεύση: Γεμάτο, πλούσιο και θερμό, με πολύ καλή οξύτητα που χαρίζει αρμονία στο σύνολο. Αφθονο φρούτο, δύναμη και βάθος. Υποδειγματική ποικιλιακή έκφραση και πολύ μακρύ τελείωμα.

VORINOS 2011
Βιδιανό
Κρήτη ΠΓΕ
Χρώμα: Ανοιχτόξανθο, λαμπερό, με πρασινωπές ανταύγειες.
Αρωμα: Ωραία εναλλαγή αρωματικών εντυπώσεων, που συνδυάζουν ένταση με φινέτσα και θυμίζουν ξύσμα λεμονιού, ροδάκινο και πεπόνι, μαζί με μνήμες μαστίχας και σαμπούκου.
Γεύση: Η λεμονάτη οξύτητα, που είναι παρούσα από την πρώτη επαφή, ισορροπεί εξαιρετικά την αλκοολική θέρμη και το πάχος του κρασιού. Επίμονη, φρουτώδης επίγευση.

ΚΑΤΣΑΝΟ 2011
Κατσανό (85%) & Γαϊδουριά (15%)
Κυκλάδες ΠΓΕ
Χρώμα: Ξανθοπράσινο, λαμπερό.
Αρωμα: Φίνα αρώματα, που παραπέμπουν σε χαμομήλι, βότανα, μέλι και λεμόνι, συναντούν έναν απόηχο ορυκτών και θαλασσινού αέρα.
Γεύση: Οι δύο ποικιλίες, που αντιπροσωπεύουν μόλις το 1% του σαντορινιού αμπελώνα, δημιουργούν ένα ιδιαίτερο κρασί. Χωρίς να φτάνει τη μεταλλική αιχμηρότητα του Ασύρτικου, διαθέτει υπόσταση, δροσερή οξύτητα και λεμονάτο, μακρύ τελείωμα.

ΔΑΦΝΙΟΣ 2011
Βιδιανό
Κρήτη ΠΓΕ
Χρώμα: Ξανθοκίτρινο, λαμπερό.
Αρωμα: Διακριτική και κομψή αρωματική έκφραση, όπου αναγνωρίζονται λευκά λουλούδια, εσπεριδοειδή και λεμονόχορτο.
Γεύση: Γεμάτο άγγιγμα και οξύτητα ικανή να δαμάσει την πλούσια αλκοόλη. Ισορροπημένο σύνολο, με άφθονο και πυκνό φρούτο. Επίμονο και θερμό τελείωμα.
ΘΡΑΨΑΘΗΡΙ 2011
Αμπελώνας Αρμί
Κρήτη ΠΓΕ
Παραγωγός: ΓΕΑ – Λυραράκης
Χρώμα: Ξανθοπράσινο, λαμπερό.
Αρωμα: Εκφραστική μύτη, που κινείται σε δύο επίπεδα. Πεπόνι, φρέσκο δαμάσκηνο και εσπεριδοειδή στην αρχή, μπαχαρικά όπως το μοσχοκάρυδο και η κανέλα στη συνέχεια.
Γεύση: Καλοδομημένο και πλούσιο, με τη χαρακτηριστική θέρμη των κρητικών κρασιών. Αρμονικό και ισορροπημένο, χάρη στην οξύτητα και στο φρούτο του. Μακριά, μπαχαράτη επίγευση.


ΣΚΛΑΒΟΣ
Ροδόχρωμος κλώνος της ποικιλίας Σκλάβα
Επιτραπέζιος Οίνος
Παραγωγός: Ι. Κοντοβράκης (Ερμιονίδα)
Χρώμα: Ανοιχτόξανθο, με πρασινωπές πινελιές και ελαφρά παρουσία διοξειδίου.
Αρωμα: Φρέσκα, αν και μέτριας έντασης αρώματα, που παραπέμπουν σε λεμονανθούς, αχλάδι και κίτρο, μαζί με μια λεπτή βοτανική αίσθηση.
Γεύση: Μαλακό στην πρώτη επαφή, ισορροπεί όμορφα ανάμεσα στη δροσερή οξύτητα και στο πάχος. Λεμονάτο φρούτο και καλό τελείωμα. Πολλές υποσχέσεις για το μέλλον.


ΚΥΔΩΝΙΤΣΑ 2011
Λακωνία ΠΓΕ
Παραγωγός: Ι. Βατίστας
Χρώμα: Αχυροπράσινο, λαμπερό.
Αρωμα: Ευχάριστη και εκφραστική μύτη, όπου νότες λευκόσαρκου ροδάκινου, πράσινου μήλου και βοτάνων απλώνονται σε επίμονο φόντο κυδωνιού.
Γεύση: Στόμα μεσαίου όγκου, με καλή δομή και χαρακτηριστική, σχεδόν μεταλλική, οξύτητα. Υψηλόβαθμο, χωρίς να γίνεται δυσάρεστο. Στην επίγευση επανέρχεται το ροδάκινο.
ΒΙΔΙΑΝΟ 2011
Κρήτη ΠΓΕ
Χρώμα: Αχνοκίτρινο, λαμπερό, με πράσινες ανταύγειες.
Αρωμα: Ντελικάτη αρωματική παρουσία, με περάσματα γιασεμιού, βερίκοκου, περγαμόντου και λάιμ.
Γεύση: Η ζεστή αίσθηση της αλκοόλης ξαφνιάζει στην αρχή και επιβάλλει τη συνοδεία φαγητού. Η οξύτητα και το φρούτο έρχονται λίγο αργότερα για να ισορροπήσουν τα πράγματα. Θερμό και μακρύ τελείωμα.


ΠΛΥΤΟ 2011
Κρήτη ΠΓΕ
Παραγωγός: ΓΕΑ – Λυραράκης
Χρώμα: Αχυρόξανθο, λαμπερό, με ελάχιστο πράσινο.
Αρωμα: Φινετσάτη και διακριτική παρουσία, τυπική της ποικιλίας. Λεμονανθός, λουίζα, λευκόσαρκα φρούτα και λάιμ, σε ελαφρά φυτικό υπόβαθρο.
Γεύση: Ολοκληρωμένη και ενδιαφέρουσα προσωπικότητα, που ενσωματώνει την πολύχρονη ενασχόληση του κτήματος Λυραράκη με το Πλυτό. Μεσαίος όγκος, κομψότητα, ζωντάνια και πολύ καλή διάρκεια.
ΚΥΔΩΝΙΤΣΑ 2011
Λακωνία ΠΓΕ
Χρώμα: Ωχροκίτρινο, λαμπερό, με πρασινωπές ανταύγειες.
Αρωμα: Ενδιαφέρουσα και ελκυστική σύνθεση, όπου εκτός από το κυδώνι – σήμα κατατεθέν της ποικιλίας – αναγνωρίζονται ακακία, φτέρη, αχλάδι και εσπεριδοειδή.
Γεύση: Στο μεσαίου όγκου στόμα κυριαρχούν η ζωντάνια και η φρεσκάδα, που τονίζονται από τη λεμονάτη οξύτητα. Επίμονο, φρουτώδες τελείωμα.