Αρτέμης Σώρρας: Η τελευταία αυταπάτη

«Εξω έπεφταν βόμβες αλλά εγώ ήθελα να σκέφτομαι ότι ήταν πυροτεχνήματα μιας κοντινής γιορτής». Η Ιρέν, η μοιραία και γοητευτική ηρωίδα του Μορίς Ατιά στο «Μαύρο Αλγέρι», αδυνατεί να προσαρμοστεί στο ζοφερό σκηνικό της εμπόλεμης Αλγερίας. Αυτό είναι ολότελα ξένο από τον τόπο στον οποίο άλλοτε χόρευε και ερωτευόταν ανέμελη. Αναστατώνει την κοσμοθεωρία της. Γίνεται εχθρικό, απειλώντας να εξολοθρεύσει ό,τι μέχρι πρότινος αποτελούσε τον κόσμο της. Γι’ αυτό οχυρώνεται σε μια άρνηση αποδοχής της πραγματικότητας. Ακόμη και όταν η καταστροφή καραδοκεί στην εξώπορτά της, προτιμά να γαντζώνεται από ένα σκόπιμα κατασκευασμένο ψέμα που συντηρεί τη φαντασίωση μιας απατηλής σωτηρίας.

Υπνωτισμένο από ένα παρόμοιο ψέμα –μεσούσης της οικονομικής και πολιτικής κρίσης –μοιάζει ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Ψάχνει απεγνωσμένα να αγοράσει μια αυταπάτη που θα επαναφέρει γρήγορα και αβασάνιστα το παρόν του στην προ τού 2008 εποχή. Και όταν υπάρχει τόσο έντονο αγοραστικό ενδιαφέρον, δεν μπορεί παρά να βρεθεί κάποιος να την πουλήσει.

Ο Αρτέμης Σώρρας είναι ένας από αυτούς. Δεν είναι ο μόνος, ούτε ο πρώτος. Είναι απλώς ο πιο πρόσφατος, ίσως και ο πιο εξωπραγματικός. Με τις ταραχώδεις περιοδείες του στην ελληνική περιφέρεια ιντριγκάριζε τις συνήθως κενές ειδησεογραφίας τελευταίες ημέρες του Αυγούστου και μεταπήδησε ο ίδιος από τον χώρο των αλαμπουρνέζικων επαρχιώτικων blogs στις σελίδες των μεγάλων δημοσιογραφικών οργανισμών κατά το δόγμα «κάθε δημοσιότητα είναι καλή δημοσιότητα». Βλέπεις, αυτό το τελευταίο εθνικό μας παραμύθι μπορεί να μην έχει γραφτεί από τον γάλλο μαέστρο του νουάρ, εμπεριέχει όμως όλα τα συστατικά ενός μπεστ σέλερ μυθιστορήματος: λεφτά, τράπεζες, περιπέτειες, πολιτική, μπόλικη δόση αρχαιοελληνικής λατρείας και κάμποσα διαστημόπλοια για τους fans της επιστημονικής φαντασίας ή απλώς για να θυμίζει με χαιρεκακία την εγγύτητα του εγχειρήματος με τις εξωγήινες ιστορίες.

Θα ήταν όντως ένα διασκεδαστικό ανάγνωσμα εάν όλοι και όλες το εκλαμβάναμε κατά αυτόν τον τρόπο. Για ορισμένους συμπολίτες μας, όμως, είναι η απάντηση στα προβλήματά τους, η προφανής λύση την οποία αποσιωπούν το «πολιτικό κατεστημένο» και η «νέα τάξη πραγμάτων», ένας σύγχρονος Μεσσίας με βαλκανικό παρουσιαστικό και βαρύ «ανδρικό» λόγο.

Την περασμένη εβδομάδα στην Τρίπολη βρέθηκαν μερικές εκατοντάδες να τον υποδεχτούν σαν ροκ σταρ και να ακούσουν με αξιοζήλευτη προσήλωση τη δέσμευσή του ότι μπορεί να ξεπληρώσει όχι μόνο το δημόσιο χρέος της χώρας, αλλά και τα ιδιωτικά χρέη προς τράπεζες, εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία. Μερικοί, μάλιστα, έσπευσαν να συμπληρώσουν τις φόρμες με τον ΑΦΜ τους, ενώ ήδη ορισμένοι υπάλληλοι σε τοπικά τμήματα τραπεζών και εφοριών έχουν βρεθεί στην αμήχανη θέση να παραλαμβάνουν αιτήματα πολιτών που ζητούν να εισπραχθούν οι οφειλές τους από τον λογαριασμό των 600 δισ. του Αρτέμη Σώρρα. Την προηγούμενη εβδομάδα κυκλοφόρησε και ένα βίντεο με δύο εφοριακούς που ήλεγχαν έναν επιχειρηματία ο οποίος δεν είχε ανοίξει την ταμειακή μηχανή του και τους χαρακτήριζε παρανόμους επειδή «δεν έχετε δεχθεί τα λεφτά του Σώρρα».

Ο ίδιος διατείνεται ότι η περιουσία του είναι αμύθητη και φτάνει τα 2,7 τρισ. ευρώ, όσο περίπου το ΑΕΠ της Γερμανίας. Εξ ου και αυτοπροσδιορίζεται ως ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο. Απλώς έχει διαφύγει από τα ραντάρ του «Forbes» στη σχετική λίστα και μάλλον από σεμνότητα μένει σε ένα ταπεινό διαμέρισμα στη Νέα Σμύρνη όταν βρίσκεται στην Ελλάδα. Πυλώνας του πλούτου του υπήρξαν τέσσερις μετοχές της Banque d’Orient που βρήκε στο μπαούλο της γιαγιάς του. Επιπλέον, ισχυρίζεται ότι πούλησε στις ΗΠΑ τα πνευματικά δικαιώματα μιας πολύ υψηλής και απόκρυφης τεχνολογίας καυσίμων αρχαιοελληνικής εμπνεύσεως. Ο συνεργάτης του Μανώλης Λαμπράκης επικαλέστηκε ως τεκμήριο των λεγομένων του την αποστολή στο Διάστημα ενός αμερικάνικου διαστημόπλοιου χωρίς καύσιμα επί 17 μήνες.

Αν υπάρχει ένα ψήγμα αλήθειας στην απίθανη θεωρία του Σώρρα, αυτό περιορίζεται στην ύπαρξη της Banque d’Orient. Ιδρύθηκε από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και τη Nationalbank für Deutschland το 1904. Οι Γερμανοί αποχώρησαν άμεσα από το σχήμα και η τράπεζα διατηρούσε απλώς τρία υποκαταστήματα σε Θεσσαλονίκη, Σμύρνη και Αλεξάνδρεια. Ο μικρασιατικός πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα να χάσει το 1/3 του ενεργητικού της και το 1932 η Εθνική Τράπεζα, με σύμβαση ειδικής εκκαθάρισης, απορρόφησε την τράπεζα της Ανατολής. Ολα τα υπόλοιπα τα διέψευσε επίσημα και κατηγορηματικά το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ απαντώντας τον Απρίλιο του 2013 σε ερώτημα της Τράπεζας της Ελλάδος για το αν υπάρχουν τα χρήματα του Σώρρα.

«Σε απάντηση του αιτήματός σας για έλεγχο και εξακρίβωση της εγκυρότητας των εγγράφων που αποστείλατε, σας γνωρίζουμε ότι εξετάσαμε τα έγγραφα και ότι ΔΕΝ (σ.σ.: τα κεφαλαία τα επέλεξε ο συντάκτης της επιστολής) αποτελούν έγκυρα διαπραγματεύσιμα χρηματοοικονομικά μέσα. Τα εν λόγω έγγραφα αποτελούν προϊόν απάτης και χρησιμοποιούν παρανόμως ονόματα αξιωματούχων του υπουργείου Οικονομικών. Το υπουργείο συνιστά στους παραλήπτες να μην απαντούν σε τέτοιου είδους αλληλογραφία» αναφερόταν, μεταξύ άλλων, στην απαντητική επιστολή. Δεν υπήρξε εξίσου κατηγορηματικό και το ελληνικό δικαστήριο, και δη το Μονομελές Πλημμελειοδικείο της Αθήνας, όταν ασχολήθηκε με την υπόθεση ύστερα από μήνυση κατά του Αρτέμη Σώρρα για διασπορά ψευδών ειδήσεων. Η απόφαση τον ευνόησε, καθώς κατέληγε ότι «από κανένα αποδεικτικό μέσο δεν αποδείχθηκε η αναλήθεια όσων υποστηρίζουν οι κατηγορούμενοι. Ειδικότερα, ουδόλως αποδείχθηκε η ανυπαρξία του ανωτέρω χρηματικού ποσού ή η πλαστότητα των τίτλων που το ενσωματώνουν».

Το δικαστήριο, βέβαια, δεν λέει ότι υπάρχουν αυτά τα λεφτά. Λέει απλώς πως δεν αποδείχθηκε ότι δεν υπάρχουν. Ο Αρτέμης Σώρρας, όμως, μπορεί να περιφέρει αυτή την απόφαση ως δικαίωση ενός λόγου που εμπίπτει στην κλινική αποτύπωση του παραληρήματος διανθισμένου με συνωμοσιολογία, πατριδολαγνεία και πολιτικό μηδενισμό. Ενα ομολογουμένως πολύ επιτυχημένο κράμα που μπορεί να ξυπνήσει τη λαβωμένη περηφάνια του θυματοποιημένου υποκειμένου και να σαγηνεύσει τη νεύρωση ενός κομματιού της ελληνικής κοινωνίας, το οποίο πρόθυμα ξεφορτώνεται τον στενό κορσέ του ορθού λόγου, διολισθαίνει στη μυστικιστική έλξη του παγανισμού με τελετές στην Αρχαία Ολυμπία και απαγγέλλει εν χορώ τον «όρκο του πολεμιστή».

Από το 2012, όταν ο Σώρρας εξήγγειλε το «σχέδιο σωτηρίας» της Ελλάδας στο President, οι οπαδοί του αυξάνονται –ευτυχώς όχι με πολύ γοργούς ρυθμούς -, ακόμη και τοπικοί άρχοντες, όπως ο δήμαρχος Σερβίων – Βελβεντού, προσέτρεξαν να δηλώσουν πίστη σε αυτόν τον νεόκοπο «εθνικό ευεργέτη». Τα γραφεία της κίνησης «Ελλήνων Συνέλευσις» –την οποία ίδρυσε για αυτόν τον σκοπό –ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια προσδίδοντας μια φολκλόρ εσάνς στο μουντό μας αστικό τοπίο.

Δεν έχει σημασία ότι δεν μπορείς να βρεις ούτε ένα βιογραφικό του, ότι το μοναδικό που γνωρίζουμε για αυτόν είναι πως κατάγεται από την Πάτρα και έχει τρία παιδιά, ότι καμία φορά από όσες τού ζητήθηκε να αποδείξει την ύπαρξη της περιουσίας του δεν το έκανε. Τίποτε από όλα αυτά δεν μετράει. Σημασία έχει ότι ανεμίζει την υπόσχεση μιας λύτρωσης από το εθνικό μας δράμα, χωρίς αυτοκριτική, χωρίς κόπο, χωρίς βαθιές τομές, χωρίς συλλογικές διαδικασίες και μακροχρόνιες προσπάθειες. Μια ακαριαία και συνολική λύτρωση που θα ενέχει τα χαρακτηριστικά μιας πολιτικής αποκάλυψης. Πώς; Ετσι. Μαγικά, ιδεαλιστικά, μεταφυσικά. Επειδή απλώς αρθρώνει ένα αφήγημα διαφορετικό απ’ ό,τι μας προξένησε πόνο αυτή την οκταετία της οικονομικής ύφεσης και των πολλαπλών ματαιώσεων, επειδή (λέει ότι) ενσαρκώνει τη μορφή του παντοδύναμου άλλου που μπορεί να καθαρίσει για όλους εμάς. Επί της ουσίας, πατώντας επάνω στο συλλογικό ανάθεμα και στην απογοήτευση ενός φτωχοποιημένου λαού, κάνει εμπόριο ελπίδας και χτίζει την όποια πολιτική καριέρα του.

Σε μια κοινωνία υπό την επήρεια του σοκ και της κατάρρευσης των μεγάλων οραμάτων, με απαξιωμένους θεσμούς και τσαλακωμένες προσωπικές προσδοκίες, ό,τι μέχρι χθες χτυπούσε στα μηλίγγια της λογικής μπορεί να ζωντανέψει ως δυνατό. Υπάρχει χώρος για κάθε είδους δημαγωγία και απάτη, από τον Βασίλη Λεβέντη, μέχρι τη φασιστική Χρυσή Αυγή. Ο Αρτέμης Σώρρας είναι ακόμη πιο εξωτικός. Πετάει όλα τα προσχήματα και προκαλεί πανζουρλισμό. Μ’ αυτά και μ’ αυτά, ίσως μια μέρα φαντάζουμε εμείς εξωτικοί που επιμένουμε να περπατάμε στις συντεταγμένες του πραγματικού. «Λέει οτιδήποτε του έρχεται στο κεφάλι –ασχέτως τού πόσο ηλίθιο και παράλογο ακούγεται –και διαρκώς ισχυρίζεται ότιδενείπε πράγματα που ξέρουμε ότι είπε. Είναι σαν να νομίζει ότιεμείςτελικά είμαστε επουσιώδεις. Ακόμη χειρότερα, ότι είμαστε ηλίθιοι, και μας έχει εφεύρει ο ίδιος, έτσι για την πλάκα του… Πρόκειται για μια διεστραμμένη μετα-υποψηφιότητα» είχε γράψει ο συγγραφέας Ρίτσαρντ Φορντ αναλύοντας το φαινόμενο Τραμπ. Ζούμε, καθώς φαίνεται, στην εποχή που οι Τραμπ αυτού του κόσμου παίρνουν τη ρεβάνς ενός επικού τρολαρίσματος. Μόνο που ο δικός μας είναι λιγότερο πληθωρικός, με πιο βαρετό μαλλί και χωρίς λεφτά.