Μεσολόγγι: Η εμπειρία της λιμνοθάλασσας

«Νιώθεις μια υπερδύναμη μόλις ξημερώνει στη λιμνοθάλασσα» μου λέει ο Σάκης στην τραπεζαρία της μικρής γειτονιάς από πελάδες (σ.σ.: ξύλινα σπίτια στηριγμένα σε πασσάλους) που μοιάζουν να ισορροπούν επάνω στον καθρέφτη του νερού της Κλείσοβας, δεμένες με ένα γεφυράκι από τον δρόμο που ευθύς τρέχει για την άκρη της Τουρλίδας και του νησιού του Μεσολογγίου. «Ψαρεύω αξημέρωτα από τη γάιτα (σ.σ.: μικρό ξύλινο ιστιοφόρο), είμαι ξεθεωμένος και μόλις σκάσει ο ήλιος σταματώ και αρχίζω να τραγουδώ». Ο Κωστής Παλαμάς το είπε με άλλα λόγια τραγουδώντας τους «Καημούς της λιμνοθάλασσας»: «Τι χαρά, τι καλωσύνη, / Οταν η αυγή χυθή (…)». Ή «Με το γλήγορο πρυάρι, / Νύχτα, δειλινό, πρωί, / Μέσ’ τη γαλανή σου χάρι / Νοιώθω μόνο τη ζωή»…

Και όντως, σε κάθε βήμα σου στις λιμνοθάλασσες του Μεσολογγίου και του Αιτωλικού νιώθεις τόσο έντονα τη ζωή να πάλλεται. Μόλις την προηγούμενη ημέρα ο Νίκος Νούλας (τηλ. 6936 615 842), ο οποίος διοργανώνει εξορμήσεις για παρατήρηση πτηνών, είχε καταγράψει στην αλυκή «Ασπρη», στον δρόμο από το Μεσολόγγι για το Αιτωλικό, 120 λευκοτσικνιάδες, 50 σταχτοτσικνιάδες, 80 αργυροτσικνιάδες και 150 χουλιαρομύτες. Παρατηρούμε με το τηλεσκόπιο από την άκρη του δρόμου μια μεγάλη ομάδα από αβοκέτες με το μαύρο «σκουφί» τους και το ανασηκωμένο στην άκρη μεγάλο ράμφος τους –περίεργο, αλλά πολύ χρήσιμο στο ψάρεμα που κάνουν –να ταξιδεύουν, ζωηρές κηλίδες στα ήρεμα νερά. Και μετά, πίσω από το Αιτωλικό, στον βάλτο μπροστά από το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, οι λευκές, ψηλόλιγνες φιγούρες των τσικνιάδων δίνουν την ξεχωριστή νότα στα κοκκινωπά φυτά του νερού. Ειδικά στο ιβάρι του Παλαιοπόταμου, μετά το Νεοχώρι, οι ερωδιοί κυριαρχούν στο άγριο τοπίο.

Ηταν απίθανη η εικόνα του ντελικάτου αργυροτσικνιά που είδα από το παράθυρο της τραπεζαρίας του Σάκη και της Μάρθας να κάθεται επάνω στον φράχτη γύρω από τις πελάδες, ακίνητος για ώρα πολλή, έχοντας καρφωμένα τα πρασινοκίτρινα μάτια του στο νερό για να εντοπίσει το ψάρι που θα βάλει στόχο με το κίτρινο ράμφος του. Ο Σάκης έχει ήδη πιάσει από το πρωί τα ψάρια που θα δοκιμάσουμε εμείς και τα μαγειρεύει με μια ξεχωριστή συνταγή: τσιπούρα, μυξινάρι και χέλι με κρεμμύδι, σέλινο και αβγολέμονο στην κατσαρόλα. Χέλι οπωσδήποτε, για να δέσει τη σάλτσα.

Αυτήν εδώ τη συστάδα από πελάδες την έχει ο Συνεταιρισμός «Αναγέννηση» (τηλ. 6981 013 129) στον οποίο συμμετέχουν 14 ψαράδες. Το ξεχωριστό με αυτούς είναι ότι προθυμοποιούνται να μοιραστούν τα μυστικά της λιμνοθάλασσας και με επισκέπτες και να τους βάλουν στην καθημερινότητά τους. Τους νοικιάζουν πετονιές, τους δίνουν δολώματα και τους μαθαίνουν να ψαρεύουν γύρω από τις πελάδες ή πώς να πάνε με τις βάρκες μέσα στη λιμνοθάλασσα για πιο σύνθετα ψαρέματα. Μπορούν δε να τους μαγειρέψουν τα ψάρια με τις συνταγές που επιστρατεύουν για να φάνε και οι ίδιοι. Α! μπορούν να δοκιμάσουν και τα πολύ ιδιαίτερα παστά που κάνει ο Σάκης. Εμείς δοκιμάσαμε τσιπούρα, ψημένη στο αλάτι για 24 ώρες, με λάδι και λεμόνι. Ολη τη διαδικασία δημιουργίας των παστών την παρακολουθήσαμε στο ιχθυοπωλείο του Κώστα Παπανικολάου, στην οδό Θυσίας στο Μεσολόγγι. Και μια και βρισκόμασταν σε πελάδα, ταίριαζε πολύ με την παστή τσιπούρα του Σάκη το τσίπουρο «Πελάδα» του Κώστα Πασιόπουλου. Τα σπίτια των ψαράδων που στέκουν επάνω σε πασσάλους μέσα στη λιμνοθάλασσα αποτελούν την ιδιαίτερη πινελιά του τοπίου.

Στο τέρμα του δρόμου υπάρχει ένας ολόκληρος παραδοσιακός οικισμός από πελάδες, η Τουρλίδα, με θέα συναρπαστικά ηλιοβασιλέματα στο Ιόνιο.

Και βέβαια, το παγωµένο τσίπουρο παντρεύεται πολύ ταιριαστά με την πιο φημισμένη λιχουδιά του Μεσολογγίου, το αβγοτάραχο. Αυτό το χρυσάφι της λιμνοθάλασσας είναι μια ολόκληρη ιστορία, που ακουμπά στις παρυφές του μύθου.

Ο Πέτρος Παραγυιός μάς μυεί στα δικά του μυστικά στις εγκαταστάσεις στο Αιτωλικό, όπου επεξεργάζεται και τυποποιείται το παραδοσιακό αβγοτάραχο Στέφος (www.botargostefos.gr), αλλά και το νέο του προϊόν, «μαγικά» βαζάκια που αφήνουν να φανούν μέσα τους πλοκάμια καπνιστού χταποδιού με χρωματιστά πιπέρια. Αυτή η δυνατή γεύση της Μεσογείου αποκτά αμέσως επαφή και με τα κρασιά του Κώστα Σωτηρίου στο Λεσίνι, ο οποίος με πάθος προσπαθεί να αναστήσει δημιουργικά την παράδοση στους οίνους των Αρχαίων Οινιάδων, στις εκβολές του Αχελώου. Ειδικά το λευκό κρασί με την ονομασία «Του Αυγούστου το στολίδι», από την αφανή ποικιλία Αυγουστολίδι, όπως και το κόκκινο από σταφύλια Μαυρούδι. Ξεχωριστές είναι επίσης και οι άλλες δύο ετικέτες, η Μαλαγουζιά και το ροζέ που ο Κώστας το προτείνει να συνοδεύσει τα ψάρια της λιμνοθάλασσας. Αμέσως μετά την επίσκεψη στο οινοποιείο, πήραμε μια πολύ παραστατική εικόνα των καλών της λιμνοθάλασσας στο εστιατόριο του Γιώργου Μονόματου, στο Αιτωλικό: πετάλι (κέφαλος ανοιγμένος στα δύο), τσιπούρα και πριτσπάτο (πριγκιπάτο) χέλι, όλα ψητά στα κάρβουνα.

Κρασί από την παλιά, αφανή ποικιλία Μοσχούδι ήρθε στο τραπέζι μας στο «Σπιτικό», στην Αγριλιά, στην ενδοχώρα του Μεσολογγίου, όπου τα κάρβουνα «δούλευαν» για το κοκορέτσι, το εξοχικό και το φρυγαδέλι.

Ο Χρήστος μάς έφερε και τις φημισμένες πίτες της μητέρας του, της κυρίας Χρυσούλας –χορτόπιτα, κολοκυθόπιτα, μακαρονόπιτα και πορτοκαλόπιτα. Την επομένη την παρακολουθήσαμε να χειρίζεται με δεξιοτεχνία τον πλάστη και να μοιράζεται μαζί μας τα μυστικά που έμαθε από τη μητέρα της στο χωριό τους στο Ξηρόμερο. Το δικό μας σπιτικό βρισκόταν λίγο πιο έξω από το χωριό, στο Socrates Organic Village, που μας σύστησε το δίκτυο www.guestinn.com. Ο Σωκράτης Καραντινός (τηλ. 6978 679 171) μπορεί να εμπλουτίσει τη διαμονή με κοντά τριάντα δραστηριότητες στην περιοχή, από το ψάρεμα στη λιμνοθάλασσα, την παρατήρηση πτηνών και το θαλάσσιο καγιάκ, μέχρι το αλεξίπτωτο πλαγιάς, το ράφτινγκ, τα χειμερινά σπορ και τα μαθήματα μαγειρικής. Ορεξη να έχετε, και η περιοχή μπορεί να χορτάσει τον καθένα ξεχωριστά.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 8 Νοεμβρίου 2015