Δολοφονώντας έναν Ναζί

Το εξώφυλλο του «HHhH» (εκδ. Κέδρος) του γάλλου συγγραφέα Λοράν Μπινέ είναι μία από αυτές τις αναπάντεχες φωτογραφίες που σου υπενθυμίζουν ότι ο κόσμος του παλιού 20ού αιώνα, παρότι σε εμάς έχει παραδοθεί ασπρόμαυρος, κατά τη διάρκεια της ζωής του είχε τα ίδια έντονα χρώματα με το σήμερα. Τα λάβαρα των Ναζί ήταν κατακόκκινα, η σβάστικα μαύρη, τα πρόσωπα λευκά. Αναπάντεχη είναι και η επιλογή του Μπινέ, ο οποίος περιγράφει σε αυτό το ιστορικό μυθιστόρημα τη δολοφονία του Ράινχαρντ Χάιντριχ, υπ’ αριθμόν 2 τωνΕς Εςκαι ραγδαία ανερχόμενου στελέχους της εθνικοσοσιαλιστικής ιεραρχίας, από δύο τσεχοσλοβάκους αντιστασιακούς στην κατεχόμενη Πράγα το καλοκαίρι του 1942. Οχι αναπάντεχη θεματικά, αλλά από καθαρά λογοτεχνικής απόψεως. Ο συγγραφέας παίρνει την πιο θεαματική ίσως επιτυχία της αντίστασης κατά των Ναζί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ένα στόρι κατασκοπείας και αυτοθυσίας, και καθοδηγεί σε αυτό τον αναγνώστη από το σημείο μηδέν της δικής του σκοπιάς: πώς πρωτοέμαθε γι’ αυτό, πώς τράβηξε το ενδιαφέρον του, πώς βυθίστηκε στην έρευνα, πώς η επαγγελματική, η προσωπική, η ερωτική του ζωή επηρεάστηκαν από αυτό.

Προσωπικό ημερολόγιο, βιογραφία του Χάιντριχ, ιστορία του ναζισμού, αφήγηση για τους μηχανισμούς της αντίστασης, το έργο του Μπινέ αποβαίνει τόσο πρωτότυπο όσο και πολυπρισματικό: ο αναγνώστης μπορεί να βρει σε αυτό από νυχτερινές συζητήσεις με φίλους πάνω σε συγκεκριμένα κεφάλαια ως τεκμηριωμένα περιστατικά συνδεδεμένα με την απανθρωπιά του «ξανθού κτήνους» (όπως ήταν το πιο διαδεδομένο παρωνύμιο του Χάιντριχ) και το πορτρέτο των εκτελεστών του, Γιαν Κούμπις και Γιόζεφ Γκάμπτσικ, από εκθέσεις του αγγλικού στρατού. Μέσα από τις πληροφορίες, τις φήμες, τους θρύλους, τις ερμηνείες, τις ατάκες, τα σχόλια, προκύπτει ένα είδος υπερ-γεγονότων που φιλοδοξούν όχι να αποτυπώσουν την πραγματικότητα του τι ακριβώς συνέβη, αλλά να φωτίσουν γωνίες της, ενδεικτικές τόσο των προσώπων όσο και της Ιστορίας. Αυτή άλλωστε η ιδιαιτέρως ζωντανή και τολμηρή προσέγγιση χάρισε στον Λοράν Μπινέ το βραβείο Γκονκούρ πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα το 2010, μία από τις σημαντικότερες διακρίσεις της γαλλικής λογοτεχνίας για έναν νέο συγγραφέα. Αξια αποδομένο, μια και, πέρα από την έκδηλη αγάπη της φόρμας ή το μεταμοντέρνο παιχνίδι της μη γραμμικότητας, εδώ υπάρχει μια στέρεη βάση μυθοπλασίας: «Ελπίζω, μόνο, κάτω από το παχύ στρώμα εξιδανίκευσης που θα απλώσω σ’ αυτή την εκπληκτική ιστορία, ο αθέατος καθρέφτης της ιστορικής αλήθειας να δείχνει ακόμα την πραγματικότητα».

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 12 Ιουλίου 2015