Τα μυστικά της ασφαλούς οδήγησης

Η οδήγηση είναι σαν το σκάκι. Οι καλοί παίκτες είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και γνωρίζουν ότι το να σχεδιάσεις την επόμενη κίνηση είναι εξίσου σημαντικό με το να κινήσεις το πιόνι εκείνη τη στιγμή. Το μυστικό βρίσκεται πάντα στα επόμενα μέτρα. Ο καλός οδηγός βρίσκεται πάντα σε εγρήγορση, ελέγχει τι γίνεται μπροστά του, στο πλάι και πίσω του και είναι σε θέση να αντιδράσει εγκαίρως. Εχει καλή αίσθηση του χώρου, μπορεί σχεδόν πάντα να προβλέψει τις κινήσεις των άλλων οδηγών και προτεραιότητά του είναι μία: να μη βάζει τους συνανθρώπους του σε κίνδυνο.

Ακόμη και με χαμηλή ταχύτητα, όμως, έχει τύχει σε όλους –τουλάχιστον μία φορά –να βρεθούν πίσω από το τιμόνι σε περίσταση που επιβάλλει να αντιδράσουν με αντανακλαστικά Φέτελ και να μη μείνουν στήλη άλατος. Χωρίς τις κατάλληλες γνώσεις, το δεύτερο σενάριο είναι μάλλον αυτό που θα καταφέρει να κόψει πρώτο το νήμα. Οι περισσότεροι οδηγοί βλέπουν μόνο λίγα μέτρα μπροστά τους, χωρίς να υπολογίζουν αυτό που ακολουθεί. Η αντιμετώπιση της διαδρομής ως ολότητας και η αντίληψη της επικείμενης στροφής είναι κάποια στοιχεία που μπορεί να αποβούν σωτήρια σε περίπτωση ατυχήματος.

Αν η διαδρομή έχει αρκετές στροφές –ή ακόμη και μόνο μία απότομη -, ο οδηγός δεν θα πρέπει να τις αντιμετωπίσει σαν γωνίες, αλλά να τοποθετήσει σωστά το όχημά του, γιατί διαφορετικά είναι πιθανό μέσα στα επόμενα δευτερόλεπτα να δει τις ρόδες του να φλερτάρουν με το αντίθετο ρεύμα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο οδηγός θα πρέπει να κοιτάζει μακριά για να γνωρίζει την πορεία που θα κληθεί να ακολουθήσει και να είναι σε θέση να φρενάρει και να επιταχύνει ανάλογα με την περίσταση. Η ιδανική γραμμή, πάντως, είναι αυτή που βγάζει το αυτοκίνητο από τη στροφή με το μπροστινό τμήμα στραμμένο προς τη σωστή κατεύθυνση. Σε μια αριστερή στροφή 90 μοιρών, για παράδειγμα, σχηματίζεται ένα νοητό τόξο χωρίς απότομες γωνίες και όσο μεγαλύτερη είναι η καμπύλη, τόσο πιο ομαλά και γρήγορα θα πάει το αμάξι, ενώ όσο λιγότερο στρίψει το τιμόνι, τόσο πιο κοντά θα είναι και στην ιδανική γραμμή.

Από την πλευρά του, το φρένο υπακούει στα δικά του μαγικά κόλπα. Το πόσο και το πότε είναι πάντα η απάντηση για τον οδηγό και το «αργά μέσα, γρήγορα έξω» θα μπορούσε να αποτελεί και το μότο του αρχάριου. Στη γρήγορη οδήγηση, ο οδηγός, προτού φτάσει στη στροφή, φρενάρει δυνατά κρατώντας στην ευθεία το τιμόνι και, αν χρειαστεί, φρενάρει και μέσα στη στροφή προοδευτικά. Το κάθε όχημα, φυσικά, αντιδρά διαφορετικά. Ο ειδήμων των τεσσάρων τροχών είναι σε θέση να ξεχωρίζει ένα σπορ αυτοκίνητο από ένα οικογενειακό και να προσαρμόζει τη συμπεριφορά του αναλόγως. Με ένα σπορ όχημα, για παράδειγμα, ο οδηγός επιτρέπεται να φρενάρει λίγο αργότερα, αφού το αυτοκίνητο δέχεται πιο μεγάλη κλίση στο τιμόνι και μέσα στη στροφή, χωρίς να κάνει υποστροφή –για τους λιγότερο μυημένους στην οδήγηση, αυτό σημαίνει ότι ενώ στρίβει το τιμόνι, το όχημα συνεχίζει την πορεία του σε ευθεία κατεύθυνση.

Η δύναμη του φρεναρίσματος, η ταχύτητα και η γωνία της στροφής είναι οι βασικοί παράγοντες της εξίσωσης την οποία καλείται ο οδηγός να λύσει, προκειμένου να διαχειριστεί τη μετατόπιση του φορτίου μέσα σε δευτερόλεπτα. Για τους πιο προχωρημένους υπάρχει και η παράμετρος της κίνησης στους δύο ή στους τέσσερις τροχούς. Οι ειδικοί λένε ότι τα εμπροσθοκίνητα είναι πιο εύκολα στην οδήγηση και προσφέρουν μεγαλύτερη ασφάλεια, καθώς, αν υπερστρέψει (γλιστρήσει πίσω) το αυτοκίνητο, ο οδηγός μπορεί με το παραπάνω γκάζι να το κρατήσει στον δρόμο, σε αντίθεση με τα πισωκίνητα, όπου κάτι τέτοιο δεν είναι το ίδιο απλό.

Το σημαντικότερο μυστικό είναι ένα και μοναδικό: ο οδηγός θα πρέπει να σκέφτεται ότι από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να αλλάξει η ζωή του πίσω από το τιμόνι. Από τα 100 δυστυχήματα τα 87 συμβαίνουν μέσα στην πόλη, με μικρότερες ταχύτητες από 45 χλμ. την ώρα. Ο οδηγός θα πρέπει να μη σκέφτεται τίποτε άλλο εκτός από αυτό που έχει μπροστά του, να είναι ψύχραιμος και να μη μιλάει στο τηλέφωνο, καθώς τα αντανακλαστικά του είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα τον εγκαταλείψουν.

Οι πιο αργές ταχύτητες, βέβαια, είναι και σωτήριες. Ο Τάσος Μαρκουίζος-«Ιαβέρης», οδηγός αγώνων αυτοκινήτων και ιδιοκτήτης Σχολής Ασφαλούς Οδήγησης, εξηγεί: «Δεν μπορεί ένας οδηγός να αψηφήσει τους νόμους της φύσης. Οταν πηγαίνεις με 60 χλμ. την ώρα, το αυτοκίνητό σου διανύει κάθε δευτερόλεπτο 17,5 μέτρα. Επειδή ακόμη και ο πιλότος χρειάζεται περίπου 2 δευτερόλεπτα για να αντιδράσει, αν ένα αυτοκίνητο πηγαίνει σε μια γειτονιά με 60 και πεταχτεί ένας πιτσιρικάς απότομα στον δρόμο, ο οδηγός μέχρι να αντιδράσει θα έχει διανύσει, μαζί με το φρενάρισμα, γύρω στα 50 μέτρα». Η πιο αργή ταχύτητα, όμως, δεν είναι πάντα η πιο ασφαλής λύση για την αποφυγή ατυχήματος. Ορισμένες φορές, μάλιστα, το να πηγαίνει υπερβολικά αργά κάποιος εγκυμονεί κινδύνους. Οπως και να έχει, πάντως, ο καλός οδηγός δεν ξεπερνά τα όρια ταχύτητας και ακολουθεί τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας, ενώ πραγματοποιεί τακτικούς ελέγχους στο όχημά του –συμπεριλαμβανομένου και του ελέγχου ελαστικών.

Για όσους δεν αισθάνονται ακόμη αυτοπεποίθηση μέσα στον κόσμο των τεσσάρων τροχών και θέλουν να εξασκήσουν τις ικανότητές τους, οι απανταχού ειδικές σχολές εκπαιδεύουν τους ενδιαφερόμενους στην ασφαλή οδήγηση με τις κατάλληλες ασκήσεις. Η προσπέραση εμποδίων –συνήθως ταυτίζονται με πορτοκαλί κώνους –με ταχύτητα 70 χλμ. την ώρα μπορεί να αποτελεί απαραίτητο τεστ για τους πιλότους, αλλά στις συμβατικές σχολές οδήγησης δεν θα το μάθει κάποιος –αν και είναι πιθανό να κληθεί να το αντιμετωπίσει αργότερα σε πραγματικές συνθήκες. Συγκεκριμένα, η ειδική εκπαίδευση αφορά δεξιότητες οι οποίες, έπειτα από αποτίμηση στατιστικών δεδομένων και αξιολόγηση αναγκών, έχει εξακριβωθεί ότι είναι μείζονος σημασίας. Η σωστή στάση των χεριών, η θέση του καθίσματος, οι δεξιότητες πέδησης έκτακτης ανάγκης (ABS), οι προηγμένες δεξιότητες στον έλεγχο της ταχύτητας, οι ελιγμοί σε δύσκολες συνθήκες, η απόσπαση προσοχής και η αξιολόγηση των οχημάτων είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που ετοιμάζουν τους οδηγούς-πρότυπα του μέλλοντος.