Αλέξανδρος Νεχαμάς
Ακαδημαϊκός
Θεωρεί ότι η φιλοσοφία οφείλει να συμβάλλει στην τέχνη του βίου. Πιστεύει στην καλλιτεχνική αξία της τηλεόρασης. Ενας άνθρωπος ο οποίος εκτιμά τον Πλάτωνα, τον Νίτσε και τον Μισέλ Φουκώ πολύ σύντομα μπορεί να χρειαστεί να διαπληκτίζεται στο νέο Συμβούλιο Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών για τιμολόγια προμήθειας απορρυπαντικών. Ο καθηγητής Φιλοσοφίας και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πρίνστον Αλέξανδρος Νεχαμάς είναι ένα από τα πολλά διεθνώς καταξιωμένα στον τομέα τους ονόματα στα οποία ο νέος νόμος για την ανώτατη εκπαίδευση έδωσε την ευχέρεια να εκλεγούν στα ακαδημαϊκά διοικητικά σώματα. Πρώτο κέρδος μιας νομοθεσίας που υπήρξε αντικείμενο σφοδρών συγκρούσεων, ο επαναπατρισμός προσώπων εξαιρετικού επιστημονικού κύρους κομίζει ένα διαφορετικό είδος εμπειρίας σε ιδρύματα συχνά εσωστρεφή. Το πώς θα λειτουργήσει στην πράξη η σχέση αυτή παραμένει άδηλο. Αν η τύχη όντως βοηθάει τους τολμηρούς, ο Αλέξανδρος Νεχαμάς αξίζει οπωσδήποτε την αμέριστη εύνοιά της. – Μάρκος Καρασαρίνης
Γιώργος Λούκος
Διευθυντής του μπαλέτου της Οπερας της Λυών και διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών
Πέντε μήνες πριν από την έναρξή του, το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου παραμένει ακέφαλο. Η εξάχρονη θητεία του Γιώργου Λούκου έληξε τον περασμένο Αύγουστο και η θέση παραμένει κενή.
Τα ερωτήματα ως προς το γιατί το υπουργείο επιθυμεί να αντικαταστήσει τον αδιαφιλονίκητο σύμμαχο της πρωτοποριακής δημιουργίας παραμένουν αναπάντητα.
Μήνες τώρα, ο χώρος του ευρύτερου πολιτισμού αναζητεί απαντήσεις στέφοντας τον Γιώργο Λούκο κεντρικό πρόσωπο σε κλειστές και δημόσιες συζητήσεις. Το «σίριαλ» της παραμονής του έδωσε αφορμή για ονοματολογία επίδοξων μνηστήρων. Στις 20 Αυγούστου μια ανοιχτή επιστολή 80 κορυφαίων προσωπικοτήτων των γραμμάτων και των τεχνών προς τον Αντώνη Σαμαρά υπέρ της παραμονής του δεν άλλαξε το κλίμα.
Η επιχειρηματολογία υπέρ της αντικατάστασής του είναι η έλλειψη ελληνικότητας στον χαρακτήρα του φεστιβάλ. Κι όμως, από τις συνολικά 25 θεατρικές παραστάσεις οι 19 είναι ελληνικές. Οι εισπράξεις του θεσμού ανήλθαν στα 2.325.000 ευρώ. Η Ελλάδα, όμως, παρουσιάζεται για άλλη μία φορά διχασμένη: από τη μία επιθυμεί διακαώς να παραμείνει ευρωπαϊκή και από την άλλη επανέρχεται σε μια πεπαλαιωμένη αντίληψη εσωστρέφειας. – Θοδωρής Σκριβάνος
Βούλα Παπαχρήστου
Αθλήτρια στίβου
Ως τις 25 Ιουλίου 2012 η Βούλα Παπαχρήστου ήταν μια συμπαθής νεαρή τριπλουνίστρια – ώσπου την έφαγαν τα κουνούπια που η ίδια απελευθέρωσε στο Twitter με το περιβόητο ανέκδοτο περί Αφρικανών. Η αποβολή της από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου και η συζήτηση για το αν πρόκειται για ρατσιστικό ή (κατά την ίδια) απλώς «άκομψο αστείο» υπερκάλυψε την έτερη πτυχή της περίπτωσής της. Αναμφίβολα, το Facebook ή το Twitter ως χώρος εξαγγελίας της καλά κρυμμένης εξυπνάδας που κανείς άλλος δεν τολμούσε μέχρι τώρα να καταστήσει γνωστή στο σύμπαν διαθέτει ήδη σημαντικό παρελθόν και λαμπρό μέλλον. Αυτό που δεν έχει γίνει επαρκώς αντιληπτό ακόμη, παρά το γεγονός ότι μια απλή ματιά στην οθόνη κινητού ή υπολογιστή αρκεί για να καταδείξει πως έχουμε καταστεί ο ένας ο μαϊντανός του άλλου σε χειρότερο βαθμό από τους πάλαι ποτέ τηλεαστέρες, είναι ότι τα κοινωνικά μέσα αποτελούν οιονεί δημόσιο χώρο. Στην κοινή θέα του «τοίχου» όλες οι συζητήσεις νοούνται on the record, επομένως, προτού αμολήσει κανείς την παρόλα του, θα πρέπει να το σκέφτεται διπλά ή να μη διαμαρτύρεται μετά για τις συνέπειες. Εν έτει 2012 τα γραπτά μένουν – άφθαρτα, ανεξίτηλα, σε κάποιον διακομιστή γύρω σας. – Μάρκος Καρασαρίνης
Αντώνης Λυμπέρης
Eκδότης
Η τελετή με τους «Πιο stylish έκπτωτους της χρονιάς» θα είναι σεμνή, χωρίς φανφάρες. Ο Αντώνης Λυμπέρης θα καταλάβει τη δική του θέση, αυτή τη φορά όχι με Ralph Lauren κοστούμι στο μπροστινό τραπέζι του Αθηνών Αρένα, αλλά πίσω από τον άσπονδο «μιντιακό» φίλο του, Πέτρο Κωστόπουλο, ο οποίος και πάλι, ακόμη και στην πτώση, τον πρόλαβε. Η ανακοίνωση του τέλους των εκδόσεων Λυμπέρη δεν κατέλαβε κανέναν εξαπίνης, αρκετοί μάλιστα επιχαίρουν που ακόμη ένα κάστρο του glossy νεοπλουτισμού κατέρρευσε, που ο αυτοδημιούργητος εκδότης με το μόνιμο tan και την α λα Μπλέικ Κάρινγκτον κουπ, ο οποίος κάποτε διακήρυττε «Τρεις λέξεις υπάρχουν στο λεξιλόγιο κάθε άνδρα: Hermès, Porsche και Franck Muller», καταπλακώθηκε από το δημιούργημά του. Ακόμη, όμως, και μετά το προδιαγεγραμμένο τέλος, υπάρχει κάτι που του αναγνωρίζουν και οι πλέον ορκισμένοι εχθροί του. Το success story του δεν ήταν επίχρυσο, αφού περιελάμβανε δουλειά, ρίσκο, επιχειρηματικό δαιμόνιο και αποτύπωσε μια ολόκληρη εποχή.
Και τώρα, τι; Ενας ακόμη χρεοκοπημένος ιδιοκτήτης που μετράει βίλες; Εδώ δεν χωράει κανένα Ρhοtοshop, η ελπίδα (του λάιφσταϊλ) μπορεί να πέθανε, αλλά οι εκατοντάδες πρώην εργαζόμενοι της άλλοτε κραταιάς αυτοκρατορίας ελπίζουν ακόμη ότι ο Αντώνης Λυμπέρης δεν έχει απολέσει το στυλ του και ότι θα εισπράξουν τα δεδουλευμένα τους.
– Λένα Παπαδημητρίου
Γιάννης Μυλόπουλος
Πρύτανης ΑΠΘ
Ενας γάμος στο Φανάρι, με κουμπάρο τον Γιάννη Μυλόπουλο. Ενα iPhone ως δώρο στη Ναταλία Δραγούμη εν όψει μιας συνεργασίας που ποτέ δεν τελεσφόρησε. Και μια «Ανακαίνιση WC πρυτανείας» που κόστισε 29.343 ευρώ, επειδή στην πραγματικότητα επρόκειτο για την ανακατασκευή κοινόχρηστων πανεπιστημιακών χώρων. Ο Τύπος στόχευσε την (αμφιλεγόμενη) διαχείριση του ΑΠΘ, το οποίο ο πρύτανης υπερασπίστηκε με πάθος σε δημόσιες παρεμβάσεις του. Παράλληλα, το ίδιο το πανεπιστήμιο μεταμορφωνόταν σε απέραντο σκουπιδότοπο που λειτουργούσε ως πεδίο μάχης μεταξύ των απλήρωτων εργολαβικών υπαλλήλων του, της διοίκησης, των φοιτητικών παρατάξεων, των αγανακτισμένων καθηγητών και της Αστυνομίας.
Κάπως έτσι, τα συρτάρια της Εισαγγελίας Θεσσαλονίκης γέμιζαν με υποθέσεις του «μεγαλύτερου πανεπιστημίου της χώρας» και ο πρύτανης Γιάννης Μυλόπουλος σφράγιζε την εκπαιδευτική επικαιρότητα της χρονιάς. Πηγαδάκια στη Θεσσαλονίκη αφηγήθηκαν εκ νέου τη σχεδόν δεκαετή διαδρομή του Γιάννη Μυλόπουλου στο ΠαΣοΚ, η οποία φάνηκε να παίρνει πιο αριστερή κατεύθυνση με τον ΣΥΡΙΖΑ. Εικόνα ελληνικού πανεπιστημίου εν μέσω κρίσης. Αποτέλεσμα, χαοτικό.– Κέλλυ Κική
Αντώνης Σαμαράς
Πρωθυπουργός
Ο Αντώνης Σαμαράς θεωρείται από πολλούς ο «άνθρωπος της χρονιάς», αφού μέσα στο 2012 νίκησε σε δύο κρίσιμες δοκιμασίες. Πρώτον, κατόρθωσε να γίνει Πρωθυπουργός και να σταθεροποιήσει τη χώρα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όσο και αν η οικονομική και κοινωνική κρίση φαίνεται να κρύβει πολλά στάδια ακόμη προτού δώσει τη θέση της σε μια περίοδο εθνικής αυτοπεποίθησης και οικονομικής ανάκαμψης. Δεύτερον, ιδίως τους πρώτους τρεις μήνες της πρωθυπουργίας του, διαχειρίστηκε την εξουσία όντας αναγκασμένος να αντιμετωπίσει ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας με το μάτι του.
Ο Αντώνης Σαμαράς, έπειτα από 35 χρόνια στην πολιτική και με μια πορεία προς την κορυφή, η οποία χαρακτηρίστηκε από συγκρούσεις και υψηλή διακινδύνευση, δεν έδειξε να κλονίζεται ψυχολογικά όταν συνειδητοποίησε ότι θα αναλάβει την τύχη της χώρας στην πλέον δύσκολη στιγμή της Μεταπολίτευσης. Αντιθέτως, έμοιαζε έτοιμος. Οι εσωτερικοί του διάλογοι με την Ιστορία, για τους οποίους έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν, μάλλον τον προετοίμασαν καλά. Κανείς δεν γνωρίζει αν το πολιτικό του κεφάλαιο θα ενισχυθεί ή θα αναλωθεί μέσα στο 2013, ούτε, πολύ περισσότερο, μπορεί να προεξοφλήσει κανείς πώς θα του φερθεί η Ιστορία. Το 2012, όμως, και ιδίως οι έξι μήνες που βρίσκεται στο Μέγαρο Μαξίμου, θα καταγραφεί ως η περίοδος που για πρώτη φορά υλοποίησε τον στίχο του Ελύτη και πέτυχε «ένα άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά».
– Παύλος Παπαδόπουλος
Μίκης Θεοδωράκης
Μουσικοσυνθέτης
Ο μεγαλύτερος εν ζωή Ελληνας συνθέτης και ταυτοχρόνως μία από τις σημαντικότερες «βαθιά πολιτικές» φυσιογνωμίες της μεταπολεμικής Ελλάδας, κατόρθωσε με τις παρεμβάσεις και τις πρωτοβουλίες του να συγκαταλέγεται στους «Ελληνες της χρονιάς» και το 2012, ενώ έχει κλείσει τα 87. Ο Μίκης Θεοδωράκης δεν θα ζήσει ποτέ τη ζωή του αποτραβηγμένου συνταξιούχου καλλιτέχνη, ενώ δεν διστάζει να διατυπώσει τη μάλλον «αιρετική» και «πολιτικά λανθασμένη» για την εποχή άποψη ότι η Ελλάδα βρίσκεται «υπό κατοχή». Μέσα από την οργάνωση «Σπίθα», που ο ίδιος ίδρυσε, ζητεί διαρκώς «αφύπνιση του λαού» και ανατροπή των υφιστάμενων συμφωνιών και ισορροπιών στην Ευρώπη.
Το θέμα δεν είναι τόσο αν κανείς συμφωνεί ή όχι με τον συνθέτη του «Αξιον Εστί», της «Ρωμιοσύνης», του «Z», του «Ζορμπά», του «Mauthausen» και τόσων μεγάλων τραγουδιών για τη ζωή και τον έρωτα. Είναι κυρίως ότι ο Μίκης, ακόμη και τώρα, ακόμη κι αν κάποιες φορές μοιάζει υπερβολικός, κατορθώνει να προσφέρει σε όσους θέλουν να τον ακούσουν κάτι πολύτιμο και σημαντικό. Κατορθώνει να εμπνέει, να υπενθυμίζει και να πείθει ότι ο Ελληνας δεν είναι άνθρωπος δεύτερης κατηγορίας και ότι παρά το γεγονός ότι ως λαός το έχουμε παρακάνει με τα εισαγόμενα αγαθά, τούτο δεν σημαίνει πως είμαστε αναγκασμένοι να καταναλώνουμε αδιακρίτως εισαγόμενη ιδεολογία, εισαγόμενη πολιτική και εισαγόμενες ερμηνείες για το ποιοι είμαστε και το πού πρέπει να πάμε.
– Παύλος Παπαδόπουλος
Νατάσσα Μποφίλιου
Ερμηνεύτρια
Αν η συναυλία της Νατάσσας Μποφίλιου στην Τεχνόπολη τον περασμένο Σεπτέμβριο ήταν ρόλος στο σινεμά, θα ήταν αυτό που οι ατζέντηδες και οι κριτικοί ονομάζουν star-making turn, το επισφράγισμα δηλαδή αλλαγής κατηγορίας, από εκείνη των στάρλετ σε εκείνη των σταρ, από τη Β’ στην Α’ Εθνική – αν προτιμάτε τους ποδοσφαιρικούς όρους. Το «φαινόμενο Μποφίλιου» τα σάρωσε όλα στο πέρασμά του το 2012. Κόντρα ακόμη και στις αντιξοότητες: το ζήτημα με τη Χρυσή Αυγή, αλλά και την κυκλοφορία του άλμπουμ της «Οι μέρες του φωτός» που αναβαλλόταν κάθε εβδομάδα, ενώ εκείνη είχε βασίσει τις εμφανίσεις της στα ολοκαίνουργια τραγούδια που δεν μπορούσε ο κόσμος να τα βρει σε μορφή CD. Ομως το Gazoo γέμιζε κάθε Σάββατο. Γιατί; Διότι το πεισματάρικο κορίτσι, που καίγεται ολόκληρη όποτε ανεβαίνει στη σκηνή, δεν ξέρει από ημίμετρα. – Γιώργος Νάστος
Μπάμπης Βωβός
Επιχειρηματίας
Η φθορά είχε ξεκινήσει από το 2008. Ομως μέσα στο 2012 η αυτοκρατορία του Μπάμπη Βωβού (που πριν από ακριβώς δέκα χρόνια συγκαταλεγόταν στις 500 ταχύτερα αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις της Ευρώπης) έγινε λαμπόγυαλο. Ο μεγαλύτερος developer στον χώρο του real estate, o «Πάτον των γυάλινων κατασκευών», ο «βασιλιάς της αντιπαροχής», συνελήφθη για χρέη ύψους 1.010.000 ευρώ προς το ΙΚΑ, φόρο μισθωτών υπηρεσιών και χρέη προς το Δημόσιο. Για πολλά χρόνια, τα κτίρια του κατασκευαστή Μπάμπη Βωβού (όλα με τη δική του, τρισδιάστατη, φωτεινή υπογραφή, σαν να μην τα σχεδίασε κάποιος αρχιτέκτονας) γίνονται ταυτόσημα με την αλαζονεία και το μεγαλόπιασμα μιας Ελλάδας που, αντί να αγκαλιάζει το μεσογειακό κλίμα, φαντασιώνεται ουρανοξύστες με γυάλινες όψεις θερμοκηπίου. Το πρόβλημα με τα κτίρια «babis vovos» δεν είναι το γυαλί. Είναι το όραμα. Ενίοτε είναι πιο μεγαλεπήβολο από την πραγματικότητα.
– Λένα Παπαδημητρίου
Λάκης Γαβαλάς
Επιχειρηματίας
Ηταν η χρονιά που η φράση «η πτώση του λάιφσταϊλ» χρησιμοποιήθηκε περισσότερο από κάθε άλλη. Χιλιάδες γραμμές γράφτηκαν για τον επάρατο τρόπο ζωής που μας οδήγησε στην κρίση. Από τους τρεις έκπτωτους αυτοκράτορες – Πέτρο Κωστόπουλο, Αντώνη Λυμπέρη και Λάκη Γαβαλά – ο Γαβαλάς είναι ο μόνος που έχει πληρώσει τόσο ακριβά την πτώση του καθώς κλείνει ήδη οκτώ μήνες στη φυλακή.
Πόσο κρίμα για έναν άνθρωπο που δούλεψε σκληρά, ξεκινώντας από τον Κορυδαλλό, για να φτάσει να είναι ένα από τα πιο γνωστά πρόσωπα στον χώρο της ένδυσης και του εμπορίου στην Ελλάδα. Πιθανώς, βέβαια, αυτό που κρατάει τον Λάκη Γαβαλά στη φυλακή να μην είναι τόσο τα χρέη του προς το ελληνικό Δημόσιο όσο ακριβώς αυτή η ταύτισή του με τα ξέφρενα πάρτι, τις σαμπάνιες και τις τσάντες Hermès. Eίπαμε, το λάιφσταϊλ δεν είναι πια της μόδας.
– Δέσποινα Τριβόλη
Ακης Τσοχατζόπουλος
Πολιτικός
Ο Ακης Τσοχατζόπουλος μπορεί κατά βάθος να πιστεύει ότι δικαιούται μια περίοπτη θέση στις Νήσους των Μακάρων της ελληνικής μυθολογίας, εκεί όπου πήγαιναν οι ψυχές των ενάρετων και των επιφανών, έκανε όμως ό,τι περνούσε από το χέρι του για να βρεθεί με τα μπούνια στα Τάρταρα. Ο «ωραίος Μπρούμελ» του ΠαΣοΚ, ο άνθρωπος που ο Ανδρέας Παπανδρέου εμπιστευόταν τυφλά ως το τέλος, ο παρ’ ολίγον αρχηγός και Πρωθυπουργός, δημιούργησε μια πραγματικότητα που ξεπερνάει και την πιο νοσηρή πολιτική φαντασία: υπεράκτιες εταιρείες, υποβρύχια, ξέπλυμα μαύρου χρήματος, κρόσσια για καναπέδες κόστους 2.626 ευρώ, εξαγορά ψήφων Ρωσοπόντιων και τσιγγάνων, πολυτελή τζιπ Mercedes αξίας 81.300 ευρώ και η μεγαλειώδης σύλληψη της Μεγάλης Τετάρτης.
Με τον συνήθη στόμφο και την παντελή έλλειψη ευθιξίας, ο ίδιος θα προτάξει ως υπερασπιστική γραμμή του τη χυδαία «επικοινωνιακή καταιγίδα» εναντίον του. Ουδείς μπορεί να πει με βεβαιότητα αν το Ακης-gate βελτίωσε κάτι στην πολιτική ηθική της χώρας και αν ο δημόσιος διασυρμός του – από μια απαυδισμένη κοινή γνώμη – άλλαξε κάτι επί της ουσίας. Το βέβαιο είναι ότι ο ίδιος θα καταγράφει με σχολαστική ακρίβεια τις εκτιμήσεις του στο ημερολόγιο που λέγεται ότι κρατάει ακόμη και στις φυλακές Κορυδαλλού.
– Λένα Παπαδημητρίου
Νίκος Μιχαλολιάκος
Γενικός γραμματέας της Χρυσής Αυγής
Ο άνθρωπος που έχει αναλάβει να μας υπενθυμίζει τις ομοιότητες της σημερινής Ελλάδας με τη γερμανική δημοκρατία της Βαϊμάρης, ο 54χρονος μαθηματικός Νίκος Μιχαλολιάκος συμπεριφέρεται «σαν έτοιμος από καιρό». Βρίσκεται στη θέση του γενικού γραμματέα της Χρυσής Αυγής από το 1985, μια εποχή που η οργάνωση είχε ξεκάθαρα ναζιστικό προσανατολισμό. Στις εκλογές του Ιουνίου, το – εξωκοινοβουλευτικό, ως τότε – ακροδεξιό κόμμα του έφτασε να λάβει το 6,92% των προτιμήσεων του εκλογικού σώματος. Με ρητορική κατά των παράνομων μεταναστών, με πλειάδα λογοπαιγνίων του τύπου «μπορεί να χαιρετάμε ναζιστικά, αλλά τα χέρια μας είναι καθαρά», με παρακρατικές μεθόδους και με προπηλακισμούς εναντίον κάθε πιθανού πολιτικού αντιπάλου, η Χρυσή Αυγή επελαύνει προς το σκοτάδι.
Ο Νίκος Μιχαλολιάκος είναι το πρόσωπο της στροφής προς τον Μεσαίωνα. Οπως κάθε σωστός λαϊκιστής, ο Μιχαλολιάκος επιμένει να απευθύνεται στο ακροατήριό του με τον δέοντα στόμφο. Ασφαλώς, δεν παραλείπει να υποδεικνύει ως ενόχους τους πιο εύκολους στόχους που είναι διαθέσιμοι κατά περίπτωση: μετανάστες, αόριστοι «κλέφτες πολιτικοί», αριστεροί, ομοφυλόφιλοι… – Ηλίας Νικολαΐδης
Ο ανώνυμος χρυσαυγίτης της διπλανής πόρτας
Ψηφοφόρος
Κάποτε, στη δεκαετία του ’90, το συγκρότημα των Terror X Crew αιτιολογούσε την αντισυστημική του ταυτότητα με τους στίχους «γιατί δεν είμαι γιάπι, δεν είμαι χρυσαυγίτης»: το ένα άκρο του «συστήματος» ήταν τα golden boys (and girls) του λάιφσταϊλ, το έτερο οι εξτρεμιστές νοσταλγοί της χούντας, των ναζί και άλλων δαιμονίων. Από τότε η Χρυσή Αυγή ξεπλύθηκε τόσο στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ ώστε να νοείται από τους νέους ως αντισυστημική. Το φαινόμενο της φυγής προς τα άκρα δεν αποτελεί έκπληξη για μια κοινωνική ομάδα που μαστίζεται από ανεργία της τάξης του 50%. Ομως, οι 425.000 ψήφοι στην κάλπη του Ιουνίου εκλαμβάνονται ως νομιμοποίηση (βίαιων) λόγων και πράξεων. Οπότε αύριο καλύτερα να μην πέσουμε από τα σύννεφα. Ο ανώνυμος χρυσαυγίτης είναι η καύσιμη ύλη για το χαστούκι του επώνυμου χρυσαυγίτη του διπλανού παραθύρου. – Μάρκος Καρασαρίνης
Ο ανώνυμος έλληνας άνεργος
Στην Ελλάδα του 2012 πηγαίνεις στη δουλειά και θέλεις να δεθείς με χοντρό, καραβίσιο σχοινί επάνω στην καρέκλα σου. Προτιμάς να ζεις με τις χαοτικές περικοπές του μισθού σου, την κατάργηση των επιδομάτων, τα εξοντωτικά ωράρια, το φάντασμα της εθελουσίας, την καθολική απαξίωση αυτού που είσαι και αυτού που προσφέρεις, παρά να βρεθείς «εκεί έξω». Δεν θέλεις να προστεθείς σε αυτό το σπαρακτικό 25,7%, το ρεκόρ ανεργίας του Σεπτεμβρίου, που άφησε πίσω ασθμαίνουσα ακόμη και την Ισπανία. Το ξέρεις καλά. Δεν είναι μόνο η ανεργία, αλλά και η ηθική υποβάθμιση, η εκμηδένιση κάθε ελπίδας για το μέλλον, η απώλεια της «ταυτότητάς» σου, η διάψευση των προσδοκιών. Είναι η απόγνωση, οι αυτοκτονίες, η έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας, τα παιδιά που πηγαίνουν στο σχολείο ζαλισμένα από την πείνα.
Ο καθένας που προστίθεται στους ανέργους πλησιάζει σε απόσταση αναπνοής τον κίνδυνο της φτώχειας (5 φορές μεγαλύτερος για τους ανέργους σε πανευρωπαϊκό επίπεδο σε σχέση με αυτόν που αντιμετωπίζει ένας εργαζόμενος με σύμβαση). Στο βιωματικό βιβλίο του «Οι άθλιοι του Παρισιού και του Λονδίνου» ο Τζορτζ Οργουελ περιγράφει εκ των έσω πώς ένας άνθρωπος μυείται στην εξαθλίωση: «… Η πρώτη σου επαφή με τη φτώχεια είναι πολύ παράξενη… Πίστευες ότι θα ήταν τρομερό· είναι απλώς βρωμερό και ανιαρό. Αυτό που ανακαλύπτεις πρώτο είναι η αλλόκοτη αχρειότητα της φτώχειας, οι αλλαγές που σου προκαλεί, η περίπλοκη μικροπρέπεια, η ευτέλεια». – Λένα Παπαδημητρίου
Βαγγέλης Μαρινάκης
Πρόεδρος ΠΑΕ Ολυμπιακός
Με δύο εταιρείες εισηγμένες στο χρηματιστήριο τη Νέας Υόρκης και ένα χαρτοφυλάκιο μετοχών που αποτιμάται σε 180 εκατ. δολάρια είναι ένας διεθνώς προβεβλημένος επιχειρηματίας. Ως εθνικός αθλητικός παράγοντας, διαθέτει την καλύτερη ομάδα στα χαρτιά, στα σημεία και στον βαθμολογικό πίνακα. Η φήμη που τον θέλει να αναζητεί επενδύσεις σε μεσαίο σύλλογο της Πρέμιερ Λιγκ, ακόμη και αν δεν αληθεύει, αποτελεί τεκμήριο της αίσθησης ότι ο Βαγγέλης Μαρινάκης στον χώρο του ποδοσφαίρου ασφυκτιά στα στενά πλέον ελληνικά όρια.
Ισως γι’ αυτό τα περυσινά «γαλλικά» με τον Σισέ ή οι εφετινοί διαρκείς λεκτικοί διαξιφισμοί με τους εκπροσώπους του χειμαζόμενου αιωνίου αντιπάλου μοιάζουν ακόμη πιο ανώφελοι για τη δημόσια εικόνα του. Γιατί η προβολή του οπαδικού αισθήματος κατασκευάζει λαϊκούς ήρωες, τουλάχιστον όσο το (εφήμερο, πάντα) φλερτ με την εξέδρα διαρκεί, πίσω του όμως διακρίνεται η εμπεδωμένη φθοροποιός νοοτροπία του ελληνικού αθλητισμού: ο εκάστοτε χρηματοδότης είναι υπεράνω του συλλόγου, υπεράνω του αθλήματος, υπεράνω και της ίδιας της πραγματικότητας, ενδεχομένως. Ο μόνος θεσμός που όχι μόνο επιτρέπεται, αλλά και επιβάλλεται να ξεχειλώνει τα όριά του είναι αυτός του προέδρου.
– Μάρκος Καρασαρίνης
Μαργαρίτα Παπανδρέου
Το 2012 επεφύλασσε άλλη μία έκπληξη. Σύμφωνα με πηγές του ΣΔΟΕ, το όνομα της Μαργαρίτας Παπανδρέου συνδέεται με ένα από τα πρόσωπα της λίστας Λαγκάρντ. Η Μαργαρίτα Παπανδρέου – με τη μοναδική παγκοσμίως τριαδική ιδιότητα της νύφης, συζύγου και μητέρας Πρωθυπουργού, την οποία δεν διστάζει να υπενθυμίζει – δεν καταδέχθηκε ποτέ να γίνει παρελθόν. Στα 89 χρόνια της, η πάντα θαλερή τω πνεύματι Μαργαρίτα Παπανδρέου παραμένει ένα από τα πιο ισχυρά σύμβολα του νεποτισμού της πολιτικής ζωής της χώρας.
Στην απάντησή της για τη λίστα Λαγκάρντ, η μαθημένη στις (προσωπικές και πολιτικές) κακουχίες Μαργαρίτα Παπανδρέου παίρνει για άλλη μια φορά πάνω της την τιμή της οικογένειας, η οποία εμφανίζεται ως διασυρθείσα και διωκόμενη: «Σημειώνω με περηφάνια ότι και οι τρεις Πρωθυπουργοί – Γεώργιος, Ανδρέας, Γιώργος – συγκρούστηκαν με τα παρασιτικά κατεστημένα συμφέροντα». Πιστή ως το τέλος στο αμερικανικό πρότυπο της πρώτης κυρίας (η οποία διακρίνεται εξίσου στην art de la table και στην ενορχήστρωση πολιτικών παιχνιδιών) είναι πάντα εδώ για να υπενθυμίζει, μεταξύ άλλων, ότι η Ελλάδα θα ζει για καιρό από το παρελθόν της.
– Λένα Παπαδημητρίου
Χριστόφορος Παπακαλιάτης
Σκηνοθέτης, ηθοποιός
Η συνταγή είναι δοκιμασμένη. Μια ιστορία αγάπης που γίνεται διπλή και χωρίζεται από ένα μεγάλο υποθετικό… «Αν…». Τι θα γινόταν αν δεν είχε συμβεί ένα τροχαίο, πώς θα ήταν τα πράγματα ανάμεσα σε ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Το πρώτο κινηματογραφικό φιλμ του Χριστόφορου Παπακαλιάτη είναι γεγονός, το «Αν…» είναι ήδη στις αίθουσες και αυτή τη στιγμή πάνω από 300.000 άνθρωποι το έχουν δει.
Καθόλου άσχημα. Ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης στο πρώτο του φιλμ φτιάχνει ένα αισθηματικό δράμα στην Αθήνα του 2012 της συλλογικής κρίσης και κατάθλιψης, που σχολιάζει την τρέχουσα ελληνική κοινωνία και πραγματικότητα, βάζοντας σε πρώτο πλάνο αυτά που θέλει να δει το κοινό που τον παρακολουθεί, τον πιστεύει και τον ακολουθεί χρόνια. Φτιάχνει μια ταινία για αγάπη, γεμάτη ρομάντζο, που προσπαθεί να κάνει τον κόσμο να αισθανθεί ασφάλεια και οικειότητα – πολλές από τις σκηνές, τη μουσική, τις hip τοποθεσίες, τις συναισθηματικές κορυφώσεις και τις εικόνες φέρνουν στον νου ένα κινηματογραφικό déjà vu γνώριμο από τις δουλειές του στην τηλεόραση. Ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης έχει βρει την πετυχημένη συνταγή. Εχει κλισέ, έχει μελό, έχει κλεμμένα στοιχεία, αλλά δεν ξεχνά την ουσία: ψυχαγωγία.
– Θοδωρής Κανελλόπουλος
Πόουλ Τόμσεν
Eκπρόσωπος του ΔΝΤ
Ο μοναδικός μη Ελληνας, της λίστας.Ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ υπήρξε για ακόμη μία χρονιά «ο άνθρωπος που τρέμουν οι υπουργοί». Οντας ο πιο «ουσιαστικός» συνομιλητής της Ελλάδας εκ μέρους των πιστωτών, ο 57χρονος Δανός συνέβαλε καθοριστικά στη χάραξη της ελληνικής πολιτικής. Τα αποτελέσματα των προηγούμενων θητειών του στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης φαντάζουν καταστροφικά. Αν και η «συνταγή» ήταν η ίδια, στην Ελλάδα η κατάσταση υπήρξε περισσότερο περίπλοκη.
Ο Δανός με τα πράσινα μάτια βρέθηκε μπροστά στο πιο επίπονο πρότζεκτ της καριέρας του. Είναι δύσκολο να απαντηθεί τι ακριβώς κατάφερε.
– Ηλίας Νικολαΐδης
Αλέξης Τσίπρας
Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ
«Ενας κομψός άνδρας που φοράει μπλε, στην απόχρωση του κοβαλτίου, κοστούμι, ασορτί σουέντ loafers και κολλαριστό λευκό πουκάμισο – δίχως γραβάτα – καταλαμβάνει την κεντρική θέση». Κάπως έτσι προσήλθε ο Αλέξης Τσίπρας στη συνάντησή του με τον δημοσιογράφο του περιοδικού «Time» τον περασμένο Ιούλιο. Επειτα από τις εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου, που ανέδειξαν τον ΣΥΡΙΖΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση, ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματος αναδείχτηκε σε κάτι περισσότερο από «πρόσωπο της ημέρας».
Από τις καταλήψεις και την ΚΝΕ των αρχών της δεκαετίας του ’90 ως τον Συνασπισμό, την περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση μετά τις κινητοποιήσεις στη Γένοβα, τη «θυελλώδη σχέση» του με τον Αλέκο Αλαβάνο και τέλος την άνοδό του στην ηγεσία της Ανανεωτικής Αριστεράς, όλα καθόρισαν τον σημερινό, 38χρονο Τσίπρα. Είναι ένα αυθεντικό τέκνο της Μεταπολίτευσης και απευθύνεται με αμεσότητα στους ανθρώπους της γενιάς του. Το 2012 υπήρξε η χρονιά που επιχείρησε – και τούτο είναι ένα έργο σε εξέλιξη – να μετριάσει τις ακραίες θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, να αναπτύξει διπλωματικές σχέσεις με τη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη και να αναπτύξει ένα υβρίδιο πολιτικής που προσπαθεί να είναι τόσο ριζοσπαστικό όσο μαζικό. Οι επικριτές του μιλούν για «ρεπλίκα» του Ανδρέα Παπανδρέου της δεκαετίας του ’70, ενώ στοιχηματίζουν στην κατάρρευσή του όταν έλθει η ανάπτυξη μετά τη λιτότητα. Αλλοι στοιχηματίζουν με αντίστοιχη θέρμη ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί. Σε κάθε περίπτωση, πράγματι, ο σύμφωνα με το «Time» κομψός άνδρας καταλαμβάνει κεντρική θέση. – Ηλίας Νικολαΐδης
Πέτρος Τατσόπουλος
Bουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, συγγραφέας
Τον είδαμε να ωρύεται, να χτυπάει τη γροθιά του στο τραπέζι και όποιον πάρει ο χάρος, να χτυπά εν εξάλλω το χέρι του συνομιλητή του Στέλιου Σταυρίδη της Δράσης, να αποκαλεί διαδικτυακά τον Στέφανο Χίο «σκατοσακούλα» και εσχάτως να απαντά με σεξιστικό τρόπο στην αμφισβήτηση του ανδρισμού του από τη Χρυσή Αυγή με την πασίγνωστη δήλωση περί ερωτικής συνεύρεσής του με τη «μισή Αθήνα».
Τον έκριναν και τον κατέκριναν, τον στηλίτευσαν, τον έβρισαν, τον απειλούν και τον τρολάρουν. Το μεγαλύτερο «σφάλμα» του, όμως, τελικά είναι ότι όσο περνάει ο καιρός υποκύπτει άκριτα και θαρρείς χωρίς καθόλου επίγνωση, στη μόδα των καιρών, στην απενοχοποιημένη πλέον εξωτερίκευση της παθογένειας της ελληνικής κοινωνίας: τη σύγχυση των εννοιών. Γιατί άλλο παρορμητικός και άλλο αυθόρμητος, άλλο εριστικός και άλλο ετοιμόλογος, άλλο θαρραλέος και άλλο «μαγκίτης».
«Η Χρυσή Αυγή δεν πρόκειται να εξαφανιστεί αν τηρήσουμε απαρέγκλιτα το σαβουάρ βιβρ» δήλωσε πρόσφατα. Ούτε, όμως, όταν ανταποδίδεις τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και συναγωνίζεσαι το επίπεδο των αντιπάλων σου θέτεις σοβαρή υποψηφιότητα για να τους αποδυναμώσεις.
– Μαριλένα Αστραπέλλου
Ζωή Κωνσταντοπούλου
Bουλευτής ΣΥΡΙΖΑ
Η ψηλή, 36χρονη δικηγόρος και κόρη του Νίκου Κωνσταντόπουλου διαθέτει ύφος που δεν παραπέμπει στην ψυχραιμία του πατέρα της. Οταν παρευρίσκεται σε τηλεοπτικές συζητήσεις, σπανίως οι τόνοι παραμένουν χαμηλοί. Μέσα στο Κοινοβούλιο, είτε με αφορμή την υπόθεση Siemens είτε με την εξεταστική επιτροπή που ο ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε να συσταθεί για την είσοδο της Ελλάδας στο μνημόνιο, η ίδια επιμένει να υιοθετεί τον ρυθμό πολυβόλου.
Οι συνομιλίες της με τον Απόστολο Κακλαμάνη και τον Τάσο Νεράντζη στο πλαίσιο των μαραθώνιων συνεδριάσεων της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας σχετικά με τη λίστα Λαγκάρντ και η επιμονή της εξετάζοντας τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου («έλεος πια, κυρία μου», έφτασε να της πει εκείνος) συντέλεσαν στο να ενισχυθεί ο «μύθος» της. Είναι εύκολο να απορρίψει κάποιος την επιχειρηματολογία, επηρεασμένος από τη «φωνακλάδικη» προσέγγισή της. Είναι εξίσου εύκολο η πολιτική υπόστασή της να εξισωθεί με μια υψηλόφωνη, υστερική καρικατούρα. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει ακουστεί κανένας σοβαρός αντίλογος στο επιχείρημα «η χώρα ρημάζει και εμείς ενοχλούμαστε από τους υψηλούς τόνους;». – Ηλίας Νικολαΐδης
Πέτρος Κωστόπουλος
Εκδότης
Από το 1987, όταν δημιούργησε το «ΚΛΙΚ», απασχόλησε, προκάλεσε και εξέφρασε την κοινή γνώμη με τα γραπτά του και τα περιοδικά του, για να αναγκαστεί, έπειτα από μια εντυπωσιακή πορεία, να κηρύξει την πτώχευση της εκδοτικής επιχείρησής του, τον Μάρτιο του 2012. Το γεγονός έδωσε αφορμή για πολλές συζητήσεις, οι περισσότερες χαιρέκακες και επικριτικές. Είναι αρκετοί όσοι θύμωναν με το πρότυπο ζωής του Πέτρου Κωστόπουλου και ακόμη περισσότεροι όσοι πίστεψαν ότι υπήρξε ο αρχιτέκτονας (!) της λεγόμενης «εποχής του λάιφσταϊλ».
Ηταν, όμως, πράγματι ο Κωστόπουλος ο ιδεολογικός καπετάνιος ενός ελληνικού «πλοίου της αγάπης» γεμάτου μοντέλα, σεξ και καταχρήσεις, το οποίο έπλεε γύρω από τη Μύκονο επί 25 χρόνια μέχρι να συναντηθεί με το παγόβουνο της κρίσης, κάπου στα ανοιχτά της Ψαρούς; Η απάντηση είναι απλή. Ο Κωστόπουλος μπορεί να υπήρξε και αυτό, ιδίως τα τελευταία χρόνια, αλλά κυρίως ήταν και παραμένει κάτι διαφορετικό. Είναι ένας οικονομολόγος με διδακτορικό από το Παρίσι, σύνθετη πολιτική σκέψη και μεγάλο λαϊκό πείσμα, ο οποίος ξεκίνησε από γιος ταξιτζή στον Βόλο για να γίνει εκδότης. Πόνταρε στην καινοτομία και στην εξωστρέφεια, έδειξε σεβασμό στους νέους δημοσιογράφους, φωτογράφους και graphic designers, πολλούς από τους οποίους ανακάλυψε ο ίδιος, και ρίσκαρε συνεχώς. Ο χαρακτήρας του φάνηκε στην πτώση, αφού την αντιμετώπισε με αξιοπρέπεια και αυτοσυγκράτηση και τώρα, όπως άλλωστε είχαν προβλέψει όσοι τον γνωρίζουν, ετοιμάζεται για μια νέα αρχή. – Παύλος Παπαδόπουλος
Λιάνα Κανέλλη
Bουλευτής ΚΚΕ
Η Λιάνα Κανέλλη έχει κατηγορηθεί για υποκρισία ουκ ολίγες φορές. Εχει χαρακτηριστεί «κομμουνίστρια στα γεράματα», λαϊκίστρια, άνθρωπος που χειραγωγεί κάθε συζήτηση με ασταμάτητους βερμπαλισμούς, έχει στηλιτευτεί για τη χλιαρή στάση της σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων σχετικά με τον σεξουαλικό προσανατολισμό· ακόμη και η αδυναμία της να παραμείνει «άκαπνη» on air δεν έχει μείνει ασχολίαστη.
Ωστόσο,ποτέ δεν χάνει μια σπάνια αίσθηση αφήγησης στον λόγο της και εξακολουθεί να ενσαρκώνει κάποιες αξίες της μεταπολιτευτικής πολιτικής που αξίζει να διασωθούν. Ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίστηκε το περιστατικό του ξυλοδαρμού της από τον Ηλία Κασιδιάρη και η συγκινητική εξομολόγησή της έπειτα από τηλεοπτική φάρσα σατιρικής εκπομπής σχετική με το συμβάν, όπου παρέπεμψε στο «μην εξοικειώνεστε με το τέρας» του Μάνου Χατζιδάκι, υπήρξαν αξιομνημόνευτα στιγμιότυπα. – Ηλίας Νικολαΐδης
Νίκος Δρανδάκης
Δημιουργός του Τaxibeat app
Πώς θα βρεις ταξί στο Παρίσι; Στο Ρίο Ντε Τζανέιρο; Στην Αθήνα; Οι Ελληνες έχουν τη λύση. Το Taxibeat, η εφαρμογή του Νίκου Δρανδάκη, το ελληνικό app για iPhone και Android, εντοπίζει τη θέση του επιβάτη και εµφανίζει όλους τους διαθέσιµους οδηγούς σε ακτίνα 2 χιλιομέτρων. Η αντίστροφη εικόνα της ελληνικής κρίσης, η ιδέα, η επιχειρηματικότητα, η επιτυχία και
η λύση. Η ευχάριστη είδηση της χρονιάς. – Θοδωρής Σκριβάνος
Γιάννης Μπεχράκης
Φωτογράφος
Ως αρχιφωτογράφος του πρακτορείου ειδήσεων Reuters, έχει ζήσει πολέμους σε όλη τη Γη. Το 2012 το πεδίο δράσης του ήταν η Αθήνα. Ο ίδιος λέει στο ΒΗmagazino πως ζει τον «διωγμό του μέσου Ελληνα». Οι φωτογραφίες του είναι σκληρές, καίριες και πολιτικές. Αλλά το 2013 μοιάζει αισιόδοξο: «Το φως στο τούνελ είναι αμυδρό, αλλά ξέρω πως υπάρχει όταν βλέπω την 6χρονη κόρη μου να βαδίζει προς εκεί». – Βασιλική Ζιώγα
Παύλος Ευμορφίδης
Ιδρυτής της Coco-Μat
Αυτοδημιούργητος Ελληνας, με καταγωγή από τη Σπάρτη, ίδρυσε το 1989 την Coco-Mat με έδρα τα Πατήσια. Σήμερα έχει 70 καταστήματα σε 11 χώρες. Ποδηλάτης, φυσιολάτρης, εκκεντρικός με την καλή έννοια, σχολιάζει: «Δεν εργάζομαι, περνάω καλά. Είχα την αίσθηση ότι δούλευα μέχρι να εξοφλήσω όλα τα δάνειά μου. Πλέον απλά περνάω καλά». Ισως εδώ κρύβεται το μυστικό της επιτυχίας. – Θοδωρής Σκριβάνος
Γρηγόρης Πολυχρονίδης, Νίκος Πανανός και Μαρία-Ελένη Κορδαλή
Χρυσοί παραολυμπιονίκες
Τρεις υπεραθλητές στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου. Ο Γρηγόρης Πολυχρονίδης, ο Νίκος Πανανός και η Μαρία-Ελένη Κορδαλή κέρδισαν το μοναδικό χρυσό μετάλλιο της Ελλάδας στο Λονδίνο, στο αγώνισμα των μεικτών ζευγαριών στο μπότσια, ένα άθλημα στρατηγικής των Παραολυμπιακών Αγώνων. Εκεί όπου ο αθλητισμός είναι πραγματική ιδέα. – Κατερίνα Καλού
Σπύρος Γιαννιώτης
4ος ολυμπιονίκης στα 10 χλμ. μαραθώνιας κολύμβησης
Η τέταρτη θέση στα δέκα χιλιόμετρα μαραθώνιας κολύμβησης στους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι ένα σπάνιο κατόρθωμα. Για τον Σπύρο Γιαννιώτη ήταν μια απογοήτευση. «Ο στόχος ήταν το μετάλλιο. Στα τελευταία μέτρα ήξερα ότι ήμουν τέταρτος και μέσα μου διαλύθηκα. Ακόμη απογοητευμένος είμαι» εξηγεί στο ΒΗmagazino. Ετσι αντιδρούν οι άνθρωποι που ξέρουν πως αξίζουν. Και που θα προσπαθήσουν ξανά. – Κατερίνα Καλού
Ανδρέας Λοβέρδος
Πολιτικός
Ο Ανδρέας Λοβέρδος προσπαθεί να κάνει την οριστική ΡΙ.Κ.Σ.ΣΥ με το παρελθόν του. Δεν μπορεί, βέβαια, παρά να αναρωτηθεί κανείς αν η πρωτοβουλία του να ριχτεί με άλλο όνομα στον πολιτικό στίβο οφείλεται στον πόθο του να φέρει επιτέλους εις πέρας όσα δεν κατόρθωσε στα υπουργεία Εξωτερικών, Εργασίας και Υγείας από τα οποία πέρασε. Οι επικριτές του έχουν να πουν πολλά. Ο ίδιος μπορεί μόνο να ελπίζει. – Λένα Παπαδημητρίου
Ο Ελληνας που ζει στο αεροδρόμιο του Μονάχου
Η απίστευτη ιστορία ήρθε στο φως από την εφημερίδα «Süddeutsche Zeitung». Ελληνας από τη Θεσσαλονίκη μεταναστεύει μαζί με τη σύντροφό του και τον γιο της στη Γερμανία. Δεν έχουν, όμως, χρήματα και μένουν για έξι μήνες στο αεροδρόμιο. Ο διαχρονικός γκασταρμπάιτερ που αναζητεί παντού πατρίδες, αλλά παραμένει εις το διηνεκές «ο ξενότερος απ’ όλους τους ξένους της πολιτείας των ξένων». – Λένα Παπαδημητρίου
Λένα Κιτσοπούλου
Ηθοποιός, σκηνοθέτις, θεατρική συγγραφέας
Η παράστασή της «Αθανάσιος Διάκος: Η επιστροφή» παίχθηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών. Κάποιοι θυμήθηκαν όψιμα, δυο μήνες μετά, ότι «λοιδορούσε τα εθνικά μας σύμβολα». Ακολούθησε η διαπόμπευσή της σε πρωτοσέλιδα εφημερίδων και στο Ιnternet. Λεπτομέρεια: κανείς από τους επικριτές της δεν είχε δει την παράσταση. Ημιμάθεια, σκοταδισμός, σεξισμός, μισαλλοδοξία. Μια εικόνα της Ελλάδας το 2012. – Μαριλένα Αστραπέλλου
