Η αντίφαση είναι κραυγαλέα: από τη μία η δέσμευση της οικογενειακής κληρονομιάς, από την άλλη η παρόρμηση της στιγμής. Από τη μία η σπαρτιατική εγκράτεια, από την άλλη ο σχεδόν παιδικός ενθουσιασμός. Από τη μία η αγάπη, από την άλλη ο τσακωμός. Η ιστορία της οικογένειας Γιαννακόπουλου συμπιεσμένη σε μια εναέρια διαμάχη λίγων λεπτών. Θα μπορούσε να είναι η ιστορία της ζωής τους.
Ανιψιός εναντίον θείου
Ο τελευταίος διαξιφισμός δεν ήταν εναέριος, αλλά ήταν εξίσου δυνατός. Η ιστορία εκτυλίχθηκε στο τέλος της προηγούμενης εβδομάδας. Ξεκίνησε με μια σύλληψη. Ο Μάικ Μπατίστ, επί εννέα χρόνια αθλητής του Παναθηναϊκού, προσγειώθηκε στην Ελλάδα με τη νέα ομάδα του, Φενέρμπαχτσε/Ούλκερ. Στο «Ελ. Βενιζέλος» συνελήφθη και διανυκτέρευσε στο κρατητήριο του αεροδρομίου για χρέη 200.000 ευρώ προς την Εφορία. «Η ελληνική αστυνομία μού φέρθηκε πολύ καλύτερα απ’ ό,τι σε πολλούς συνανθρώπους μου» δήλωσε με νόημα ο αθλητής. Οπως αποδείχθηκε, τα χρέη τα όφειλε η ΚΑΕ ΠΑΟ. Λίγες ώρες αργότερα, και ενώ η οφειλή είχε τακτοποιηθεί και ο αθλητής ήταν ελεύθερος, ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος, γιος του Παύλου και πρόεδρος της ΚΑΕ, συγκάλεσε έκτακτη συνέντευξη Τύπου.
Με δάκρυα στα μάτια, προχώρησε σε ένα δημόσιο ξέσπασμα κατά της οικογένειάς του και συγκεκριμένα του θείου του, Θανάση: «Πολλοί έχετε αναρωτηθεί για ποιον λόγο έφυγε ο κ. Ομπράντοβιτς από την ομάδα. Εφυγε γιατί του χρωστούσε ο Θανάσης Γιαννακόπουλος πάρα πολλούς μισθούς. Για όλα αυτά υπάρχουν αποδείξεις. Οταν ανέλαβα και ζήτησα από τους συνεργάτες του Θανάση Γιαννακόπουλου στοιχεία, με κορόιδεψαν οικτρά. Με έχουν κατηγορήσει για πολλά πράγματα, αλλά δεν έχω ανοίξει το στόμα μου. Ενας άνθρωπος μπορεί να αντέξει πολλά. Και για το αίμα του κρατάει το στόμα του κλειστό και δέχεται τα πάντα. Δεν μπορώ, όμως, να δεχθώ την προδοσία από το ίδιο μου το αίμα. Λυπάμαι, δεν μπορώ να συνεχίσω στον Παναθηναϊκό…».
Το ξέσπασμα ήταν δυνατό. Οπως συνήθως. Και παρορμητικό. Επίσης όπως συνήθως. Λίγες ημέρες μετά, τα πνεύματα είχαν ηρεμήσει. Ο κατηγορούμενος Θανάσης Γιαννακόπουλος είπε «να ‘ναι καλά ο ανιψιός μου, ο Δημήτρης, η οικογένεια δεν θα φύγει από τον Παναθηναϊκό». Και η συμφιλίωση της οικογένειας είναι ορατή. Κάποιοι σχολιάζουν ότι είναι μια τυπική οικογενειακή ιστορία. Κάποιοι άλλοι φοβούνται πως αυτή τη φορά η κατάσταση είναι διαφορετική. Και ότι οι αριθμοί των χρεών είναι αμείλικτοι.
Φάρμακα και μπανάνεςΗ επιχειρηματική ιστορία της οικογένειας ξεκινάει το 1924. Τότε ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος ανοίγει το φαρμακείο του στην οδό Πειραιώς. Καθώς τα χρόνια περνούν, δίπλα του δουλεύουν τα τρία παιδιά του, ο Παύλος, ο Θανάσης και ο Κώστας. Το 1951 ο Παύλος Γιαννακόπουλος ιδρύει την εταιρεία ΦΑΡΜΑΓΙΑΝ. Αρχικά παίρνει τις αντιπροσωπείες σχεδόν όλων των μεγάλων ξένων παραγωγών φαρμάκου (Boots, Sigma, Tau, Alcon, Roussel). Αν και ο ίδιος δεν μιλάει αγγλικά, καταφέρνει η εταιρεία του να γίνει αποκλειστικός αντιπρόσωπος. Το 1971 η ΦΑΡΜΑΓΙΑΝ μετατρέπεται σε ΑΕ και μετονομάζεται σε ΒΙΑΝΕΞ. Το 1974 κατασκευάζεται το πρώτο εργοστάσιο στην Εθνική Αθηνών – Λαμίας. Το 1981, την εποχή που οι ξένες φαρμακευτικές αποχώρησαν από την Ελλάδα, φοβούμενες την επέλαση του «σοσιαλισμού», ο Παύλος Γιαννακόπουλος αποφασίζει να μείνει και να ρισκάρει. Δικαιώθηκε. Θεωρώντας πως οι όροι και οι πολιτικές του ΠαΣοΚ δεν θα ήταν τόσο απαγορευτικοί όσο λεγόταν, αγόρασε φθηνά εργοστάσια των πολυεθνικών και γιγαντώθηκε στην πορεία. Τα επόμενα χρόνια επεκτείνεται και αγοράζει άλλα δύο εργοστάσια, της Winthrop-Sterling (1983) και της Upjohn (1985).
Αυτή είναι η γνωστή ιστορία της οικογένειας. Εκείνο που δεν είναι γνωστό είναι ότι η αυτοκρατορία δεν θεμελιώθηκε μόνο στο εμπόριο φαρμάκων. Ούτε το φαρμακείο που κληρονόμησαν από τον πατέρα τους ήταν κερδοφόρο. Η οικονομική τους κατάσταση, όπως έχει εμπιστευτεί ο Παύλος Γιαννακόπουλος σε γνωστό δημοσιογράφο, βελτιώθηκε από το εμπόριο μπανάνας.
Ηδη πριν από τη δικτατορία, και μέχρι τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, το εμπόριο μπανάνας δεν ήταν ελεύθερο. Επιτρεπόταν σε ορισμένες περιόδους τον χρόνο, οι οποίες δεν ήταν εκ των προτέρων γνωστές. Το υπουργείο Εμπορίου εξέδιδε ένα διάταγμα σε ανύποπτο χρόνο, το οποίο επέτρεπε το εμπόριο, π.χ. για διάστημα ενός μήνα. Ωστόσο, ουδείς μπορούσε να επωφεληθεί, αφού από την ώρα της παραγγελίας του φορτίου ως τη στιγμή της παράδοσης δεν γινόταν να παρέλθει διάστημα μικρότερο των δύο μηνών. Δεδομένου ότι η μπανάνα κόβεται όσο είναι ακόμη άγουρη και πράσινη, ενώ ωριμάζει στη συνέχεια, στα πλοία-ψυγεία που τη μεταφέρουν, το εμπόριό της είναι ένα μεγάλο ρίσκο. Οι αδελφοί Γιαννακόπουλοι μεταδικτατορικά αποφασίζουν να ρισκάρουν και να ασχοληθούν με το εμπόριο. Κάποιοι θεωρούν πως στάθηκαν τυχεροί, κάποιοι άλλοι ότι είχαν απλώς τις κατάλληλες πληροφορίες για το τάιμινγκ του υπουργείου. Παρήγγειλαν εγκαίρως δύο φορτία μπανάνας, τα οποία εισήγαγαν στην Ελλάδα. Δικαιώθηκαν.
Εκείνη την εποχή ο πλουτισμός μιας οικογένειας ήταν άμεσα εξαρτημένος από τον παράγοντα τύχη. Τα στεγανά ήταν μικρότερα, το θάρρος μεγαλύτερο, το ρίσκο καθημερινότητα. Οι παλιοί θυμούνται και άλλες ιστορίες οικογενειών που μετατράπηκαν σε μεγιστάνες εν μιά νυκτί. Μια ανάλογη περίπτωση αιφνίδιου πλουτισμού ήταν ο επιχειρηματίας της γνωστής (τη δεκαετία ’50 και ’60) επιχείρησης Ράδιο Καραγιάννης, στην πλατεία Κλαυθμώνος. Το Ράδιο Καραγιάννης εισήγαγε και εμπορευόταν ψυγεία, κατσαρόλες, ραδιόφωνα και πικάπ, ενώ ο ιδιοκτήτης του είχε μια σειρά από αντιπροσωπείες στην Ελλάδα. Μία από αυτές ήταν και της Boeing. Ξαφνικά, η Ολυμπιακή αποφασίζει τη δεκαετία του ’70 να αγοράσει αεροπλάνα Boeing και ο Καραγιάννης εμφανίστηκε από το πουθενά ζητώντας το ποσοστό του. Και αυτός δικαιώθηκε.
Με την πάροδο του χρόνου, όμως, η οικογένεια Γιαννακόπουλου έδειχνε να έχει μια νοικοκυρεμένη, ακμάζουσα και ελληνοκεντρική επιχείρηση. Η ΒΙΑΝΕΞ, παρά την απώλεια τζίρου της τάξεως των 80 εκατ. ευρώ που έχει σημειωθεί τη διετία 2009-2011, το 2010 παρείχε αυξήσεις 6% στους εργαζομένους. Το 2011 ακολούθησαν νέες αναπροσαρμογές και για το 2011 συμφωνήθηκε να «παγώσουν» οι αυξήσεις, αλλά να διατηρηθούν όλες οι παροχές της κλαδικής σύμβασης. Ο αντιπρόεδρος και αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Δημήτρης Γιαννακόπουλος, μιλώντας προς «Το Βήμα», στις 29 Απριλίου 2012, επεσήμανε ότι «οι εργαζόμενοι της ΒΙΑΝΕΞ στήριξαν την εταιρεία και συνέβαλαν τα τελευταία χρόνια στην επίτευξη υψηλών κερδών. Ετσι τώρα και εμείς, ως διοίκηση, είμαστε υποχρεωμένοι να στηρίξουμε τον κόσμο μας, ασχέτως οικονομικών επιδόσεων».
Κεφάλαιο Παναθηναϊκός
Από το 1972 και έπειτα και ενώ η περιουσία του μεγάλωνε, ο Παύλος Γιαννακόπουλος και ο αδελφός του, Θανάσης, άρχισαν να ασχολούνται με τον Παναθηναϊκό. Το 1973, ο Παύλος εξελέγη πρόεδρος του Παναθηναϊκού Συναγερμού, διεκδικώντας την ηγεσία της ομάδας. Το 1979, τη χρονιά που η οικογένεια Βαρδινογιάννη αγόρασε την ΠΑΕ Παναθηναϊκός, δεν κατάφερε να εισχωρήσει στο ποδόσφαιρο. Η υπόγεια κόντρα τους με την οικογένεια Βαρδινογιάννη ήταν έντονη. Η είσοδος στο ποδόσφαιρο έγινε μόλις το 2008 με το αποτυχημένο πείραμα της πολυμετοχικότητας.
Από το 1987 ως το 1997 υπήρξε πρόεδρος όλων των ερασιτεχνικών τμημάτων της ομάδας και από το 1992 ανέλαβε τη διοίκηση του μπασκετικού ΠΑΟ. Λίγα χρόνια μετά φάνηκαν οι προθέσεις του. Εφερε στην ομάδα τον Νίκο Γκάλη, τον Παναγιώτη Γιαννάκη, τον Φάνη Χριστοδούλου, τον Ζάρκο Πάσπαλι, τον Στόγιαν Βράνκοτις, τον Ντίνο Ράτζα (με τον οποίο ο γιος του, Δημήτρης, είχε κόντρα που έφτασε μέχρι και στη χειροδικία), τον Ντομινίκ Γουίλκινς, τον Δημήτρη Διαμαντίδη, τον Βασίλη Σπανούλη και τον Ζέλικο Ομπράντοβιτς. Επί προεδρίας του κατέκτησε, μεταξύ άλλων, έξι ευρωπαϊκά πρωταθλήματα. Εγινε η πιο επιτυχημένη ομάδα μπάσκετ της Ευρώπης. Και το 2012 ο Παύλος, με δάκρυα στα μάτια, αποχώρησε για να αναλάβει ο γιος του, Δημήτρης.
Πριν από λίγα χρόνια, μιλώντας προς «Το Βήμα της Κυριακής», ο Παύλος Γιαννακόπουλος έλεγε: «Το μπάσκετ είναι η ακριβή τρέλα μου. Για μένα είναι χόμπι και όχι οικονομική επιχείρηση. Ο ισχυρισμός ότι από τα αθλήματα αυτά βγάζεις χρήματα είναι ψέμα. Ισως στο ποδόσφαιρο, αν προχωρήσεις πολύ, έχεις κάποιο όφελος…». Ωστόσο, στις ιδιωτικές συνομιλίες του, εξηγούσε πως ο Παναθηναϊκός τον έχει βοηθήσει ψυχολογικά, αλλά και επιχειρηματικά, με έμμεσο τρόπο. Ελεγε ότι ως επιχειρηματίας, προτού εμπλακεί με τον αθλητισμό, θεωρούσε πως πολλοί συνομιλητές του τον υποτιμούσαν. Χρειαζόταν μεγάλη προσπάθεια για να πετύχει τις επιχειρηματικές συμφωνίες που ήθελε. Αλλά από τότε που έγινε πρόεδρος, «σαν να ψήλωσα, όλοι με πρόσεχαν» εξηγούσε με χιούμορ. Και οι περισσότερες πόρτες άνοιξαν…
Οικογενειακή παράδοση
Η σχέση με τον Παναθηναϊκό ήταν ερωτική, παθιασμένη, σχεδόν σαρωτική. Ο Θανάσης Γιαννακόπουλος έχει πάθει δύο φορές έμφραγμα. Ο Παύλος το ίδιο. Αμφότεροι θεωρούν ότι ευθύνεται το άγχος της ομάδας. Ζουν κάθε παιχνίδι με πάθος, σε βαθμό παρεξήγησης. Κάποτε έμπαιναν και μέσα στο γήπεδο, κυνηγούσαν διαιτητές, πετούσαν χαρτονομίσματα εξοργισμένοι. Ο Παύλος το έχει δηλώσει: «Είναι κάτι για το οποίο έχω μετανιώσει». Ο Θανάσης θεωρεί ότι «έχει να κάνει με το DNA της οικογένειας, την παρορμητικότητα».
Σε παλαιότερη συνέντευξή του, ο Παύλος έχει παραδεχτεί ως λάθος του και τη βοήθεια που παρείχε «σε οργανωμένους οπαδούς του Παναθηναϊκού οι οποίοι έρχονταν στο γραφείο και έλεγαν «ή μας δίνεις εισιτήρια ή την Κυριακή θα τα κάνουμε λίμπα…»». Τα χρηματικά ποσά που έδιναν σε αθλητές ήταν πρωτάκουστα. Λέγεται ότι παλαιότερα, την ώρα που ο αθλητής Γιώργος Καλαϊτζής έμπαινε στις διαπραγματεύσεις με τον Παύλο Γιαννακόπουλο, ο Θανάσης τού έλεγε: «Παιδί μου, παιδί μου, πρόσεξε μη σε κοροϊδέψει αυτός, να ζητήσεις κι άλλα χρήματα…».
Αυτά, όμως, είναι παρελθόν. Μια φορά την εβδομάδα η οικογένεια μαζεύεται στο σπίτι της αδελφής τους, Κατερίνας, και συζητούν με σχετική ηρεμία τα οικογενειακά τους θέματα. Οι διαφορές τους λύνονταν πάντα έτσι. Η οικονομική κατάσταση, όμως, έχει αλλάξει. Και πίσω από τη ρωγμή στις σχέσεις τους, η οποία θα αποκατασταθεί με τον διάλογο, ίσως κρύβεται η πρώτη πιθανότητα αποχώρησής τους από τον Παναθηναϊκό. Ειπώθηκε και διαψεύστηκε.
Το μέλλον, όμως, είναι πιο δύσκολο. Τα χρέη προς την Εφορία, που λέγεται ότι φθάνουν στα 2,5 εκατομμύρια ευρώ, είναι μια ενοχλητική λεπτομέρεια. Η απειλή του οικονομικού εισαγγελέα, ορατή. Ακόμη και αν τα μέλη της οικογένειας τα βρουν μεταξύ τους, και όλο αυτό το δημόσιο ξέσπασμα αποδειχθεί άλλη μια παρόρμηση της στιγμής, όπως αυτές που τους ωθούσαν να τσακώνονται σε αεροπλάνα και να κυνηγούν διαιτητές, αυτή τη στιγμή είναι φανερό ότι οι άνθρωποι που δημιούργησαν με τον δικό τους, ιδιοσυγκρασιακό τρόπο τον καλύτερο ελληνικό αθλητικό σύλλογο των τελευταίων δεκαετιών ακολουθούν τη μοίρα της Ελλάδας: Συγκεντρώνονται και νοσταλγούν το παρελθόν.
