Τα φυλλάδια στο παρμπρίζ του αυτοκινήτου στις παρυφές του Λυκαβηττού δεν διαφήμιζαν αγορά χρυσού. Το ένα γαργαλούσε την περιέργεια: «Γιατί χρησιμοποιούμε μόνο 10% των διανοητικών μας ικανοτήτων; Πού βρίσκεται το υπόλοιπο 90%;». Το άλλο ρωτούσε σχεδόν συμπονετικά: «Οικογένεια, φίλοι, δουλειά… Τα πηγαίνεις καλά στη ζωή;». Και τα δύο είχαν να κάνουν με τη σαϊεντολογία. Διαφήμιζαν τα βιβλία «Διανοητική: Η σύγχρονη επιστήμη της πνευματικής υγείας» και «Σαϊεντολογία: Μια νέα άποψη για τη ζωή» υπογεγραμμένα από τον πνευματικό ηγέτη της, Λαφαγέτ Ρον Χάμπαρντ.
Η σαϊεντολογία μοιάζει να είναι παντού τον τελευταίο καιρό. Πριν από λίγους μήνες, η γαλλική δικαιοσύνη καταδίκασε τον αρχηγό της Εκκλησίας στο Παρίσι και άλλα τέσσερα μέλη της σε φυλάκιση δύο ετών με αναστολή για «απάτη από οργανωμένη συμμορία». Πρόσφατο αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του «Vanity Fair» μιλάει για «οντισιόν» των υποψήφιων φιλενάδων του Κρουζ. Δημοσιεύματα του αμερικανού Τύπου κάνουν αποκαλύψεις περί οικονομικής απομύζησης πιστών, ακόμη και για ξυλοδαρμούς τους, όταν απομακρύνονται από την Εκκλησία.
Και στην Ελλάδα; Τι γίνεται στην Ελλάδα; Στα 90s μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων μιλούσε με ενθουσιασμό για τη «θρησκεία που σου αλλάζει τη ζωή». Λίγο μετά, ακολούθησε η εισαγγελική εισβολή στα γραφεία της οργάνωσης, μια δίκη για «φακέλωμα» δημόσιων προσώπων εκ μέρους της εν Ελλάδι Εκκλησίας της σαϊεντολογίας, η οποία αναζητούσε τον «Ελληνα Τομ Κρουζ» που θα προωθούσε τις αμφιλεγόμενες ιδέες της. Πρόκειται όντως για μια σκοτεινή οργάνωση που προσπαθεί να ασκεί υποχθόνια επιρροή στα μέλη της ή απλώς πληρώνει το τίμημα της υπερβολικής έκθεσής της στα ΜΜΕ; Παλιά μέλη που έχουν αποσκιρτήσει, έλληνες πιστοί και ο πρώην «καθοδηγητής» του Τομ Κρουζ μίλησαν στο ΒΗmagazino και εξήγησαν το βασικό ερώτημα: Για ποιον λόγο όλοι ασχολούνται με τη σαϊεντολογία;
Ελλάδα και σαϊεντολογία
Η ιστορία της σαϊεντολογίας στην Ελλάδα ξεκινάει από τη χρονιά που ιδρύθηκε η οργάνωση στην Αμερική, το 1954. Σύμφωνα με έκθεση του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι, ο πρώτος έλληνας σαϊεντολόγος ήταν ένας φυσιοθεραπευτής ονόματι Χρόνης. Συνάντησε τον ιδρυτή της Εκκλησίας, Ρον Χάμπαρντ, στην Αμερική, ασπάστηκε τις ιδέες του και όταν γύρισε στην Ελλάδα άρχισε να τις διαδίδει σε σπίτια και ιδιωτικούς χώρους. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70, η σαϊεντολογία απέκτησε νομική υπόσταση. Χαρακτηριζόταν ως σωματείο φιλοσοφικών αναζητήσεων και από το 1983 λειτουργούσε ως Κέντρο Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ). Στις παρέες που γοητεύονταν από κινήματα new age δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη. Ξεκίνησε να συζητιέται και νέοι ως επί το πλείστον άνθρωποι άρχισαν να περνούν με φιλοπερίεργη διάθεση το κατώφλι του κτιρίου της οδού Πατησίων 200 όπου βρισκόταν τότε η έδρα του «σωματείου».
Το 1995, το ίδιο ακριβώς κατώφλι θα το δρασκέλιζαν αστυνομικοί. Ο τότε αντεισαγγελέας Πρωτοδικών, Ιωάννης Αγγελής, είχε διατάξει έρευνα στα γραφεία του ΚΕΦΕ. Είχε προηγηθεί η αυτοσχέδια έφοδος εξοργισμένων γονιών στον χώρο μαζί με συνεργείο τηλεοπτικού σταθμού. Ισχυρίζονταν ότι η σαϊεντολογία ασκούσε αρνητική επιρροή στα παιδιά τους και ότι τους αποσπούσε μεγάλα χρηματικά ποσά.
Το μεγάλο «φακέλωμα»
Επειτα από τρεις εφόδους της Αστυνομίας βρέθηκαν πολλά έγγραφα, ορισμένα από τα οποία ήταν κρυπτογραφημένα. Η αποκωδικοποίησή τους αποκάλυψε, μεταξύ άλλων, ένα λεπτομερές «φακέλωμα» με ονόματα πολιτικών, δημοσιογράφων και δημόσιων προσώπων, που ήταν, υποτίθεται, «φιλικά» ή «εχθρικά» διακείμενα προς την οργάνωση. Στην κατηγορία των «φιλικών» προσώπων κατατάσσονταν ονόματα όπως αυτό του Δημήτρη Τρίμη και του Δημήτρη Ψαρρά, αλλά και μελών του τότε Συνασπισμού, όπως οι Αλέκος Αλαβάνος και Πέτρος Κουναλάκης. Ο καθένας είχε τον φάκελό του και μια σύντομη περιγραφή με τα «χαρακτηριστικά» του.
Στους «εχθρούς» βρίσκονταν στελέχη της δεξιάς παράταξης: ο Αντώνης Σαμαράς, ο Μιλτιάδης Εβερτ, αλλά και ο Δημήτρης Ρίζος, τότε εκδότης του «Ελεύθερου Τύπου». Η λίστα ουσιαστικά χωριζόταν σε δύο κατηγορίες: άτομα που ανήκαν στον χώρο της ευρύτερης Αριστεράς και άτομα που ανήκαν στη Δεξιά. Σημειωτέον, κανείς τους δεν υπήρξε ποτέ μέλος της οργάνωσης. Η ατμόσφαιρα ήταν φορτισμένη εκείνη την εποχή, καθώς η Εκκλησία μαχόταν δυναμικά κατά κάθε αίρεσης.
Γιατί, όμως, να γίνει ένα «φακέλωμα»; Ο Δημήτρης Τρίμης, γενικός γραμματέας της ΕΣΗΕΑ σήμερα, εξηγεί: «Κάποια μέλη της Εκκλησίας της σαϊεντολογίας διάβαζαν εφημερίδες και σχημάτιζαν άποψη για πρόσωπα, την οποία στη συνέχεια σημείωναν σε ένα ημερολόγιο. Ηταν ανόητες εκθέσεις». Εχουν περάσει χρόνια, αλλά θα θυμηθεί ότι «η λίστα στοιχειοθετήθηκε από τα μέλη της οργάνωσης που είχαν την ευθύνη για την επικοινωνία με τα ΜΜΕ, πολιτικούς και άλλα δημόσια πρόσωπα. Είχαν έρθει σε εμάς, είχαν έρθει στον Φυντανίδη, στον Βότση (σ.σ.: και τα δικά τους ονόματα βρέθηκαν στη λίστα)». Δηλαδή, σε όσους υποστήριζαν το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου και της θρησκευτικής έκφρασης προσπαθώντας να αποδείξουν ότι δεν υπήρχε λόγος να διώκονται οι θέσεις του Χάμπαρντ. Στην ουσία θα λέγαμε ότι οι σαϊεντολόγοι, ακολουθώντας εντολές από «τα κεντρικά», αναζητούσαν ένα πρόσωπο μαζικής επιρροής στην Ελλάδα, για να παίξει τον ρόλο του «Ελληνα Τομ Κρουζ», να μεταδώσει όσο καλύτερα γίνεται το μήνυμα σε υποψήφιους πελάτες-πιστούς. Δεν τα κατάφερε.
Ο δημοσιογράφος Δημήτρης Ψαρράς, το όνομα του οποίου επίσης βρέθηκε στη λίστα, θυμάται: «Αυτό που υποστηρίζαμε ήταν ότι ακόμη και αν είναι παρανοϊκά τα πιστεύω τους, έχουν δικαίωμα να πιστεύουν στη θρησκεία που έχουν επιλέξει. Πλέον δεν διώκονται οι θρησκευτικές αιρέσεις, αλλά πριν από 20 χρόνια, όταν τα γράφαμε αυτά, το ελληνικό κράτος δίωκε ανθρώπους, π.χ. τους μάρτυρες του Ιεχωβά, για τα πιστεύω τους». Ο Τρίμης και ο Ψαρράς, αλλά και η «Ελευθεροτυπία», είχαν έναν επιπλέον λόγο να θεωρηθούν «σύμμαχοι» από τους σαϊεντολόγους και «σατανικοί» από τους διώκτες της οργάνωσης. Μέσω του «Ιού» είχαν δημοσιεύσει εκτεταμένη αρθρογραφία κατά του πατέρα Αντώνη Αλεβιζόπουλου, υπεύθυνου του γραφείου κατά των αιρέσεων, ο οποίος βρισκόταν σε πόλεμο με τους σαϊεντολόγους. Ο Αλεβιζόπουλος είχε ασφαλώς και τον δικό του προσωπικό «φάκελο» στα αρχεία της οργάνωσης, όπως και ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ.
Υστερα από τις εφόδους του εισαγγελέα, το ΚΕΦΕ διαλύθηκε και από το 1997 και μετά μετατράπηκε σε Ελληνικό Κέντρο Διανοητικής και Σαϊεντολογίας. Η σαϊεντολογία χαρακτηρίστηκε από τον αντεισαγγελέα Πρωτοδικών, Ιωάννη Αγγελή, ως μια «οργάνωση με ολοκληρωτικές δομές και τάσεις που στην ουσία περιφρονεί τον άνθρωπο». Δεν ήταν ο μόνος που τους κατήγγειλε. Ο δημοσιογράφος Αντώνης Μποσνακούδης, πρώην μέλος του ΚΕΦΕ το οποίο αποπέμφθηκε «λόγω δημοσιογραφικής ιδιότητας» κατά δήλωσή του, στο βιβλίο του «Μισθοφόροι της νέας τάξης» μιλάει για πράκτορες και σύνδεσή τους με ξένα κέντρα επιρροής.
Η δίκη του «φακελώματος»
Το 1999 έγινε η δίκη για το «φακέλωμα». Δεκαεπτά άτομα, μέλη της θρησκευτικής οργάνωσης, βρέθηκαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου. Η Αικατερίνη Διαμαντάρα, πρόεδρος της ελληνικής Εκκλησίας της σαϊεντολογίας, θεωρεί «άστοχο» να τοποθετηθεί έπειτα από τόσα χρόνια για την υπόθεση, ωστόσο, μιλώντας στο ΒΗmagazino, θα διευκρινίσει ότι η Εκκλησία της σαϊεντολογίας έχει καθαρά θρησκευτικό σκοπό και «δεν έχει κανένα σημείο αναφοράς που θα τη συνέδεε με κρατικές υπηρεσίες πληροφοριών σε οποιαδήποτε χώρα και με οποιονδήποτε τρόπο».
Δικηγόροι υπεράσπισης ήταν ο πρώην υπουργός του ΠαΣοΚ, Ανδρέας Λοβέρδος, όπως και ο Γεώργιος Μαύρος (ο οποίος σκοτώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2004 στο δυστύχημα με το ελικόπτερο Σινούκ) και ο Αρης Χαραλαμπάκης. Ο κ. Λοβέρδος ήταν συνήγορος υπεράσπισης δύο εκ των 17 κατηγορούμενων σαϊεντολόγων και θα πει στο BHMagazino: «Εμείς ισχυριζόμασταν ατομικά ότι δεν είχαν γίνει οι “παρακολουθήσεις”, όπως έλεγε το δικαστήριο. Αντικρούσαμε τις κατηγορίες μία προς μία. Ισχυριστήκαμε ότι αυτά ήταν υπερβολές και πως δεν είχαν σχέση με την πραγματικότητα. Οι πελάτες μου ήταν δύο αξιοσέβαστοι επιχειρηματίες. Ολοι τους ανακηρύχθηκαν αθώοι». Επίσης, ο κ. Λοβέρδος θα πει ότι «δεν είχαν βρεθεί ντοκουμέντα» και ότι «ήταν τρομακτικά υπερβολική η μομφή. Μιλούσαν για προδοσίες. Μπορεί να ήταν ελκυστικά δημοσιογραφικά και τηλεοπτικά αυτά τα στοιχεία, αλλά στο δικαστήριο δεν είχαν αντίκρισμα. Επιχείρησαν να μεγεθύνουν την υπόθεση».
Σαϊεντολογία, αγάπη μου
Στην Ελλάδα οι πιστοί υπολογίζονται στις 20.000, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Εκκλησίας της σαϊεντολογίας. Πώς προκύπτουν αλήθεια τα στοιχεία αυτά; Σύμφωνα με την κυρία Διαμαντάρα, «τα άτομα που συνολικά έχουν ασχοληθεί με τη θεωρία της σαϊεντολογίας, είτε αυτό αφορά την ανάγνωση των έργων του πολυγραφότατου ιδρυτή της, Ρον Χάμπαρντ, είτε τη συμμετοχή σε θρησκευτικές υπηρεσίες, υπερβαίνουν αυτόν τον αριθμό όπως μπορώ να σας διαβεβαιώσω ως πρόεδρος». Δηλαδή είναι σαν να λέμε: Αγόρασες από περιέργεια ένα βιβλίο του Χάμπαρντ; Αυτομάτως θεωρείσαι μέλος. Ο αριθμός τους είναι σίγουρα μικρός, δεδομένου ότι στοιβάζονται στο ελάχιστο ποσοστό του 1,5% του ελληνικού πληθυσμού που πιστεύει σε κάποια άλλη θρησκεία πέρα από την ορθόδοξη (σύμφωνα με την πανελλαδική έρευνα της Metron Analysis του 2011).
Το μέτριο ΙQ
Μακριά από τους αριθμούς και τις στατιστικές, ένα εύστοχο ερώτημα θα ήταν γιατί θέλγεται άραγε κάποιος από τη σαϊεντολογία; Στην Αμερική οι σαϊεντολόγοι ανέκαθεν υπόσχονταν μια καριέρα στο Χόλιγουντ μέσα από το ισχυρό δίκτυο γνωριμιών που έχουν αναπτύξει. Στην Ελλάδα όμως; Ενα ενεργό μέλος θα προτιμήσει να αποφύγει την έκθεση στη δύσπιστη ελληνική κοινή γνώμη, αλλά μιλώντας στο ΒΗmagazino θα πει: «Είναι κάτι πολύ προσωπικό και άμεσα συνδεδεμένο με την προσωπική ιστορία μου. Αυτό που μπορεί να είναι τα πάντα για εμένα, η πίστη μου στη σαϊεντολογία, για κάποιον άλλον μπορεί απλώς να αποτελεί αντικείμενο χλεύης».
Ενα πρώην μέλος θα ακολουθήσει την ίδια οδό, αλλά για διαφορετικούς λόγους: «Καλύτερα να μη μιλήσω, γιατί δεν θα έχω να πω τίποτα θετικό». Ενας αμερικανός «αποστάτης», όμως, θέλει να μοιραστεί την εμπειρία του με το ΒΗmagazino: «Στα μάτια μου ήταν μια ομάδα ανθρώπων αφοσιωμένων σε καλές πράξεις. Με τα χρόνια, η ομάδα αυτή άρχισε να περιθωριοποιείται όλο και περισσότερο, έγινε καταχρηστική και απέκτησε τα χαρακτηριστικά μιας αίρεσης. Προσπάθησα να υπομείνω τη νέα κατάσταση όσο μπορούσα, όμως από ένα σημείο και μετά δεν μπορούσα να αντέξω άλλο αυτή τη μετάλλαξη».
Ο Ρον Χάμπαρντ ήξερε, πάντως, να πλανεύει τα πλήθη. Και «η απελευθέρωση της ψυχής μέσω της σοφίας», που υποσχόταν με τα πονήματά του, δεν ήταν ο μόνος πόλος έλξης για τους εν δυνάμει πιστούς του. Τη δεκαετία του ’60 ισχυριζόταν, για παράδειγμα, ότι είχε καταφέρει να ανεβάσει το IQ ενός αγοριού από 83 σε 212 – μέσω των εφαρμογών της Διανοητικής.
«Δεν ξέρω ούτε έναν έξυπνο που να πήγε στη σαϊεντολογία, όλοι τους ήταν μετρίου IQ» θα πει συγγενής έλληνα σαϊεντολόγου. «Οπως το ακούτε. Δεν μπορείς να είσαι έξυπνος και να μπεις σε αυτή την πλάνη. Η σαϊεντολογία έχει έναν τρόπο να προσεγγίζει ανθρώπους που είναι ημιτελείς, ανολοκλήρωτες προσωπικότητες και γενικά έχουν πρόβλημα με την οικογένειά τους. Ψάχνουν προσωπικότητες οι οποίες έχουν μια ροπή να ανήκουν σε ομάδες. Τους προσεγγίζουν και τους πείθουν ότι θα τους βοηθήσουν να βρουν τον πραγματικό τους εαυτό. Τα περί πλάνης, βέβαια, δεν ισχύουν μόνο για τη σαϊεντολογία, αλλά και για όσους ασπάζονται και άλλες αιρέσεις».
Τα χρήματα της αίρεσης
Το πρώτο και πιο ακανθώδες πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Εκκλησία της σαϊεντολογίας είναι ότι έχει ευρέως κατηγορηθεί πως αποσπά τεχνηέντως μεγάλα χρηματικά ποσά από τα μέλη της. «Η σαϊεντολογία είναι μια νέα θρησκεία και δεν διαθέτει τον πλούτο που έχουν συσσωρεύσει μέσα στους αιώνες οι παραδοσιακές θρησκείες. Οπότε πρέπει να βασίζεται στα μέλη της προκειμένου να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητά της. Επιπλέον, δεν λαμβάνει, αλλά ούτε επιθυμεί και να λάβει κυβερνητική υποστήριξη και επιχορηγήσεις» θα πει εκπρόσωπος της Εκκλησίας της σαϊεντολογίας. Οι δωρεές για τις συνεδρίες και τα εκπαιδευτικά προγράμματα εξαρτώνται από τη διακριτική ευχέρεια των πιστών.
Στην Ελλάδα, από την άλλη, η επίσημη τοποθέτηση αναφέρει ότι «η ετήσια συνδρομή των εταίρων στην ελληνική Εκκλησία της σαϊντεολογίας είναι 60 ευρώ». Οπως, όμως, υποστηρίζει η πληγείσα συγγενής, «η Εκκλησία καθοδηγούσε τους πιστούς στο πώς να ζουν και προσπαθούσαν να τους αποσπάσουν χρήματα μέσα από την αγορά πληθώρας εγχειριδίων του Χάμπαρντ. Σε αυτά θα μάθαιναν, υποτίθεται, από το πώς να γίνεις καλός μάνατζερ και καλός χρηματιστής μέχρι πώς να γίνεις καλός οικογενειάρχης και πώς να προσηλυτίσεις το παιδί σου».
«Θεωρώ ότι ο αδελφός μου καταστράφηκε» θα συνεχίσει. Αιτία; Το δεύτερο αγκάθι, η λεγόμενη «αποσύνδεση». Κοινώς, η απομάκρυνση από άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος τα οποία δεν ενστερνίζονται τις αρχές της οργάνωσης. Η επίσημη τοποθέτηση της Εκκλησίας είναι ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει, όμως η μαρτυρία της συγγενούς είναι διαφορετική: «Το βίωσα πολύ έντονα, προσπάθησαν να απομακρύνουν τον αδελφό μου από την οικογένειά του. Να τον πείσουν ότι θα ήταν κάτι πολύ διαφορετικό αν δεν είχε υποστεί την πλύση εγκεφάλου της δυτικής κοινωνίας όπως την ξέρουμε. Ιδίως τον πρώτο καιρό, στη φάση του προσηλυτισμού, ήταν έντονη η πίεση. Πιστεύω ότι η Κέιτι Χολμς απομακρύνθηκε προσπαθώντας να προστατεύσει το παιδί της. Πρέπει να έχει φοβηθεί πολύ».
Ο «μεσσίας» Τομ Κρουζ
Μια μέρα, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, η «τύχη» έριξε τον Τομ Κρουζ στο κατώφλι της Εκκλησίας της σαϊεντολογίας. Η πρώτη σύζυγός του, η ηθοποιός Μίμι Ρότζερς, ήταν αυτή που τον συνόδευε σε αυτό το παρθενικό του ταξίδι. Η Ρότζερς είχε με τη σειρά της μυηθεί από τον πατέρα της, ο οποίος ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος της Εκκλησίας. Ο Κρουζ ήταν ένα είδος «μεσσία» για την άγνωστη σχετικά οργάνωση, η οποία επεδίωκε προγραμματισμένα τον προσηλυτισμό των διάσημων και πλουσίων.
Για την επίσκεψή του, κτίρια εξωραΐστηκαν, κήποι ευπρεπίστηκαν και το κεντρικό αρχηγείο Gold Base στην Καλιφόρνια στολίστηκε για να μπορέσει να πατήσει το πόδι του ο γοητευτικός σταρ του «Top Gun», ο πιο περιζήτητος ηθοποιός του Χόλιγουντ. Δεν χρειαζόταν τόση φροντίδα γιατί, όπως αποδείχθηκε, ο Κρουζ είχε έρθει για να μείνει. «Ο πιο σημαντικός προσηλυτισμός που έκανε ποτέ η οργάνωση» είχε τελεστεί.
Θα ασχολούμασταν με τη σαϊεντολογία αν δεν ήταν οπαδός της ο Κρουζ; Το ερώτημα θα μπορούσε να διατυπωθεί και αντιστρόφως: Θα ασχολούμασταν τόσο με τον Τομ Κρουζ αν δεν ήταν οπαδός της σαϊεντολογίας; Διότι, λες και δεν έφταναν τα αρνητικά ρεπορτάζ που κυκλοφορούν κατά κόρον, ήρθε και το κεντρικό άρθρο του «Vanity Fair» (τεύχος Οκτωβρίου 2012) να βάλει το κερασάκι στην τούρτα και να τροφοδοτήσει τη φωτιά: οι σαϊεντολόγοι περνούσαν από οντισιόν τις υποψήφιες «αρραβωνιαστικιές» του διάσημου ηθοποιού. Το έγκυρο περιοδικό αποκαλύπτει την ιστορία της ιρανοβρετανής ηθοποιού και μέλους της οργάνωσης, Ναζανίν Μπονιάντι, η οποία εν έτει 2004 κυριολεκτικά στρατολογήθηκε για να γίνει η νέα αγαπημένη του Κρουζ. Δεν τη ρώτησαν, απλώς μεθόδευσαν τη συνάντησή της με τον διάσημο ηθοποιό, αφότου την ευπρέπισαν (στον Κρουζ δεν αρέσουν οι κόκκινες ανταύγειες) και την ώθησαν να εγκαταλείψει τον φίλο της. Οταν η δίμηνη σχέση τους δεν προχώρησε, ανέλαβαν να της ανακοινώσουν ότι ο Κρουζ δεν επιθυμεί να την ξαναδεί. Η Μπονιάντι τόλμησε να εκμυστηρευτεί την ιστορία της σε μια φίλη της και τιμωρήθηκε υποδειγματικά για την προδοσία της. Υποχρεώθηκε «να καθαρίσει τουαλέτες με οδοντόβουρτσα, πλακάκια με οξύ και να σκάβει χαντάκια στη μέση της νύχτας», σύμφωνα με το δημοσίευμα.
Σίγουρα ένας σταρ του διαμετρήματος του Κρουζ δεν μπορεί να αποφύγει τον αδιάκριτο έλεγχο της προσωπικής ζωής του ούτε καν τη διάδοση των πιο ευφάνταστων σχετικών σεναρίων, όπως για παράδειγμα αυτό που θέλει την Κέιτι Χολμς να έχει μείνει έγκυος από το κατεψυγμένο σπέρμα του ιδρυτή της σαϊεντολογίας Ρον Χάμπαρντ (!) – σύμφωνα με τον ανεπίσημο βιογράφο του Τομ Κρουζ, Αντριου Μόρτον.
Μια περίεργη σχέση
Ο 52χρονος Ντέιβιντ Μισκάβιτζ είναι η εκκλησιαστική κεφαλή της σαϊεντολογίας, ο άνθρωπος που συνέβαλε καθοριστικά ώστε να γίνει πασίγνωστη η θρησκευτική οργάνωση. Διάδοχος του ιδρυτή, Ρον Χάμπαρντ, στην ηγεσία της Εκκλησίας από το 1987, φρόντισε να εφαρμόσει κατά γράμμα ένα θεμελιώδες δίδαγμα του μέντορά του: «Προσηλυτίστε διασήμους». Η φύση της σχέσης του με τον 50χρονο Κρουζ έχει επανειλημμένα μπει στο μικροσκόπιο. «Εμοιαζαν να είναι κολλημένοι με κόλλα, δύο μικροσκοπικοί άνθρωποι (σ.σ.: έχουν αμφότεροι ύψος γύρω στα 1,70 μ.) που χαίρονταν ο ένας την παρέα του άλλου. Σαν τα δάχτυλα του ίδιου χεριού, ο αστέρας από τη μία και ο επικεφαλής μιας θρησκείας από την άλλη» γράφει ο (σταθερά ανεπίσημος) βιογράφος του Κρουζ. «Ο Κρουζ λατρεύει τον Μισκάβιτζ σαν θεό» λέει ένα πρώην μέλος της οργάνωσης.
Οι πιο φανατικοί πολέμιοι της σαϊεντολογίας είναι τα πάλαι ποτέ πιο αφοσιωμένα μέλη της. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα δεν αποποιούνται τις ιδέες του ιδρυτή της οργάνωσης, Ρον Χάμπαρντ, αλλά δρουν ως «ανεξάρτητοι σαϊεντολόγοι», όπως θα πει ένας εξ αυτών, σε ομάδες ή ατομικά.
Το πρόβλημά τους είναι ένα, αλλά οξύ και δυσεπίλυτο: η περίπτωση Ντέιβιντ Μισκάβιτζ. Στα 16 του χρόνια έγινε μέλος της οργάνωσης επειδή ο πατέρας του ευελπιστούσε ότι η σαϊεντολογία θα του θεραπεύσει το άσθμα. Στα 26 του είχε αναλάβει την ηγεσία της. Ο Μισκάβιτζ επεδίωξε την προβολή της οργάνωσης στον Τύπο και ήταν εκείνος που ακολούθως κατόρθωσε να την καταστήσει μια επικερδή επιχείρηση εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων με εντυπωσιακή ακίνητη περιουσία σε Αμερική και Ευρώπη. Οσοι ξέφυγαν από τον ασφυκτικό έλεγχό του μιλούν για έναν άνθρωπο που ζει σαν σταρ του Χόλιγουντ. Με υπηρέτες, σεφ, μια μεγάλη συλλογή αυτοκινήτων και έξι μοτοσικλέτες, όλα δώρα πιστών – με προεξέχοντα, βέβαια, τον Κρουζ. «Τα δώρα είναι από σεβασμό και ευγνωμοσύνη» δηλώνει εκπρόσωπος της Εκκλησίας.
«Απειλές και σωματική βία»
«Ο Ντέιβιντ Μισκάβιτζ είναι ένας τύπος που δεν τέλειωσε καν το λύκειο και παρ’ όλα αυτά κατάφερε να αναλάβει τη σαϊεντολογία με νταηλίκια και μεθόδους εκφοβισμού» λέει στο BHmagazino ο Τζέφερσον Χόκινς, ο οποίος, ως υπεύθυνος μάρκετινγκ της οργάνωσης, συνέβαλε καθοριστικά στην εξάπλωση της σαϊεντολογίας τη δεκαετία του ’80. Από το 2005 μαίνεται ο πόλεμός του κατά του Μισκάβιτζ: «Διευθύνει με απειλές και σωματική βία. Εχει μεταφέρει όλο το ανώτερο διοικητικό κλιμάκιο της σαϊεντολογίας και τους κρατάει κυριολεκτικά φυλακισμένους στη Διεθνή Βάση (Gold Base) της Εκκλησίας στην έρημο της Καλιφόρνιας. Οι ανυπάκουοι μπαίνουν σε απομόνωση στην «Τρύπα» (σ.σ.: δύο τρέιλερ τα οποία μπορούν να χωρέσουν μέχρι 100 άτομα). Δεν μιλάει στον Τύπο επειδή γνωρίζει ότι η συμπεριφορά του έχει ξεσκεπαστεί, οπότε θα έπρεπε να λογοδοτήσει. Οπως συμβαίνει με τους νταήδες, είναι ένας δειλός που δεν τολμάει να μιλήσει δημοσίως».
Μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι ότι η γυναίκα του Μισκάβιτζ, η κυρία που επόπτευε τις «οντισιόν» για τις νύφες του Κρουζ, δεν έχει θεαθεί δημοσίως από το 2006. Λένε ότι «τιμωρήθηκε» επειδή προσέλαβε άτομα στην οργάνωση χωρίς να συμβουλευτεί τον Μισκάβιτζ.
Το όνομα «Μισκάβιτζ» είναι κόκκινο, κατακόκκινο, πανί και για τον Μαρκ Ράθμπαν, επίσης «αποστάτη» και τον σημαντικότερο, πάλαι ποτέ πνευματικό καθοδηγητή (auditor) του Τομ Κρουζ. «Είναι κοινωνικά απροσάρμοστο άτομο» λέει ο Ράθμπαν στο BHmagazino. «Εχει αίμα στα χέρια του». Η αποστασία του το 2002 και η δημοσίευση κειμένων κατά του Μισκάβιτζ και της σκοτεινής ηγεσίας του, μέσω του μπλογκ του markrathbun.wordpress.com, ενέπνευσε και άλλους να βγουν και να μιλήσουν. Ομως μόνο ο Ράθμπαν ήρθε σε τόσο κοντινή (πνευματική) επαφή με τον Τομ Κρουζ. «Ηταν μια ικανοποιητική εμπειρία να παρακολουθώ την εξέλιξη ενός ανθρώπου στην πορεία του προς την απελευθέρωση του πνεύματος» λέει τρυφερά και διευκρινίζει ότι «η σαϊεντολογία είναι χρήσιμη όταν εφαρμόζεται με σοφό τρόπο».
Μακριά, δηλαδή, από τον πανίσχυρο, τωρινό ηγέτη της. «Δυστυχώς, ο Μισκάβιτζ γνώριζε και την παραμικρή λεπτομέρεια από τις αδυναμίες του Τομ – καθώς είχε πρόσβαση στα απόρρητα αρχεία (counseling files) – και τις χρησιμοποιούσε για να τον ελέγχει. Ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκε ο Τομ την προβολή της σαϊεντολογίας ήταν εξαρχής λάθος, αλλά και για αυτό φταίει ο Μισκάβιτζ που τον καθοδηγούσε. Ο Κρουζ δεν προσέλκυσε νέους πιστούς με τις δηλώσεις του, μάλλον τους απέτρεψε».
H εκπρόσωπος της σαϊεντολογίας, Καρίν Πάου, η οποία μίλησε με το BHmagazino, θα τον αντικρούσει, «θα πει τα πάντα για το προσωπικό του όφελος», φροντίζοντας να με παραπέμψει στην ειδική έκθεση του περιοδικού της Εκκλησίας, «Freedom Magazine» (www. freedommag.org), στο οποίο του ανταποδίδουν τα πυρά μέσα από μια σειρά άρθρων. Σε αυτά, μεταξύ άλλων, αποδεικνύεται, υποτίθεται, ένοχος για ψευδορκία, παρεμπόδιση Δικαιοσύνης. Σίγουρα βίαιος και μισότρελος. Αυτός ήταν το νούμερο δύο στην ιεραρχία της ηγεσίας της οργάνωσης. Ως το 2004 η μεταξύ τους σχέση ήταν ειδυλλιακή. Ο Ράθμπαν είναι ο άνθρωπος που έστειλε ο Μισκάβιτζ στο Λονδίνο, στα γυρίσματα της ταινίας «Μάτια ερμητικά κλειστά», προκειμένου να μεσολαβήσει για να αναθερμανθεί η σχέση του Κρουζ με την Εκκλησία. Εκείνη τη διετία (1997-1999) ο πρωταγωνιστής του Κιούμπρικ κρατούσε αποστάσεις από τη σαϊεντολογία – και όχι μόνο εξαιτίας των ιδιαίτερα απαιτητικών γυρισμάτων. Από τη στιγμή που η ηγεσία αποφάσισε να τον μυήσει στον βαθύ πυρήνα της σαϊεντολογίας, στο βασικό δόγμα της, το οποίο γνωστοποιείται στον πιστό μόνο αφού προχωρήσει στο τρίτο από τα οκτώ επίπεδα μύησης, γνωστό και ως OT (Operating Thetan), ο Κρουζ είχε αρχίσει να έχει αμφιβολίες για τη σοβαρότητα της σαϊεντολογίας.
«Τι σκατά; Για επιστημονική φαντασία μιλάμε;» ήταν η πρώτη αντίδραση του Τομ Κρουζ στο άκουσμα του σύνθετου δόγματος της Εκκλησίας, σύμφωνα με το βιβλίο της Τζάνετ Ράιτμαν «Inside Scientology: The Story of America’s Most Secretive Religion». Από ό,τι φάνηκε, όμως, ο Ράθμπαν εκτέλεσε επιτυχώς την αποστολή του και ο Κρουζ επανήλθε δυναμικά στις αγκάλες της Eκκλησίας.
Θρησκεία ή επιστημονική φαντασία;
Σε όλη την αναμπουμπούλα που προκάλεσε το δημοσίευμα του «Vanity Fair» ο σκηνοθέτης Πολ Τόμας Αντερσον δεν θα μπορούσε να είχε ευχηθεί καλύτερο τάιμινγκ για την προβολή της ταινίας του με τίτλο «The Μaster». Εφέτος έγινε ταινία η πολυτάραχη ζωή του ιδρυτή της θρησκείας που έχει εκτεθεί στη δημοσιότητα σε τόσο μεγάλο βαθμό, του Λαφαγέτ Ρον Χάμπαρντ. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις τουλάχιστον, καθώς η ταινία, η οποία προβλήθηκε πριν από λίγες ημέρες στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, αφηγείται τη ζωή ενός φανταστικού προσώπου, ο οποίος όμως παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τον Χάμπαρντ. Τον Ρον Χάμπαρντ ο οποίος γεννήθηκε το 1911 στη Νεμπράσκα. Τις δεκαετίες του ’30 και ’40 έγραφε επιστημονική φαντασία και στις αρχές του 1950 την πρώτη εκδοχή της Διανοητικής. Ο κόσμος άρχισε να μιλάει και να ενδιαφέρεται και οι θεωρίες του για αυτοβελτίωση μέσα από την πνευματική καθοδήγηση θύμιζαν κάτι ανάμεσα στην τότε εκκολαπτόμενη μόδα της ψυχανάλυσης και στα όχι και τόσο διαδεδομένα εκείνη την εποχή βιβλία αυτοβοήθειας. Tο βιβλίο παρέμεινε στη λίστα των ευπώλητων των «New York Times» για 28 ολόκληρες εβδομάδες.
Ο Τύπος και η επιστημονική κοινότητα, συγκεκριμένα η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA), στάθηκαν επικριτικοί απέναντι στον κύριο που διακήρυττε ότι είχε ανακαλύψει μια νέα «επιστήμη» και δεν έδειξαν τον ίδιο ενθουσιασμό με τους αναγνώστες. Αφότου δέχθηκε δριμύτατη κριτική και από τις δύο πλευρές, ο Χάμπαρντ ανασυγκρότησε τις δυνάμεις του και επανήλθε στο προσκήνιο το 1954, έχοντας περιβάλει τη φιλοσοφία του με τον μανδύα ή, μάλλον, με τα άμφια της θρησκείας.
Ενα σημαντικό ατού της είναι ότι ενώ άλλες θρησκείες υπόσχονται σωτηρία μετά θάνατον, η σαϊεντολογία την εγγυάται εδώ και τώρα. «Ο άνθρωπος γίνεται κάτι πολύ υψηλότερο και καλύτερο από ένα ανθρώπινο ον» διατείνεται η Εκκλησία. Στα χαρτιά, οι σαϊεντολόγοι είναι μια θρησκευτική οργάνωση όπως όλες οι άλλες. Με τις, ας τις πούμε, ιδιορρυθμίες της, αλλά και με την κυριακάτικη λειτουργία της, με το πνευματικό αρχηγείο της ή αλλιώς τη Μέκκα της: το ξενοδοχείο Φορτ Χάρισον στην πόλη Κλιαργουότερ της Φλόριδας. Και με τις θρησκευτικές γιορτές της, οι οποίες τιμούν τα γενέθλια του Χάμπαρντ, την αρχική δημοσίευση της Διανοητικής, αλλά και την επέτειο του παρθενικού ταξιδιού του πλοίου «Freewinds», το οποίο στελεχώνεται από το περιβόητο θρησκευτικό τάγμα Sea Org (Sea Organisation).
Η σαϊεντολογία στα ελληνικά νησιά
Από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 έως τα μέσα της δεκαετίας του ’70 ο Χάμπαρντ και οι πιστοί του επέβαιναν σε έναν στολίσκο που όργωνε τους ωκεανούς. Το «σπίτι» του Χάμπαρντ ήταν το σκάφος «Apollo», ενώ στα σκάφη με τα εξίσου αρχαιοπρεπή ονόματα «Athina» και «Diana» στεγαζόταν το τάγμα των πιο αφοσιωμένων μελών, το διαβόητο Sea Org. Ο Χάμπαρντ ταξίδευε μέχρι το 1975, χρονιά που βγήκε επιτέλους στη στεριά του Κλιαργουότερ. Η Μεσόγειος φιλοξενούσε συχνά τον στολίσκο του και, καθώς περνούσαν από τα ελληνικά νησιά, όπου έβλεπε σταυρούς, έλεγε «κάτω από τον καθέναν υπάρχει από ένας θησαυρός».
Τα ταξίδια έχουν τελειώσει. Πλέον, όπως υποστηρίζουν οι μαρτυρίες των αποστατών, όλα γίνονται στο οργουελιανό περιβάλλον του κοινοβίου Gold Base της Καλιφόρνιας, εκεί όπου τα παιδιά και οι έφηβοι ζουν υπό στρατιωτικό καθεστώς και αναγκάζονται να δουλεύουν σε εξαντλητικά ωράρια. Είναι τα 6.000 μέλη τα οποία υπογράφουν συμβόλαιο πίστης με τη σαϊεντολογία για ένα δισεκατομμύριο χρόνια και ζουν απομονωμένα από τους γονείς τους. Κανείς δεν μπορεί να αδικήσει την Κέιτι Χολμς που έτρεξε μακριά από όλα αυτά… l
Ενα ακατανόητο δόγμα
Σύμφωνα με το «δόγμα» της σαϊεντολογίας, πριν από 75 εκατομμύρια χρόνια ο πλανήτης Γη λεγόταν Teegeeack και ήταν μέρος μιας Γαλακτικής Συνομοσπονδίας 90 πλανητών, οι οποίοι βρίσκονταν υπό τη διοίκηση του τυραννικού Xenou (προφέρεται Ζήνου). Ο υπερπληθυσμός στους υπόλοιπους πλανήτες της Συνομοσπονδίας τον ώθησε να διατάξει τη μεταφορά του πλεονάζοντος πληθυσμού στη Γη. Διαστημόπλοια εναπόθεσαν τους επιβάτες κοντά σε ηφαίστεια τα οποία βομβαρδίστηκαν με βόμβες υδρογόνου. Οι επιβάτες αυτοί εξοντώθηκαν, αλλά οι ψυχές τους, γνωστές και ως «Θήτα», απελευθερώθηκαν και σχημάτισαν συστοιχίες οι οποίες άρχισαν να προσκολλώνται σε ανθρώπους. Από τότε ζούμε με Θήτα επάνω μας. Μέσω της σαϊεντολογίας, και συγκεκριμένα όταν ο πιστός φθάσει στο επίπεδο ΟΤ ΙΙΙ, τα Θήτα αφήνουν το σώμα και μετενσαρκώνονται σε κάποιο άλλο ανθρώπινο ον. Ο πιστός απελευθερώνεται από τα Θήτα και αποκτά εξαιρετικές πνευματικές ικανότητες, ακόμη και εξωσωματικές εμπειρίες.
Ο δρόμος για την απελευθέρωση της ψυχής, δηλαδή των Θήτα, στη σαϊεντολογία περνάει μέσα από ένα είδος συμβουλευτικής, το λεγόμενο auditing. Οι συνεδρίες βοηθούν το άτομο να απαλλαχθεί από «πνευματικές αδυναμίες» και να αναπτύξει τις πνευματικές του ικανότητες. Μέσα από ατομικές συνεδρίες, ο auditor βοηθάει τον ενορίτη να βρει τον πραγματικό εαυτό του. Να απαλλαγεί από την «αντιδραστική του διάνοια», την οποία δεν ελέγχει εξαιτίας των μοχθηρών Θήτα.
Περιλαμβάνει την εκμαίευση των πιο προσωπικών δεδομένων του «πιστού», των πιο απόκρυφων και κάποιες φορές «ατιμωτικών» δεδομένων. Υπό μία έννοια, θα μπορούσε κάποιος να πει ότι το auditing θυμίζει ψυχοθεραπεία (άνευ βιντεοσκοπήσεων). Δεν είναι όμως – και σίγουρα η ψυχοθεραπεία δεν είναι στο μενού. Σημειωτέον, για τους σαϊεντολόγους «η ψυχιατρική είναι χάσιμο χρόνου». Επισήμως, η Εκκλησία αναφέρει ότι «αντιτίθεται στην κακομεταχείριση των παραφρόνων, το οποίο αποτελεί χαρακτηριστικό της ψυχιατρικής. Δεν πιστεύει ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να στιγματίζονται με ετικέτες και να θεραπεύονται με κούρες που δεν έχουν καμία βάση στην επιστήμη και είναι βάναυσες στο έπακρο».
Ο ιδρυτής Ρον Χάμπαρντ είχε υπόψη του τα «θεραπευτικά» ηλεκτροσόκ, τις λοβοτομές και την επικερδή βιομηχανία της φαρμακοθεραπευτικής όταν έγραφε τις «Γραφές» του. Οι επικριτές του, όμως, είναι πιο υποψιασμένοι. Μιλούν για μια μνησίκακη στάση απέναντι σε αυτόν τον επιστημονικό κλάδο, αποτέλεσμα της περιφρονητικής απόρριψης των «επιστημονικών» ευρημάτων του Χάμπαρντ από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία και την Αμερικανική Ιατρική Εταιρεία (American Psychiatric Association and American Medical Association) στη δεκαετία του ’50.
Αλλος ένας διάσημος σαϊεντολόγος, ο Τζον Τραβόλτα, άθελά του συνέβαλε να επικριθεί η συγκεκριμένη θέση της Εκκλησίας, όταν πέθανε ο 16χρονος γιος του το 2009. Λέγεται ότι ο ηθοποιός και η σύζυγός του, Κέλι Πρέστον, επέμεναν να πιστεύουν ότι ο γιος τους έπασχε από τη νόσο Καβασάκι – την οποία μάλιστα υποτίθεται ότι είχε προκαλέσει η έκθεσή του σε τοξίνες απορρυπαντικών – και όχι από αυτισμό. Λέγεται, λοιπόν, ότι επειδή η σαϊεντολογία δεν αναγνωρίζει τις νευρολογικές διαταραχές, δεν του προσέφεραν την ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή, επιβαρύνοντας έτσι την ψυχοσωματική του υγεία και ανάπτυξη.
Μακριά από τις μεθόδους της ψυχιατρικής και της ψυχοθεραπείας, η σαϊεντολογία χρησιμοποιεί για μια πρώτη γνωριμία με τους άρτι προσηλυτισθέντες το «τεστ προσωπικότητας OCA», ένα ερωτηματολόγιο 200 ερωτήσεων για την «επιβεβαίωση της προσωπικής, πνευματικής προόδου των μελών πριν και μετά την ενασχόλησή τους με τα γραπτά και τις πρακτικές της σαϊεντολογίας», όπως θα πει εκπρόσωπος της Εκκλησίας. Επειτα είναι και το ηλεκτρόμετρο. «Τους κάνουν ηλεκτροσόκ» έλεγαν τη δεκαετία του ’90 στην Ελλάδα κάποιοι που είχαν ακούσει για περιπτώσεις ατόμων που προσηλυτίστηκαν. Τα περί «ηλεκτροσόκ», όμως, είναι μάλλον ένας αστικός μύθος. Ο auditor καλεί τον πιστό να ξαναζήσει κάποιο ψυχολογικό τραύμα του κρατώντας ηλεκτρόδια τα οποία μεταβιβάζουν επάνω του μια ελάχιστη ροή ηλεκτρικής ενέργειας 1,5 Volt, όσο δηλαδή μια μικρή μπαταρία. Ο πιστός ξαναζεί το τραύμα του, η βελόνα μετατοπίζεται όπως γίνεται στον ανιχνευτή αλήθειας, εντοπίζοντας την ενέργεια των βλαβερών εικόνων και αυτό λέει πολλά για τη μορφή του τραύματος και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το πνεύμα του πιστού. Οταν το τραύμα αποδυναμωθεί και φύγει από τον οργανισμό, ο πιστός περνάει στην κατάσταση του «clear».
