Τα δύο πρόσωπα του Σταμάτη Σπανουδάκη

«Δεν θέλω να συγκρίνομαι με «συναδέλφους» Ελληνες μόνο, μ’ αρέσει να συγκρίνομαι και με μεγαλύτερα μεγέθη, δηλαδή με συνθέτες σύγχρονους, που ζουν στην Αμερική, στην Αγγλία, στη Γερμανία, ή και με παλαιότερους όπως ο Μπαχ. Οπότε εκεί πια βλέπεις τη διάστασή σου. Με αυτή την έννοια, λοιπόν, δεν έχω κάνει αυτό το μεγάλο». Τάδε έφη Σταμάτης Σπανουδάκης σε τηλεοπτική συνέντευξή του πριν από αρκετά χρόνια. Αναμφίβολα, η ταπεινότης είναι μια από τις βασικές αρετές του χριστιανισμού. Ελπίζουμε ότι σε 300 χρόνια, χάρη στη βοήθεια του Θεού, τα τραγούδια του Σπανουδάκη για την Ελένη Βιτάλη θα παίζονται από τη Συμφωνική Ορχήστρα του Βερολίνου.

Ο συνάδελφος του Μπαχ γνώριζε από παιδί ότι θα γινόταν μουσικός. Επτά χρόνων, χτυπώντας τις κρεμάστρες στον κάλαθο των αχρήστων, έπαιζε ντραμς. Ο μηχανικός μπαμπάς, όμως, δεν έβλεπε με καλό μάτι τις μουσικές αναζητήσεις του. Ο παππούς τελικά έκανε την υπέρβαση. Τα Χριστούγεννα του πρόσφερε ως «δώρο» έναν καθηγητή κλασικής κιθάρας, καταβάλλοντας τα δίδακτρα ενός έτους. Ηταν η αρχή του μουσικού ταξιδιού του.

Μερικά χρόνια αργότερα, ένας δίσκος των Beatles ήταν το αντίστοιχο της εμπειρίας του Παύλου στον δρόμο για τη Δαμασκό. Παράτησε την κλασική κιθάρα και ξεκίνησε να φτιάχνει ροκ συγκροτήματα. Ηταν ένα παιδί της δεκαετίας του ’60, της γενιάς των χίπηδων, του ελεύθερου έρωτα, των ναρκωτικών. Οπως έχει παραδεχτεί, πέρασε από όλα αυτά.

Τελικά βγήκε αλώβητος. «Η μουσική ήταν ο σωτήρας μου» συνηθίζει να σημειώνει. Στο βάθος, φυσικά, υπάρχει και ο Χριστός. Σαν ροκ σταρ πάντως δεν ήταν θέλημα Θεού να πετύχει. Οι δίσκοι του «Βeautiful Lies» και «Looking Back» σε αγγλικό στίχο δεν συγκλόνισαν την υφήλιο. Στράφηκε λοιπόν ξανά στην κλασική μουσική, φεύγοντας στη Γερμανία για να σπουδάσει. «Εκεί, στη Γερμανία, γνώρισα τον Χριστό» έχει δηλώσει. Η επαφή του με τα θεία ήταν και ο λόγος της επιστροφής του στην Ελλάδα. Πρώτος σταθμός ήταν το Αγιον Ορος. Καλώς ή κακώς δεν έγινε μοναχός.

Ουδείς μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν διαθέτει ταλέντο. Εχει υπογράψει το εκπληκτικό σάουντρακ στα «Πέτρινα χρόνια» του Παντελή Βούλγαρη και έχει κάνει δίσκους, μεταξύ άλλων, με τους Ελευθερία Αρβανιτάκη, Μανώλη Μητσιά και Ελένη Βιτάλη.

Το 1992 αποφάσισε τελικά να εγκαταλείψει το ελληνικό τραγούδι και να αφιερωθεί πλήρως στην ορχηστρική μουσική. «Αισθανόμουν ότι έχω το χρέος να σπρώξω τη μουσική, την ελληνική, λίγο παρακάτω» έχει δηλώσει και έτσι τότε μας αποχαιρέτησε με το αφελές άσμα «Καλημέρα, τι κάνεις;» διά στόματος Γιάννη Πάριου. Ολα αυτά τα χρόνια συνεχίζει να δίνει το «παρών» με επικά έργα, έμπλεα πνευματικότητας: «Μαρμαρωμένος βασιλιάς», «Αλέξανδρος», «Το δάκρυ του Ιωάννη». Για κάποιους σημαντικά έργα. Για άλλους απλώς ατελείς απόπειρες πατριδογνωσίας.

Γνώρισα τον Χριστό

Διαβάζοντας τις δηλώσεις του Σταμάτη Σπανουδάκη σε βάθος χρόνου εισέρχεται κανείς σε ένα θρίλερ: γίνεται φανερό ότι αρέσκεται στον ρόλο του θύματος του προοδευτικού, καλλιτεχνικού και πολιτικού κατεστημένου. Προσφάτως, για μία ακόμη φορά ξεδίπλωσε τις απόψεις του στο Facebook γράφοντας: «Ουδέποτε υπήρξα σοσιαλιστής, αριστερός, προοδευτικός και τα τοιαύτα. Από το ’74 που γύρισα στην Ελλάδα, αυτοί ακριβώς ήταν, και είναι ακόμη, που με πολέμησαν με λύσσα». Οι άσπονδοι φίλοι κάνουν λόγο για ένα έντονο σύνδρομο καταδίωξης.

Δυστυχώς οι καλλιτεχνικές αυτές εμμονές τον αδικούν και τον έχουν οδηγήσει ουκ ολίγες φορές σε εμπρηστικές δηλώσεις. Εχει πει πως προτιμά την Αντζελα Δημητρίου από τα «δήθεν», ενώ το 1998 σημείωνε με έμφαση ότι τον ενοχλεί η αισθητική του ραδιοφωνικού σταθμού Μελωδία και όχι του μουσικοσυνθέτη Φοίβου, τον οποίο θεωρεί και ταλαντούχο. Πρόκειται για τις γνωστές εκλάμψεις που χαρακτηρίζουν την ιδιοφυΐα. Σίγουρα στα χάιλαϊτ του μουσικοσυνθέτη ανήκουν οι δηλώσεις του που θα ζήλευε και ο Δημοσθένης Λιακόπουλος: «Πάντα ο σατανάς, ο Εωσφόρος, ο πατέρας του ψεύδους, ο πραγματικός μας εχθρός, η απείρως εξελιγμένη και αποτελεσματική παγκόσμια μυστική υπηρεσία, ο αρχηγός της διαπλοκής του πνεύματος και του σώματος, του αρρωστημένου και ακόρεστου εγωισμού, χτυπάει, πρωτίστως, το ράσο». Και συνεχίζει με επίκληση σε αναληφθέντες διδασκάλους: «Παΐσιε, Γεώργιε, Φανούριε, Ηλία, Αρσένιε, Γαβριηλία, Κοσμά, Μιχαήλ, μη μας ξεχνάτε και ελάτε τώρα κοντά μας».

Πάντως, πρόκειται για έναν άνθρωπο με χιούμορ και όχι για κοσμοκαλόγερο, όπως πολλοί θέλουν να τον παρουσιάζουν. Για αυτή την πλευρά του χαρακτήρα του μπορεί να μας διαβεβαιώσει και ο καλός του φίλος και πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής. Την προηγούμενη δεκαετία η στενή τους φιλία ήταν ιδιαίτερα γνωστή. Διασκέδαζαν μαζί, αντάλλασσαν απόψεις και επιδίδονταν σε λυκειακά πειράγματα. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η μουσική του Σπανουδάκη αποτέλεσε την πολιτιστική πρόταση της Νέας Δημοκρατίας μετά τον Ρόμπερτ Γουίλιαμς της εποχής Μητσοτάκη.

Τελευταία έχει απομακρυνθεί από τον χώρο της γαλάζιας παράταξης. Πολλοί, μάλιστα, έσπευσαν να τον κατηγορήσουν πως συμπαθεί τη Χρυσή Αυγή, όταν ανάρτησε στο Facebook κείμενο στο οποίο ανέφερε: «Σε ποια δημοκρατία ένα κόμμα τού 10%-15% δεν “δικαιούται διά να ομιλεί” και υβρίζεται καθημερινά από όλους, χωρίς να του δίνεται βήμα να απαντήσει;». Εκείνος διέψευσε απαντώντας ότι δεν ανήκει σε καμία ιδεολογία και κανένα κόμμα. «Αν κάτι είμαι, φανατικά και αμετάκλητα, είμαι, με τη βοήθεια του Θεού, χριστιανός» έγραψε. Ευλογείτε.

Αδέκαστη

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2013