Βόρεια Πιερία: Η ριβιέρα του Ολύμπου

Μυθικά τοπία και ανθρώπινα

Μεθά στη Μεθώνη, όπως η παράδοση θέλει τον πατέρα των θεών και των ανθρώπων Δία, αλλά και τον Νέο Παντελεήμονα – με τσίπουρο από κούμαρα -, στη Ράχη, με θέα τους απίθανους όγκους του Ολύμπου και των Πιερίων, και αλλού. Θεϊκά πράγματα δηλαδή, όπως η θαλασσινή γεύση των μυδιών του Μακρύγιαλου ή η γήινη ευωδιά των κερασιών της Ράχης, τα αναζωογονητικά λασπόλουτρα και τα ροζ φοινικόπτερα στην Αλυκή του Κίτρους, το λίκνισμα των κύκνων στον υδροβιότοπο της Νέας Αγαθούπολης, η γειτονιά των πελαργών στην πλατεία στο Αιγίνιο, τα ίχνη της νέας θρησκείας στην ακρόπολη της Πύδνας, εκεί που ακούστηκε το κύκνειο άσμα του μακεδονικού βασιλείου.

Τα θεϊκά πράγματα ωστόσο στην αρχαία ελληνική θρησκεία βρίσκονταν πολύ κοντά στα ανθρώπινα. Ετσι, ουσιαστικά, εξανθρώπιζαν το Σύμπαν. Η Τζάστιν Σαπίρο, ένας από τους παγκόσμιους οδοιπόρους του Travel Channel, έλεγε ότι το ταξίδι αξίζει κυρίως γι’ αυτούς που γνωρίζεις. Εμείς γνωρίσαμε τον Βασίλη, την Ευαγγελία, τους Απόστολους, τον Μιχάλη, τον Στέλιο, τον Δημήτρη, είδαμε ξανά τον Τάκη, τον Βασίλη, τον Γρηγόρη, δεν μπορέσαμε να δούμε τον Λάζαρο, τον Γιώργο, τον Κώστα. Ολων όμως το μεράκι για τον τόπο τους υπάρχει μέσα σε αυτό το κομμάτι…

Στην παραλία της Κατερίνης, καθόμαστε στην ταβέρνα «Paprika» του κοσμήματος της παραλίας, του ξενοδοχείου πέντε αστέρων «Mediterranean Village Hotel & Spa», με τους ιδιοκτήτες του, τους αρχιτέκτονες Ευαγγελία και Βασίλη Λάμπρου, οι οποίοι έχουν βάλει τη σφραγίδα τους στη φυσιογνωμία της περιοχής αλλά και έχουν σφραγίσει τα ξενοδοχεία τους με τη σφραγίδα της περιοχής. Στον όμιλο «Mediterranean Hotels» ανήκουν επίσης άλλα δύο ξενοδοχεία στην παραλία της Κατερίνης, τα «Mediterranean Princes» και «Mediterranean Resort», και ένα στο Λιτόχωρο, το «Olympus Mediterranean». Αυτή τη διαδρομή ακολουθεί και το οδοιπορικό μας, από το ψηλότερο σημείο που μπορεί να φτάσει ο επισκέπτης με αυτοκίνητο, τα Πριόνια, στα 1.100 υψόμετρο, κατηφορίζει ως τη «Ριβιέρα» του μυθικού βουνού, στη Βόρεια Πιερία.

Ο Βασίλης Λάμπρου γοητεύεται από τη λιτότητα του Αγίου Ορους και αυτό υπάρχει μέσα στη διακριτική πολυτέλεια του ξενοδοχείου. Στις 2 Ιουνίου, ο μοναχός Επιφάνιος φέρνει από τον Αθωνα τους θεόρατους ταβάδες του έξω από το «Paprika» και μαγειρεύει στα ξύλα ροφό με σάλτσα, σε μια βραδιά αγιορείτικης μαγειρικής και κρασιού. Ανάμεσα στο ξενοδοχείο και στην αμμουδιά, καλόγουστα καθιστικά, καφέ και μπαρ «πλέουν» στον ατέλειωτο λαβύρινθο των τεχνητών λιμνών με τους φοίνικες και τις πολλές πισίνες με τις ξαπλώστρες και τις ομπρέλες. Σε αυτά «βλέπουν» οι δύο μεζονέτες σουίτες VIP με τις δικές τους πισίνες, οι λουξ σουίτες, τα άνετα superior δωμάτια που είναι τα βασικά του ξενοδοχείου, και τα δωμάτια.

Ολα αυτά αναπτύσσονται σε ανθρώπινες κλίμακες κατά μήκος της παραλίας, προσεγμένα στην κάθε τους λεπτομέρεια. Σε όλα τα ξενοδοχεία, στον χώρο υποδοχής, υπάρχει πάντα το «καλώς όρισες», ένα ποτό ή ένα αναψυκτικό, που το εννοούν πραγματικά μέσα σε μια λογική φιλοξενίας που διαπερνά τα καταλύματα. Αυτό φαίνεται και από τους πλούσιους μπουφέδες του πρωινού. Ο επισκέπτης μπορεί να μη γνωρίσει από κοντά τον Βασίλη και την Ευαγγελία Λάμπρου, ούτε τον Βασίλη Δήμου, αλλά σίγουρα μπορεί να αισθανθεί τους παλμούς της ανοιχτής τους καρδιάς…

Το ίδιο θα κάνει και ο Ψαραντώνης με τη θεϊκή λύρα του στο κάστρο του Πλαταμώνα (10ος αιώνας) και η Χορωδία Ρωσικής Εκκλησιαστικής Μουσικής στην Παναγία Κονταριώτισσα (11ος αιώνας). Θα παρουσιαστούν και πλήθος άλλες εκδηλώσεις, και με ιστορικό και αρχαιολογικό περιεχόμενο, όπως οι αρχαιολόγοι μιλούν για τη Βόρεια Πιερία και την Αρχαία Πύδνα ή «100 χρόνια ελεύθερη Πιερία – Μακεδονία» από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Αυτό το λουτρό έχει ευεργετικά αποτελέσματα σε παθήσεις των οστών, δερματικές παθήσεις, αποκατάσταση καταγμάτων κ.ά., αλλά και στην αναζωογόνηση του δέρματος και του οργανισμού. Μετά συνεχίζουν στα «τηγάνια» της τεράστιας αλυκής – που πάντοτε εντυπωσίαζε με το μέγεθός της τους παλαιούς περιηγητές, όπως τον Ιταλό Τζιοβάνι Ατζιολέλο. Τώρα εντυπωσιάζει τους νέους περιηγητές με τα κοπάδια των τριανταφυλλί φοινικόπτερων που ξεχειμωνιάζουν εδώ.

Πάντοτε όμως ήταν σπουδαία, καθώς λέγεται ότι πιθανόν να ήταν εδώ το βασικό λιμάνι του μακεδονικού βασιλείου και εδώ δολοφονήθηκε η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου Ολυμπιάδα, κατ’ εντολή του Κάσσανδρου. Κάποιοι θέλουν τον τάφο της στην τούμπα του Μακρύγιαλου. Και σίγουρα κάπου εδώ, στη μάχη της Πύδνας, το 148, γράφτηκε ο επίλογος του μακεδονικού βασιλείου με την υποταγή του στους Ρωμαίους. Μας ξεναγεί ο υπάλληλος Θανάσης Γκιουλμετάρογλου, ο οποίος μας φωτογραφίζει για να βάλει τη φωτογραφία μας σε μια ιδιότυπη έκθεση στο μικρό καμαράκι του.

Τα βαρέλια φαίνονται παντού. Καθώς είναι ο σπουδαιότερος πόρος των ανθρώπων – κυρίως πηγαίνουν για εξαγωγή -, έχουν διαμορφώσει μια κουλτούρα και μια παράδοση σε σχέση με αυτά. Μάλιστα το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου διοργανώνεται εδώ στον Μακρύγιαλο μυδοχαρά. Οι παραγωγοί μυδιών έψαξαν τις παραδοσιακές συνταγές που επιβίωσαν στο χωριό τους, αλλά και τις σύγχρονες γκουρμέ τάσεις, και τις έβαλαν σε ένα βιβλιαράκι: «Συνταγές με μύδια».

Οταν ανεβήκαμε εμείς, στη μικρή λίμνη κολυμπούσαν κύκνοι. Μπορέσαμε να τους δούμε μπροστά μας με τα κιάλια και το τηλεσκόπιο που διαθέτει το Παρατηρητήριο. Υπήρχαν επίσης βιβλία και αφίσες για να αναγνωρίζουν οι παρατηρητές τα πουλιά που βλέπουν. Αλλες εποχές παρατηρούνται εδώ όλα τα είδη των παπιών, ακόμη και στικταετοί, χρυσαετοί, βασιλαετοί και ο πολύς σπάνιος θαλασσαετός. Το Παρατηρητήριο βρίσκεται στην άκρη μιας απέραντης κιβωτού ζωής, του προστατευόμενου δέλτα Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα.

Ο ποδηλατόδρομος όμως, ο οποίος ξεκινά από το Παρατηρητήριο – μήκους 1 χλμ. – και καταλήγει μέσα στη Νέα Αγαθούπολη στο θεματικό περίπτερο, είναι καθαρός. Ποδήλατα μπορούν οι επισκέπτες να πάρουν από το Παρατηρητήριο ή μπορούν και να περπατήσουν τον ποδηλατόδρομο. Στο θεματικό περίπτερο παρουσιάζεται (Σάββατο και Κυριακή 10.00 με 13.00 ή τις καθημερινές κατόπιν συνεννόησης) το πρόγραμμα «Μικρόκοσμος» που είναι μια ξενάγηση στον κόσμο των εντόμων.

Το μυστικό είναι τα εξαιρετικά μύδια της περιοχής. Κατά τα άλλα, βάζει όλα τα υλικά μαζί να βράσουν, το λάδι, τη σάλτσα ντομάτα, την πιπεριά, τη μουστάρδα, τη ρίγανη και το πιπέρι, και όταν αρχίσουν να δένουν προσθέτει τα μύδια και στο τέλος την τριμμένη φέτα για να μη λιώσει. Η σάλτσα αυτού του πράγματος είναι θεϊκή και τραβά ψωμί και τσίπουρο.

Εκεί μας βρήκε ο Μιχάλης Χατζής, ο οποίος έχει ρακοκάζανο στον Νέο Παντελεήμονα και μόλις πριν από λίγες ημέρες τελείωσε την απόσταξη των κούμαρων. Αυτή είναι μια παράδοση που υπάρχει μόνο στους τρεις παραδοσιακούς οικισμούς του Κάτω Ολύμπου, τον Παλιό Παντελεήμονα, τους Παλιούς Πόρους και την Ανω Σκοτίνα, που οι κάτοικοι τη μετέφεραν και στους νέους οικισμούς.

Τον Οκτώβριο, τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο οι κουμαριές είναι πανέμορφες φορτωμένες με τον κατακόκκινο καρπό τους. Τότε τον μαζεύουν και τον φυλάνε σε βαρέλια ως τον Μάιο που ανοίγουν ξανά τα καζάνια για να τα αποστάξουν. Ως τώρα το τσίπουρο από κούμαρα είχε πάντα γλυκάνισο.

Εφέτος ο Μιχάλης δοκίμασε και χωρίς γλυκάνισο και, όπως λέει, βγήκε υπέροχο. Ο Μιχάλης λέει επίσης ότι ο βασιλιάς του τσίπουρου είναι το σταφύλι, αλλά ό,τι πιο φυσικό, πιο οικολογικό, πιο αγνό είναι το κούμαρο. Οι κουμαριές μεγαλώνουν και καρπίζουν στη φύση, χωρίς ραντίσματα ή λιπάσματα.

Δεν είναι τόσο πολύ δυνατό το τσίπουρο από κούμαρα όπως από το σταφύλι, αλλά έχει τα δικά του αρώματα και τη δική του γεύση που ξενίζει αυτούς που δοκιμάζουν για πρώτη φορά. Για όσους θέλουν αυτή την εμπειρία, ο Μιχάλης Χατζής θα ικανοποιήσει την επιθυμία τους (τηλ. 6977 249.867).

Και πράγματι αυτό αποπνέει το επισκέψιμο οινοποιείο, το κελάρι και οι άλλοι ζεστοί χώροι που έχει δημιουργήσει ο Αποστόλης γύρω από το σπίτι στο χωριό, από πέτρα και ξύλο, το «Οινόβιον» (www.oinovion.gr, τηλ. 6974 471.230). Ο αμπελώνας βρίσκεται απέναντι, στις παρυφές των Πιερίων, και έφθασε τα 60 στρέμματα. Καλλιεργούνται με βιολογική γεωργία και «Πράσινο Ελεγχο» ποικιλίες που δίνουν λευκά κρασιά (Σαρντονέ, Ασύρτικο, Τρεμπιάνο) και κόκκινα (Σιρά, Μερλό, Καπερνέ Σαβινιόν). Τα κόκκινα παλιώνουν όμορφα σε δρύινα βαρέλια δίνοντας ένα άλλο κρασί.

Μάλιστα, το Καπερνέ Σαβινιόν βραβεύθηκε το 2008 στις Βρυξέλλες. Εδώ περισσεύει το μεράκι. Κάποια από τα μπουκάλια διακοσμεί με τα πινέλα της η αδελφή του Αποστόλη και η μητέρα του φτιάχνει ένα πιπεράτο κατσικίσιο τυρί που πάει θαυμάσια με το λευκό Σαρντονέ και Ασύρτικο του κτήματος.

Η ομίχλη τυλίγει τις ερειπωμένες «κόρδες» των κελιών του παλαιού μοναστηριού του Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω, στο βάθος της χαράδρας του Ενιπέα, και το πρόσφατα αναστηλωμένο καθολικό και στροβιλίζεται στην ευρύχωρη αυλή του νέου μοναστηριού, πιο χαμηλά. Από εκεί, τα «παράθυρα» της ομίχλης αφήνουν να φανούν οι ακτές της Βόρειας Πιερίας για να κρατάμε συνεχή επαφή μαζί τους. Πιο πάνω κερδίζουμε εντυπωσιακές πανοραμικές εικόνες από το Λιτόχωρο.

Τα επόμενα καταφύγια στο οροπέδιο των Μουσών «Γιόσος Αποστολίδης» και «Χρήστος Κάκαλος» απέχουν άλλες τρεις ώρες για τους ορειβάτες. Προς τα κάτω, το μονοπάτι που αρχίζει από το ξύλινο γεφύρι ακολουθεί το ρέμα που τρέχει από τις κορφές, περνά από το παλιό μοναστήρι και επιστρέφει στο Λιτόχωρο, έπειτα από τέσσερις ώρες πεζοπορίας.

Στο μοναστήρι ο μοναχός Πορφύριος κερνά τους επισκέπτες, κατά τη μοναστηριακή παράδοση, λουκούμι και νερό του Ολύμπου, και τους μιλά για την ιστορία του μοναστηριού που ανατινάχθηκε (και το καθολικό του) από τους Γερμανούς το 1943. Στο παλαιό μοναστήρι φτάνει διακλάδωση 1,4 χλμ. από τον δρόμο που πάει στα Πριόνια (2 χλμ. πριν από το τέρμα).

Στο Βαρικό, στον ωραίο κήπο του εστιατορίου «Ελληνικόν», για µύδια αχνιστά, τσίρο, γαύρο ψητό, µπαρπουνάκια τηγανητά, κολοκυθάκια δικά τους τηγανητά κ.ά.

Στην Κονταριώτισσα, φοβερό σάµαλι από το «Μπολερό».